تحقیق مقاله بالا اشتوج

بالا اُشتوج یکی از روستا های دهستان دو هزار بخش خرم‌ آباد شهرستان تنکابن استان مازندران ایران است.

نام بالا اشتوج در زبان محلی بالا اِشتاج تلفظ می‌‌شود، ولی به صورت اشتوج و اشت اوج نیز می‌‌تواند باشد. امکان وجه تسمیه آن وجود امام‌زاده عوج بن علی در پایین اشتوج است. بنابر سر شماری عمومی نفوس در سال ۱۳۷۵ تعداد واحد مسکونی معمولی در این روستا ۳۷ و تعداد خانوار ۳۸ نفر بوده است. تعداد افراد زیر ۱۵ سال ۴۲ نفر و افراد بین ۱۵ تا ۶۴ سال ۸۶ نفر و بالاتر از ۶۵ سال ۲۵ نفر بوده است. تعداد کل جمعیت بالا اشتوج ۱۴۹ نفر ذکر شده است .

این روستا از نظر موقعیت جغرافیایی بین ۳۶ درجه و ۳۸ دقیقه و ۳۵ ثانیه عرض شمالی از دایره استوایی و ۵۰ درجه و ۴۵ دقیقه و ۲۰ ثانیه طول شرقی از نصف النهار مبدأ (گرینویچ) واقع شده است. تعداد باسوادان بالا اشتوج ۵۰ نفر مرد و ۳۴ زن که در مجموع ۸۵ نفر باسواد و ۶۴ نفر بی سواد بودند. بالا اشتوج بیش از ۹۰۰ متر از بالاتر از سطح دریای آزاد قرار دارد. این روستا ۳۲ کیلومتر با شهرستان تنکابن فاصله دارد.

مشخصات روستا

۱- ۱ اقوام : اقوام یا تیره اولیه‌ای که در این روستا ساکن شده‌اند از دیلمان، کلاردشت و طالقان بوده اند. ۲-۱ رودخانه : نام رودخانه این منطقه دوهزار است. از ذوب یخ و برف کوه‌های منطقه، آب هایی به شکل نهرهای متعدد پدید می‌‌آیدکه از اتصال این شاخه‌های پراکنده، رودخانه دوهزار شکل می‌‌گیرد. این رود از کوه‌های اسپی بونه، خشر چال، گاز چال، لیلان، اِجَر، سیالان، خانه بن، کنگل چال، چالکه، گرد کوه، کشتان یا کشدان، نوشا و سر چشمه. این رودخانه از دو شاخه به نام‌های رودخانه اسب سم تله یا نوشا و رودخانه دریاسر که در محله‌ای به نام کِلیشم به هم متصل شده و رودخانه دوهزار را تشکیل می‌‌دهند. ۳-۱ کوه : کوه‌های اطراف بالا اشتوج، چالکه و چَچ بَیتِ رَجهِ هستند، چالکه با ۲۷۸۹ متر ارتفاع، دارای چراگاه ودام‌ها در فصل تابستان می‌‌باشد. جهت آن در سمت و سوی شمالی¬_جنوبی و شیب آن غربی_شرقی است. در شمال چالکه، کوه اِکر قرار دارد. به موازات گرد کوه و گل دشت و پیشکوه، مناطق جنگلی زیر که پاره‌ای از آنها دارای استقرارگاه هستند، در راستای هم به سمت شمال و شمال غرب کشیده شده‌اند لاچِِرکِش، نِسام چال، چَچ بَیتِ رَجهِ، هَشتِ مازی، بُز مالِنگا، که در سمت تُوبُن به رودخانه دوهزار متصل می‌‌گردد. ۴-۱ چشمه : بالا اشتوج یک چشمه دارد به نام جار چشمه، که در قسمت اُن ور محله قرار دارد و در واقع قسمت جنوب روستا است. در حدود ۳۵ سال پیش راه آب چشمه و محوطه آن به صورت حوض درست شده و آب آن را محار کرده و مقدار آب آن به قطر۲/۵ سانتی متر است و چشمه دیگر که به جیر چشمه معروف بود با ساخت جاده آسفالته شوسه در زیر جاده قرار گرفت. ۵-۱ غار : در سمت شرق روستا به فاصله ۵۰۰ متری سنگ بزرگی که به نام "اسکول سنگ" معروف است و در محلی به نام اسکوله بن و در منطقه‌ای که معروف به لِوَر سو اِی می‌‌باشد قرار دارد. و در سمت شمال شرقی غاری وجود دارد که در دره‌ای به نام سرجه پشت دره که از چالکه و گل چال شروع می‌‌شود و به رودخانه ادامه می‌‌یابد. در شمال دره این غار مشاهده می‌‌شود که دهانه آن حدود ۱/۵ متر و عمق آن نامعلوم است. ۲ - امکانات رفاهی: ۱-۲ برق : در گذشته ساکنین از دست چراغ استفاده می‌‌کردند ولی به مرورپیشرفت کرد و تبدیل به فانوس، گرد سوز، زنبوری و در نهایت برق شد. ۲-۲ تلفن : از سال ۱۳۸۲ تلفن به این منطقه آورده شد. ۳-۲ آب آشامیدنی : آب آشامیدنی این روستا از آب چشمه‌ای که در مرتع کول دشت (کول به معنای کوه پر یا گل پر) به فاصله ی۱۴ کیلومتر لوله کشی کردند و در سال ۱۳۷۲ به بهره برداری رساندند. ۴-۲ شرکت تعاونی : در سال ۱۳۴۴ در این روستا دایر شد. فعالیت آن توزیع مواد غذایی و نفتی و کپنی می‌‌باشد، و در بخش کشاورزی آن کود و سم نیز توزیع می‌‌شود. شرکت تعاونی در ابتدای آبادی به سمت تنکابن قرار دارد و انبار آن در جنب کارگاه بلوک زنی وجود دارد که انبار آن به مساحت ۱۷×۹ متر است و معروف به انبار ۲۵۰ تنی است. ۵-۲ مدرسه : مدرسه‌ای قدیمی در این محل وجود داشته که در سال ۱۳۱۷ تأسیس شده بود، به نام خواجوی دوهزار که منطقه دوهزار را تحت پوشش خود قرار داده بود.. ۶-۲ مغازه : تعداد دو باب مغازه خوار و بار فروشی وجود دارد که اهالی مواد اولیه مورد نیاز خود را از این مغازه‌ها تأمین می‌‌کنند. برای تهیه بقیه مواد غذایی و مصرفی دیگر به شهر مراجعه می‌کنند و وسیله‌ای که در رفت و آمد مورد استفاده قرار می‌‌گیرد شامل مینی بوس و سواری که در گذشته نچندان دور از چارپایان بهره می‌‌بردند. ۷-۲ گذرگاه : در منطقه مردم بر این باورند که فردی به نام آقای یزدان باباخانی شبی خواب دیده که نوری از بالای محل و محدوده مسجد را روشن کرده و گفت به گلستان محله و عسل محله می‌‌روم، چون امام زاده صالح در گلستان محله و دو برادران در عسل محله وجود داشت و به همین دلیل این منطقه را گذرگاه دانستند و مورد احترام است و به هفت چنار معروف است. (در پشت مسجد فعلی درختی کهن وجود داشت که معروف به هفت چنار بود و قدمت درخت به بیش از ۴۰۰ سال می‌‌رسید، که در حال حاضر جوانه هایی از ریشه‌های درخت که قطع شده بوده رشد کردهو به ارتفاع ۲۰ متر و به قطر ۵۰ سانتی متر می‌‌رسد. ) ۸-۲ مسجد : مسجدی به نام مسجد بالا اشتوج وجود دارد که این بنا در حدود بیش از ۷۰۰ سال پیش ساخته شده و کاشی هایی که درون آن به کار رفته‌اند به شکل هشت ضلعی می‌‌باشند و ستون‌های درون مسجد باید از چوب ازار باشد که این ستون‌ها نیز قدمت دیرینه‌ای دارند. به دلیل کوچک بودن مسجد در ۳۰ سال پیش در سال ۱۳۵۴ بخشی به آن اضافه شد که در سمت غرب مسجد واقع است و حدود ۳۲ متر مساحت دارد. ۹- ۲ آسیاب دستی : در شمال مسجد فعلی آسیاب دستی ای پیدا شده بود(در حدود سال ۱۳۷۲)که دال بر آرد کردن گندم به وسیله دست است و مصرف شخصی داشته است. آسیاب هایی در مجاورت رودخانه دوهزار منطقه اشتوج لات یا لات اشتوج قرار داشت که تعداد آن به ۳ عدد می‌‌رسد که از آب رودخانه برای به حرکت درآوردن آسیاب استفاده می‌‌کردندو روستاییان از اطراف مثلاً از پایین اشتوج، بالاس و گلستان محله، گندم خود را به این آسیاب می‌‌آوردند و بعد از تبدیل گندم به آرد به خانه‌های خود برمیگرداندندو آرد به دست آمده را تبدیل به خمیر و نان می‌‌کردند و به مصرف می‌‌رساندند. در آن زمان به جای کیسه از پوست گوسفند یا بز استفاده می‌‌کردند و به آن انبان می‌‌گفتند. ۱۰-۲ حمام : در قدیم در این روستا حمامی مورد استفاده بود که به مرور زمان سقف و دیوارهای قسمتی از آن تخریب شده است. قدمت حمام بالا اشتوج به بیش از ۷۰۰ سال می‌‌رسد که در آن از کاشی‌های تک رنگ مربعی شکل به کار رفته است که کاشی‌های دیوار قهوه‌ای رنگ و به ابعاد(۱۸×۱۸) و کاشی‌های کف به رنگ آبی_فیروزه‌ای و به ابعاد (۲۸×۲۸) است. این حمام زیر سطح زمین ساخته شده است تا از پرت انرژی جلوگیری شود. حمام بر روی نهری ساخته شده است که از برسه می‌‌آمده است و آب حمام را تأمین می‌‌کرده است. این حمام در سال ۱۳۶۶ که دوباره مورد استفاده قرار گرفت رو به تخریب رفت و در حال حاضر مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. این حمام در زمان‌های گذشته متعلق به دو برادربه نام‌های علی خان وولی خان بود که خان این روستا بودند وبه مردم بسیار ستم می‌‌کردند. به عنوان مثال چاه عمیقی داشته‌اند که هرکس از دستورات آنها سرپیچی می‌‌کرده وی را داخل چاه می‌‌انداختند. و هیچ کس حق نداشته قبل از آنها به حمام برود. در حال حاضر همه خانه‌ها حمام دارندو خانه هایی که حمام ندارند نیز از حمام همسایه استفاده می‌‌کنند. ساختار حمام به لحاظ اینکه حمام محیطی نسبتاً بسته می‌‌باشد و ارتباط کمی با شرایط اقلیمی مجاور خود دارد، لذا در مناطق گوناگون اقلیمی ایران کم و بیش مشابه است و عوامل اقلیمی مختلف مانند آفتاب، باد و موقعیت جغرافیایی تأثیر چندانی در نحوه استقرار، شکل کالبدی وتقسیم بندی فضاهای داخل حمام نداشته است. اگر چه باید توجه شود که در مناطق گرم و خشک و خصوصاً مناطق سرد، جهت حفظ حرارت داخل حمام، کالبد ساختمان تا حد ممکن در داخل زمین قرار می‌‌گرفته. در کرانه جنوبی سواحل دریای خزر به دلیل معتدل بودن اقلیم و همچنین بالا بودن سطح آبهای زیر زمینی، حمام در عمق کمتری از زمین قرار می‌‌گرفته است. مصالح مورد استفاده، در حمام‌ها همواره مصالح بادوام و بام اکثر حمام‌های بزرگ و مهم در ایران به صورت طاق یا گنبد بوده است. در سواحل جنوبی دریای خزر به جهت بارندگی بسیار زیاد، بام‌ها یا به صورت شیبدار یا به صورت طاق و گنبد، اجرا می‌‌شده است. در برخی مناطق(به خصوص مناطق شمالی)غالباً حمام چند متر پایین تر از سطح گذر عمومی قرار داشته و بدین ترتیب خاک اطراف دیوارها همانند یک عایق حرارتی عمل کرده و میزان تبادل حرارت بین داخل و خارج ساختمان را کم می‌‌کرده است. همچنین بدنه ضخیم حمام به علاوه خاک مجاور آن همانند یک خازن حرارتی عمل کرده و در تعدیل نوسان درجه حرارت در داخل ساختمان مؤثر بوده است. از دیگر مزایای قرار دادن بنا در داخل زمین، مقاومت بهتر ساختمان در مقابل نیروی زلزله بوذه است. مزیت سوم و بسیار مهم آنکه امکان سوار شدن آب جاری در جویها که از رودخانه و یا قنات سرچشمه می‌‌گرفته، بر حمام هایی که از این آب استفاده می‌‌کردند، مسیر می‌‌گذشته است. به دلیل بارندگی زیاد، بام حمام در سواحل جنوبی دریای خزر را غالباً با سفال پوشش می‌‌دادند و یا روی طاق آجری حمام را مستقیماً اندود می‌‌کردند و در حمام‌های مهم‌تر، روی طاق را آجر فرش می‌‌کردند. برای دیوارها و کف خزینه، از ملات ساروج استفاده می‌‌کردند. ۳ - آب و هوا : این منطقه از اب و هوای کوهستانی برخوردار است. ۱-۳ رطوبت : مقدار بخار آب موجود در هوای مجاور زمین را رطوبت می‌‌گویند. رطوبت هم موجب ریزش باران می‌‌شود و هم میزان متناسب آن برای سلامت جان و تن آدمی مفید است. از عوامل مؤثر در تبخیر آب، درجه حرارت است و تغییر حالت فیزیکی آب نیازمند رسیدن به درجه حرارت معینی می‌‌باشد. در چنین حالتی رطوبت هوا در تنظیم بخار آب دخالت می‌‌کند و شدت باد موجب تجدید هوا می‌‌شود، یعنی هوای مرطوب را جانشین هوای خشک می‌‌کند و بخار آب آزاد می‌‌شود. از دیگر عوامل مؤثر در تبخیر آب، فشار است؛زیرا هر چه میزان فشار هوا کم باشد به همان اندازه کار تبخیر بیشتر صورت می‌‌گیرد. از هنگام تشکیل بخار آب تا تبدیل آن به مایع، درجه حرارت تغییرات بسیاری می‌‌کند. بر اثر تابش نور خورشید بر سطح دریا و رودخانه‌ها و شبنم گیاهان و غیره بخار آب تولید می‌‌شود. مقدار نزولات جوی در منطقه تنکابن یعنی بخش جلگه‌ای و بخش کوهستانی چه از نظر کمی و چه از نظر کیفی، متفاوت است. در جلگه رطوبت بیشتر و به صورت باران می‌‌بارد ولی در کوه رطوبت گمتر و به صورت برف است. میزان ریزش باران و برف به عوامل متعددی از قبیل وزش بادهای مرطوب، درجه حرارت، ارتفاع از سطح دریا و دوری و نزدیکی به آن بستگی دارد. البته برخی از عوامل مذکور در پاره‌ای نقاط از اهمیت تام و تمام برخوردارند و در نقطه‌ای دیگر فاقد اهمیت می‌‌باشند. تنکابن به دلیل نزدیک بودن به کوه و دریا از میزان بارندگی بسیار بهره مند است و در قسمت جلگه‌ای آن نقطه خشک وجود ندارد. میزان بارندگی در تمام فصول یکسان نیست. به طور نسبی در زمستان هر چهار روز یک بار و در تابستان هر هفت روز یک بار هوا بارانی است که این نسبت ثابت نبوده، در سالهای مختلف متفاوت است. پائیز و زمستان در منطقه تنکابن به جهت عبور بادهای غربی که رطوبت اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه را از اروپا به همراه دارد، از فصول پرباران به شمار می‌‌رود و باران‌های ریز برای چندین ساعت و گاه روزهای متوالی می‌‌بارد. همچنین در این دو فصل حمله جبهه هوای سرد از شمال غربی موجب ریزش برف و باران در کوه و جلگه می‌‌شود. جبهه شمالی هم که در مرکز فشار زیاد(کانون سرد)سیبری و آسیای مرکزی قرار دارد. هوای سرد قطبی را به طرف جنوب سوق داده پس از عبور از دریای مازندران، مقداری از رطوبت دریا را با خود می‌‌آورد و در منطقه تنکابن ایجاد باران می‌‌کند. بارانهای بهاری بیشتر مواقع از ابرهایی فرو می‌‌بارد که ایجاد رعد و برق می‌‌کند، زیرا تا زمانی که ابرها به حالت اشباع نرسیده‌اند تخلیه الکتریسیته صورت می‌‌گیرد و رعد و برق حادث می‌‌گردد که با شروع باران این جریان متوقف می‌‌شود. در ارتفاعات بیش از ۲۷۰ متر، ریزشهای جوی در ماه‌های زمستانی به صورت برف است که منبعی بسیار مطمئن برای تأمین آب رودخانه‌ها در بهار می‌‌باشد. ۲-۳ رطوبت نسبی : رطوبت نسبی در منطقه تنکابن چند لحظه از طلوع آفتاب که درجه حرارت هوا در حداقل خود است، بیشترین مقدار را دارا استو کمترین مقدا آن به هنگام حداکثر درجه حرارت روز؛یعنی، حدود ۲ بعد از ظهر است. پس از این زمان افزایش رطوبت نسبیتا روز بعد ادامه دارد. (نسبت رطوبت مطلق اشباع کننده بر حسب صدم در دمای یکسان و فشار یکسان را رطوبت نسبی گویند. ) حداکثر رطوبت نسبی در سردترین ماه ها(دی و بهمن)و حداقل آن در گرم‌ترین ماه ها(تیر و مرداد)است. در مناطق کوهستانی مقدار نسبی رطوبت بین ۳۰تا۸۰ درصد نوسان داشته، از درجه حرارت تبعیت می‌‌کند، زیرا میزان رطوبت نسبی با درجه حرارت رابطه غیر مستقیم دارد. میان دما و رطوبت نسبی رابطه معکوس وجود دارد. ۳-۳ ابر و مه : منطقه تنکابن همچون دیگر مناطق شمال ایران کمتر از سایر نقاط کشور از آسمان صاف و آفتانی برخوردار است. البته گاهی نیز به ویژه در تابستان، روزهای یاپی خورشید می‌‌درخشد و از ابر و باران خبری نیست و تا آنجه که خطر کم آبی محصولات منطقه را تهدید می‌‌کند و علف‌های خودرو که غذای داه‌ها است پژمرده شده، از بین می‌‌رود. روزهایی که آسمان پوشیده از ابر است، حرارات درطی روز اندکی رو به افزایش می‌‌رود کاهش حرارت نیز در شب بسیار کم است. چون ابرها عایقند، مانع از تشعشع یا از دست دادن حرارت می‌‌شوند و طبیعتاً از دامنه تغییر درجه حرارت در شبانه روز کاسته می‌‌شود تا آنجا که میزان تغییر درجه حرارت در موقع ابری، یک سوم روزهایی است که هوا صاف و بی ابر است