اولین سالگرد قیام 15خرداد در سال 1343 با صدور بیانیه مشترک امام خمینى و دیگر مراجع تقلید و بیانیه هاى جداگانه حوزه هاى علمیه گرامى داشته شد و به عنوان روز عزاى عمومى معرفى شد.
امام خمینى در 4 آبان 1343 بیانیه اى انقلابى صادر کرد و درآن نوشت : دنیا بداند که هر گرفتارى اى که ملت ایران و ملل مسلمین دارند از اجانب است، از آمریکاست، ملل اسلام از اجانب عموما و از آمریکا خصوصا متنفر است... آمریکاست که از اسرائیل و هواداران آن پشتیبانى مى کند. آمریکاست که به اسرائیل قدرت مى دهد که اعراب مسلم را آواره کند. افشاگرى امام علیه تصویب لایحه کاپیتولاسیون، ایران را در آبان سال 43 در آستانه قیامى دوباره قرار داد.
سحرگاه 13 آبان 1343 دوباره کماندوهاى مسلح اعزامى از تهران، منزل امام خمینى در قم را محاصره کردند. شگفت آنکه وقت باز داشت، همانند سال قبل مصادف با نیایش شبانه امام خمینى بود.حضرت امام بازداشت و به همراه نیروهاى امنیتى مستقیما به فرودگاه مهرآباد تهران اعزام و با یک فروند هواپیماى نظامى که از قبل آماده شده بود، تحت الحفظ مامورین امنیتى و نظامى به آنکارا پرواز کرد. عصر آنروز ساواک خبر تبعید امام را به اتهام اقدام علیه امنیت کشور ! در روزنامه ها منتشر ساخت.
علی رغم فضاى خفقان موجى از اعتراضها به صورت تظاهرات در بازار تهران،تعطیلى طولانى مدت دروس حوزه ها و ارسال طومارها و نامه ها به سازمانهاى بین المللى و مراجع تقلید جلوه گر شد.
اقامت امام در ترکیه یازده ماه به درازا کشید در این مدت رژیم شاه با شدت عمل بى سابقه اى بقایاى مقاومت را در ایران در هم شکست و در غیاب امام خمینى به سرعت دست به اصلاحات آمریکا پسند زد. اقامت اجبارى در ترکیه فرصتى مغتنم براى امام بود تا تدوین کتاب بزرگ تحریر الوسیله را آغاز کند.
توطئه اتّحاد
در فروردین ماه سال 43، نظام پهلوی مجبور به آزاد ساختن حضرت امام رحمه الله شد که از خرداد ماه 42 در حبس بودند. اما هم زمان با آزادسازی امام، تبلیغات وسیعی به راه انداخت که امام رحمه الله و روحانیّت با شاه به تفاهم رسیده اند، روزنامه اطلاعات هم در تاریخ 18/1/43 با تیتردرشت «اتحاد مقدس» مجری این توطئه شد. اما حضرت امام رحمه الله بلافاصله در اولین سخنرانی خود در 21/1/43 فریاد برآورد که «خمینی را اگر دار بزنند تفاهم نخواهد کرد». با شکست توطئه نظام و افزایش محبوبیّت امام در بین مردم، نظام تصمیم گرفت طرح بعدی خود را پیش بگیرد؛ یعنی از طریق تبعید، حضرت امام رحمه الله را از صحنه مبارزه حذف نماید.
کاپیتولاسیون و موضع گیری حضرت امام رحمه الله
لایحه مصونیت مستشاران و تبعه آمریکا در ایران، که در 13/7/42 در مجلس شورای ملی به تصویب رسیده بود، در زمان نخست وزیری منصور در 21 مهرماه 43 دوباره در مجلس تصویب شد. این مصوبه که به صورت قانونی، سند اسارت ملت و دولت ایران را به دست آمریکا امضا می نمود، در حقیقت روح انقلاب شاه و آمریکا بود که اینک برملا می شد. حضرت امام رحمه الله نیز با اقتدار و صلابت در مقابل این لایحه موضع گرفت و به رسوا کردن نظام پرداخت. نظام منحوس پهلوی که به دنبال بهانه ای برای دستگیری و تبعید امام رحمه الله بود، با اعتراض امام رحمه الله به این لایحه به مقصود خود رسید.
افشاگری حضرت امام رحمه الله
در چهارم آبان ماه 1343 حضرت امام رحمه الله در نطق پرشور خود، رئیس جمهوری آمریکا را منفورترین فرد نزد ملت ایران دانست و با افشای نقشه های استعمارگران هشدار داد که: «اسلام در خطر است و آمریکا می خواهد از طریق قطع نفوذ روحانیّت، نقشه های خود را عملی کند؛ زیرا که می داند با وجود نفوذ روحانیت هرگز نمی تواند کاری از پیش ببرد». جمعیت زیادی که از مناطق مختلف برای دیدن امام رحمه الله و شنیدن سخنان ایشان در قم حضور یافته بودند، چنان تحت تأثیر قرار گرفتند که چندین بار با صدای بلند گریستند. امام رحمه الله در این سخنرانی کوبنده تمام گرفتاری های اسلام را از آمریکا و اسرائیل دانست.
دیدگاه مقام معظّم رهبری(مدّظلّه العالی) درباره حادثه آبان 43
«سال بعد از حادثه خرداد، در ماجرای مصونیت اتباع آمریکایی که یادآور کاپیتولاسیون ننگین بود هیچ کس از مردم و مبارزان نمی دانستند چه باید کرد، و راه کدام است. آن به اصطلاح مُصلحان اجتماعی و فرنگ رفته ها و حقوق خوانده ها و ایران پرست ها [و] مدعیان انقلابی گری و مبارزه با امپریالیسم و استبداد و امثاله، نیز با آن همه ادعا، نفسی نکشیدند و اعتراضی نکردند و این خیانت تحقیرآمیز و حیثیتْ برباد ده را با سکوت و ترس و تردید ندیده گرفتند. ملت از سوی هیچ یک از مدعیان مبارزه با استبداد راهنمایی نشد. تنها فریاد امام خمینی رحمه الله و آن سخنرانی افشاگرانه و روشنگرش بود که با ذکر جزئیات، همه چیز را بر ملا و مردم را به معنای واقعی رهبری کرد».
پخش اعلامیه حضرت امام رحمه الله
به دنبال سخنرانی حضرت امام رحمه الله ، اعلامیه امام رحمه الله در شمارگان بسیارزیاد و در سطح گسترده ای با شیوه ابتکاری پخش گردید. امام رحمه الله در این اعلامیه، تصویب کاپیتولاسیون را اقرار به مستعمره بودن ایران نامید و رأی ننگین مجلس را مخالف اسلام و قرآن شمرد، و از اعتبار قانونی ساقط نمود. امام رحمه الله خطاب به مدرّسان حوزه های علمیه و علما و جوانان دانشگاهیِ داخل و خارج کشور گفتند که با شدت هرچه بیشتر با این طرح رسوا مبارزه کنند و سیاست دولت را در زندانی کردن علما و مبلّغان و طلاّب و بسیاری از مسلمانان بی گناه، هرج ومرج ارتجاعی قرون وسطایی نامیدند.
تبعید حضرت امام رحمه الله به ترکیه
شب سیزدهم آبان ماه 43، نظام در اقدامی عجولانه به اقامتگاه امام رحمه الله در قم هجوم برد. حضرت امام رحمه الله با آرامش کامل از خانه بیرون آمدند و در محاصره کماندوها که وحشیانه به منزل ایشان هجوم آورده بودند، قرار گرفتند. امام رحمه الله با اتومبیل به تهران منتقل شدند و همان روز با هواپیما به ترکیه تبعید گردیدند. عصر همان روز، فرزند امام رحمه الله شهید حاج آقا مصطفی رحمه الله نیز دستگیر و روانه زندان قزل قلعه شد.