کلیات پرورش گاو
تاریخچه
بشر اولیه که سالیان درازی را به صورت بدوی از میوه درختان و شکار حیوانات امرار معاش می نمود رفته رفته درصدد برآمد برای مواقعی که دسترسی بشکار نداشت حیواناتی را که مفید تر و مطیع تر تشخیص داده بود به تدریج رام و اهلی نماید . کم کم در اثر تماس مداومی که بدین طریق با گاو ، بز و میش کوهی حاصل کرد علاوه بر فوائد گوشت از مزایای شیر هم برخوردار شد و پس از قرون متمادی هنگامی که شهرنشین شد در گوشه خانه و کاشانه ای که برای خود می ساخت جای مخصوصی هم برای نگهداری گاو ترتیب می داد. به عقیده مارشاک اهلی کردن حیوانات 8 هزار سال قبل از میلاد مسیح ابتدا در خاور میانه انجام شده است .
آمار گاو
آمار گاو و سایر دام ها بعلت کشتار و عوامل مختلف دیگر متغیر است . در کشور هندوستان بعلت قیود مذهبی ذبح گاو قدغن بوده و در حال حاضر نیز نزدیک به 200 میلیون راس گاو نگهداری می شود که قسمت اعظم آنها پیر و فرتوت بوده وتا فرارسیدن مرگ طبیعی بحیات خود ادامه خواهند داد .
نژاد های معروف گاو
اهمیت پرورش نژاد های ممتاز گاو از نظر افزایش شیر و گوشت از دیرزمان مورد توجه بشر قرار داشته است . تا آنجا که در تواریخ منقول است بعد از میلاد مسیح ایتالیائیها ضمن تبادل تجارت با چین و رونق کشتیرانی تعدادی گاو گوشتی عظیم الجثه از چین وارد کرده و در ایتالیا به نام CHIANINA پرورش داده اند . در اثر جنگاهای صلیبی نیز نقل و انتقالات دیگری بین کشورهای داخلی اروپائی بعمل آمد . پس از کشف آمریکا و استرالیا صادرات گاو از اروپا از یک طرف و از هندوستان و آفریقا از طرف دیگر در آمریکا و استرالیا توسعه یافته و مطالعات دانشمندان درباره نژادهای گوشتی و شیری و آمیخته گری آنها وارد مراحل نوینی گردید.
کشت علوفه مصرفی دامپروری ها
تاسیس دامپروری بویژه پرورش گاو اصیل شیری و گوشتی بدون داشن زمین علوفه کاری و یا مرتع به هیچ وجه مقرون بصرفه نمی باشد . با وجود اینکه خاک کره ارض در اثر ازدیاد جمعیت بشر روزبروز کوچکتر از پیش به نظر می رسد و ایجاد شهرها و صنایع عظیم احتیاج به زمین بیشتری دارد معذالک در غالب کشورها سعی می شود که از زمین های کشاورزی کسر نشده و با تکنولوژی صحیح از هر متر مربع زمین بهره برداری بیشتری به عمل آید .
مواد متشکله گیاهان علوفه ای
آب :
قسمت اعظم ساختمان گیاه را آب تشکیل می دهد . مقدار آب در علوفه سبز 70 – 80 درصد و در دانه ها و غلات 8-10 درصد می باشد . آب مواد غذایی را از قسمتی از گیاه بوسیله شیره های داخلی به قسمتهای دیگر حمل کرده و این عمل از طریق حمل کردن مواد یا با بحال تعلیق نگاهداشتن آنها انجام می گیرد . در حیوان هم این وظیفه را خون انجام می دهد . مواد معدنی زمین بکمک آب در مجاورت ریشه و آنزیمها و باکتریهای موجود حل شده و جذب گیاه
می شوند، بعلاوه آب شکل طبیعی گیاه را حفظ کرده و فضای خالی سلولها را پر می کند . آب حرارت گیاه را با عمل تعرق و تبخیر تنظیم کرده و درداخل سلولها سبب گرم نگه داشتن گیاه می شود ، زیرا آب بهتر از سایر عناصر حرارت را در خود حفظ می کند .
مواد پروتئینی :
مواد پروتئینی علاوه بر کربن ، اکسیژن و هیدروژن دارای ازت با نیتروژن نیز می باشند و هر مولکول آن چندین هزار اتم داشته و در حدود 23 نوع اسید آمینه گیاهی تشکیل می دهد که همچون الفبا که در ترکیب کلمات بصور مختلف داخل می شوند ، اسیدهای آمینه هم در بدن حیوان و گیاه به همین ترتیب ترکیب شده اند . مواد پروتئینی در گیاهان قسمت اعظم مواد متشکله پروتوپلاسم و هسته سلول را تشکیل می دهند در صورتیکه در حیوان علاوه بر هسته و پروتوپلاسم و هسته سلول را تشکیل می دهند در صورتیکه در حیوان علاوه بر هسته و پروتوپلاسم پوست خارجی سلول هم از آن ترکیب شده است . پروتئین گیاهی قسمتی در اثر جذب نیتروژن هوا از طریق ریشه به کمک باکتریها تشکیل می شود مانند یونجه و شبدر و قسمت دیگری نیز از طریق مواد از ته خاک مانند نیتراتها با کمک مواد هیدروکربنه در اثر اعمال آنزیمها انجام
می گردد . در صورتیکه حیوانات پروتئین بدن خود را از طریق پروتئین گیاهی و اسیدهای امینه استخراجی بافت روده جذب می کنند .
چربیها :
چریبها هم مانند مواد هیدروکربنه از کربن ، اکسیژن و هیدروژن ساخته شده ولی قسمت کربن و هیدروژن آنها به مراتب بیشتر از مواد هیدروکربنه
می باشد و به همین علت 25/2 برابر مواد هیدروکربنه در بدن حیوان حرارت و انرژی تولید می کنند . موقعی که چربیها تند می شوند دلیل بر شکستن آنها و تغییر و تبدیل شدن آنها به اسیدهای چرب ، گلیسرول و آب است که در شیر و کره کهنه غالباً انجام شده و در کره بیشتر به شکل اسید بوتریک درمی آید که مصرف آنها صحیح نیست بعضی از اسیدهای چرب نیز اشباع می باشد مانند مانند روغن بزرگ که به همین علت در صنعت رنگ سازی بکار می رود و در مجاورت هوا اکسیژن را جذب کرده و یک غشاء نازک چربی مقاوم تشکیل می دهد . چربیها علاوه بر دانه های نباتی مانند سویا و بزرگ در دانه های غلات و یونجه هم به مقدار کم دیده می شود . استرولها هم جزو مواد چربی محسوب می شود که در نباتات وجود داشته و به صورت کلسترول در بدن حیوان در نسوج مختلف در بافت عصبی ، مغز و خون یافت می شود ، بعلاوه ویتامین D هم از کلسترول و نباتی موجود در پوست بدن گاو تحت تاثیر اشعه ماوراء بنفش خورشید ساخته می شود .
انواع علوفه مصرفی در گاوداریها
یونجه
از نظر پروتئین غنی ترین علوفه بوده و کمبود پروتئین جو و گندم را جبران می کند به علاوه از نظر کلسیم و فسفر و ویتامین A بالاترین مقدار را در بین سایر علوفه دارا می باشد . یونجه خشک گرچه از نظر ویتامین A ضعیفتر از یونجه سز می باشد ولی در صورتیکه در آفتاب خشک باشد سرشار از ویتامین D می شود در این نوع علوفه ویتامین B بخصوص ریبوفلاوین و نیاسین و ویتامین C , K و ویتامین E غنی بوده و یونجه خشک در هر پوند دارای 2000 تا 3000 واحد ویتامین D می باشد .
شبدر
نوع شبدر مصری بنام برسیم در مناطق گرمسیری بسیار خوب رشد کرده و بخصوص در زمستان که یونجه در خواب می باشد برسیم بمقدار وفور بدست می آید و در گاوداریهای مصر بهترین علوفه محسوب می شود . اخیراً در کالیفرنیا نیز از بذر آن کشت شده و چندین کشت از آن در سال برداشت
می شود . شبدر ایرانی هم معروف می باشد ، برای کشت در مزارع و مراتع محصول خوبی عاید می کند و در ایالات جنوبی آمریکا هم از کشت آن بخصوص در زمینهای مرطوب نتایج خوبی گرفته شده است . بعلاوه بطورکه می دانیم محصول شبدر در بهار زودتر از یونجه بدست آمده و برای جذب ازت زمین بهتر از یونجه مساعد می باشد تنها عیب آن کم دوام بودن آن برای چند سال می باشد.