رژیم غذایی و مراقبت تغذیه ایی امری بسیار ضروری مهم است که باید به آن توجه شود تا :
1 . سلامت بدن حفظ شود.
2. بیماریهای که در اثر سوء تغذیه بوجود می آید پیشگیری شود.
3. قدرت روحی و جسمی حفظ شود.
تحقیقات نشان داده است افرادی که از عمر طولانی تری بر خوردارند دارای خصوصیات زیر هستند:
هر روز بطور مرتب صبحانه می خورند.
در هر وعده حجم غذای کمی مصرف می کنند.
همواره وزن ثابتی دارند.
میوه و سبزی در برنامه غذایی روزانه آنها وجود دارد.
چربی و مواد غذایی چرب کمتر مصرف می کنند.
از مصرف نمک و مواد غذایی شور به مقدار زیاد خودداری می کنند.
چگونه می توانید یک برنامه غذایی مناسب داشته باشید:
ابتدا باید بدانید که از چه مواد غذایی و به چه مقدار بخورید تا سلامتی خود را حفظ کنید. بطور کلی نیازهای غذایی بدن شامل انرژی، پروتئین، چربی ، ویتامینها، مواد معدنی و آب است.
1- قندها و مواد نشاسته ایی :
با افزایش سن، سوخت و ساز مواد قندی و نشاسته ایی کاهش می یابد و تحمل بدن نسبت به قندها تغییر می کند.
مواد قندی و نشاسته ایی به مقدار زیاد و به عنوان منابع اولیه و مهم انرژی برای بدن مورد نیاز هستند. بیش از نیمی از انرژی بدن از مواد نشاسته ایی مثل برنج، نان ، غلات و حبوبات تامین کنید.
سبزیها، دانه ها و میوه علاوه بر اینکه مواد قندی هستند ویتامین و فیبر نیز دارند.
غلات سبوس دار و نان های تهیه شده از آرد سبوس دار حاوی فیبر بالایی هستند . بهتر است از این مواد استفاده کنید.
2- پروتئین : محل ذخیره پروتئین عضلات هستند. مقدار پروتئین بدن در دوره سالمندی کم می شود. بنابراین در این دوره پروتئین بیشتری مصرف کنید.
سوء تغذیه پروتئین به سیستم دفاعی بدن آسیب می رساند. و بدن را مستعد ابتلاء به بیماری می کند.
گوشتهای کم چربی، مرغ، ماهی، تخم مرغ، فرآورده های لبنی بدون چربی یا کم چرب غلات و حبوبات از منابع کم کالری و با کیفیت بالای پروتئین می باشند.
مصرف 3-2 بار ماهی در هفته می تواند خطر ابتلاء به بیماریهای قلبی و آلزایمر را کاهش دهد.
3- چربی با افزایش سن، بر مقدار چربی بدن افزوده می شود.
مصرف زیاد چربی باعث افزایش خطر ابتلاء به چاقی ، بیماریهای قلبی، عروقی، فشارخون بالا، دیابت و برخی از سرطانها میشود.
محدودیت شدید در مصرف چربی باعث کمبود مواد مغذی و کاهش وزن شود. روغن های گیاهی و مایع ( زیتون، کلزا، ذرت، گلرنگ ، سویا ، گردو، کنجد، آفتاب گردان ) استفاده کنید.
توجه :
مصرف گوشت قرمز به علت چربی پنهان محدود نمائید.
چربیهای قابل رؤیت گوشت را تا حد امکان قبل از پخت و مصرف جدا نمائید مواد غذایی با چربیهای بالا مثل کله پاچه، مغز، دل و قلوه اجتناب کنید.
مصرف سوسیس ، کالباس و همبرگر را به حداقل برسانید.
پوست مرغ را قبل از پخت و مصرف جدا کنید.
از حبوبات و غلات سبوس دار بیشتر استفاده کنید.
مصرف غذاهای سرخ شده را تا حد امکان کاهش دهید. بیشتر از غذاهای آب پز و بخارپز استفاده کنید.
بیشتر از 5-4 تخم مرغ در هفته چه به تنهایی و چه داخل کوکو مصرف نکنید.
میوه و سبزیجات تازه را حتما" در برنامه غذایی داشته باشید.
8 لیوان مایعات روزانه بنوشید.
مصرف منظم اسید چرب امگا 3 می تواند شما را در مقابل بیماریهای قلبی، سکته های قلبی محافظت کند. ماهی ها بیشترین اسدی چرب را دارا هستند و مصرف حداقل 2 بار در هفته توصیه می شود.
5- ویتامین ها : با افزایش سن میزان برخی از ویتامینها در بدن کاهش می یابد.
ویتامین های ب ، د، ث، ای، آ از جمله ویتامینها هستند.
ویتامین های گروه ب :
این گروه ویتامینها در کاهش خطر بیماریهای قلبی و عروقی مؤثرند. این ویتامینها در انواع گوشتها، جگر گوساله ، تخم مرغ، شیر وفرآورده های لبنی ، حبوبات، غلات سبوس دار، به مقدار کمتر در میوه ها و سبزیها دارای برگ سبزتیره تر وجود دارد.
با بالا رفتن سن جذب ویتامینها کاهش می یابد.
کمبود ویتامین ب 1 : در بیماران قلبی که مصرف مزمن دیورتیکها ( ادرار آور ) را دارند بیشتر دیده می شود.
بلغور جو، تخمه آفتابگردان از منابع خوب ویتامینها هستند.
جذب ویتامین ب 6 : با بالا رفتن سن کاهش می یابد.
مصرف این ویتامین در کاهش خطر بیماریهای قلبی و عروقی و سکته قلبی موثر است. این ویتامین در بهبود حافظه و کارکرد ذهنی نیز مؤثر است.
جگر گوساله، سیب زمینی، موز، عدس، اسفناج از منابع خوب ویتامین است.
کمبود ویتامین ب 12 و اسید فولیک : باعث سوء تغذیه پروتئین می شوند که در دوران سالمندی شایع است.
ویتامین ب 12 در خون سازی و سلامت سیستم عصبی ضروری است.
بیمارانی که مبتلا به ورم معده هستند مستعد کمبود این ویتامین هستند.
گوشت قرمز، ماهی، تخم مرغ، و لبنیات از منابع این ویتامین هستند.
اسیدفولیک برای پیشگیری از تصلب شرائین ، افسردگی ، و سایر اختلالات عصبی و شناختی مثل آلزایمر در سالمندان شدیدا تاکید می شود. می توانید از جوانه گندم، لوبیای قرمز، اسفناج، کلم بروکلی، جگر گوساله و مرکبات جهت تامین اسیدفولیک بدن استفاده نمائید.
جوانه غلات و حبوبات مانند جوانه گندم، جوانه عدس، جوانه ماش، سرشار از ویتامینهای گروه ب و ث است.
ویتامین د : با افزایش سن، میزان ویتامین د در بدن سالمندان کاهش می یابد.
از یکطرف دریافت ویتامین د کاهش می یابد و از طرف دیگر ساخت ویتامین د در پوست سالمندان کمتر می شود. برای تامین ویتامین د ، هر روز در مقابل نور مستقیم خورشید قرار بگیرید.
توجه : نور خورشید از پشت شیشه تاثیر ندارد.
قرار گرفتن در نور آفتاب در نواحی دستها، بازوها و صورت به مدت 15-5 دقیقه در روز حداقل 2- 3 بار در هفته سبب تولید ویتامین د کافی در پوست می شود.
ویتامین د در حفظ توده عضلانی هم موثر است.
منابع خوب غذایی : شیر غنی شده با ویتامین د – روغن ماهی،انواع ماهی، تخم پرندگان و جگر گوساله .
ویتامین ث : این ویتامین در بهبود زخمها، کمک به ترمیم عضلات ،جلوگیری از آسیب بافتها کمک می کند. باعث افزایش جذب آهن از مواد غذایی می شود.
در صورتیکه در شرایط استرس و شرایط بحرانی ( بلایای طبیعی )، سیگار می کشید به ویتامین ث بیشتری نیاز دارید.
ویتامین ث در انواع میوه ها، سبزیهای تازه مانند گوجه فرنگی، پرتقال، کیوی ، کلم،
گل کلم، توت فرنگی، هندوانه، طالبی، ساقه سبز، پیازچه و فلفل سبز وجود دارد.
ویتامین ث در پیشگیری از بیماریهای قلبی، سرطان،آب مروارید، پیری ،بیماریهای ریوی، کاهش فعالیت ذهنی،بیماریهای مزمن و در افزایش ایمنی بدن نقش مهمی دارد.
ویتامین ای : اثر مهمی در پیشگیری از بیماریهای مزمن ( آترواسکلرور ) سرطان، آرتریت،آب مروارید و آلزایمر ) دارد.
این ویتامین در جوانه گندم، مغزها (تخمه آفتابگردان ، گردو، فندق ) دانه های میوه ها، غلات سبوس دار،سبزیهای دارای برگ سبز تیره، روغنهای گیاهی، زرده تخم مرغ، جگر،چربی شیر و میگو وجود دارد.
ویتامین آ : برای بینایی ، رشد،فعالیت سیستم ایمنی بدن ضروری است.
غنی ترین منابع غذایی : جگر، هویج، زرده تخم مرغ، اسفناج ،گلابی، انبه ،هلو و جعفری است.
مواد معدنی :
در دوران سالمندی به کلسیم،آهن – روی و منیزیم نیاز دارند.
کمبود مواد مغذی باعث شدید شدن بیماریها در سالمندان می شود.