مکان های دیدنی و تاریخی
استان آذربایجان شرقی دارای مکان های دیدنی و تاریخی با ارزش جهانگردی زیادی است. وضعیت زمین شناسی و توپوگرافی منطقه باعث ایجاد کوهستان های آتشفشانی سهند و سبلان، غارها، دره ها، دشت ها، گردنه های متعدد با چشم اندازهای زیبا و ارتفاعاتی چون کیامکی، بزغوش و... شده است. چشمه های آب معدنی رودخانه ها، آبشارها، دریاچه ها، تالاب ها، جزایر، بنادر و سدها در شهرستان های مختلف استان از جمله جاذبه های طبیعی به شمار می آیند. سابقه کهن فرهنگی و تاریخی استان باعث ایجاد اماکن تاریخی و فرهنگی بسیاری در منطقه شده است. مسجد کبود یکی از مسجدهای قدیمی استان است که همه آن ها از مکان های تاریخی و دیدنی به شمار می روند. دیگر بناهای دیدنی استان عبارتند از: ساختمان امام زاده ها، کلیساها، بقعه ها، خانقاه ها، خانه ها، عمارت های قدیمی مانند عمارت ائل گلی، خانه مشروطیت، بازارها، راسته ها، تیمچه ها که اغلب در سفرنامه سیاحان از آن ها نام برده شده است، تپه های باستانی که قدمت برخی از آن ها به هزاره های پیش از میلاد می رسد، شهرها و دهستان های تاریخی و قدیمی مانند روستای کندوان، قلعه های تاریخی مانند قلعه بابک، پل های تاریخی، گورستان های قدیمی، قبور شعرا، عرفا و سیاست مداران که تمامی آن ها جزو مناطق دیدنی استان به شمارمی آیند. این جاذبه های طبیعی و تاریخی در تمام شهرستان ها ی استان آذربایجان شرقی پراکنده هستند و مجموع آن ها جذابیت خاصی به این استان بخشیده است.
این استان از لحاظ تنوع ظرفیت های گردشگری و جاذبه های توریستی نیز از مهمترین استانهای کشور است. آنوبانینی می تواند آثاری از دوره های پیش از اسلام، دوره اسلامی، دوره ایلخانی و...، کلیساهای زیبای باستانی، رودها و آبشارهای پر آب و سواحل زیبا و آثاری همچون روستای کندوان را به عنوان شاهد این مدعا ذکر کند. از مهمترین آثار باستانی استان می توان از: کلیسای سنت استپانوس، پل دختر، ارک علیشاه، بازار تبریز، مسجد جامع تبریز، مسجد جامع مرند، قلعه بابک، روستای کندوان، مسجد کبود، مقبره الشعراء، سنگ بسم الله موزه آذربایجان، خانه مشروطیت، گنبد سرخ و کبود و رصد خانه باستانی مراغه، عمارت ایل گلی، برج شهرداری تبریز و... نام برد.
کلیسای سنت استپانوس (استپانوس مقدس)
"کلیسای سنت استپانوس" آذربایجان شرقی بعد از "قره کلیسا" در آذربایجان غربی، مهمترین کلیسای ارامنه کشور است. این کلیسا مربوط به قرون 10 تا 12 میلادی است. این کلیسای بسیار زیبا و دیدنی در منطقه ای سرسبز و ییلاقی در 11 کیلومتری شمال شرق جلفا در کنار رودخانه ارس قرار دارد و در ایام تعطیل فصل های گرم سال پذیرای خیل عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی است.
آذربایجان شرقی - جاذبه های طبیعی
مناطق حفاظت شده ارسباران
منطقه حفاظت شده ارسباران با وسعت 72 هکتار در کناره های جنوبی رود ارس د رشهرستان کلیبر واقع شده و به عنوان مکان ذخیره بیوسفر در یونسکو به ثبت رسیده است و از ارزش های خاص گیاهی و جانوری برخوردار است.
پناهگاه حیات وحش کیامکی
پناهگاه حیات وحش کیامکی با وسعت 84000 هکتار و به ارتفاع 700 متر از سطح دریا از کناره های رود ارس تا ارتفاع 3347 متری در کوهستان کیامکی شهرستان مرند گسترده شده است .
تالاب قره قشلاق
منطقه تالابی قره قشلاق درکناره های جنوب شرقی دریاچه ارومیه قرار دارد و به لحاظ شرایط خاص طبیعی زیستگاه بسیار مناسبی برای پرندگان آبزی و کنار آبزی و علف چر مانند میش و مرغ است . این تالاب به عنوان تالاب بین المللی شناخته شده است .
تالاب قوری گل
این تالاب در 40 کیلومتری غرب تبریز واقع شده و از نظر شرایط زیستگاهی برای پرندگان برای پرندگان آبزی بخصوص اردک سرسفید بسیار مناسب است و به عنوان تالاب بین المللی به ثبت رسیده است .
جزیره اسلامی
جزیره اسلامی در ساحل شرقی دریاچه ارومیه است . توان بسیار بالای زیستگاهی حیات وحش و مرتبط با پارک ملی این جزیره دریاچه ارومیه را از اهمیت زیست محیطی ویژه ای برخوردار کرده است .
پارک های ملی
جزایر استان آذربایجان شرقی محدود به دریاچه ارومیه و رودخانه ارس است . نظر به اهمیت جهانگردی جزیره های دریاچه ارومیه و تبدیل آنها به پارک های ملی مورد اشاره قرار می گیرند :
1 – جزیره اسلامی ( شاهی ) ، 2 - جزیره قویون داغی ( کبودان ) ،3 – جزیره اشک ، 4 – جزیره آرزو ، 5 – جزیره اسپیر .
منابع طبیعی
دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه بزرگترین آبگیر داخلی و یکی از دریاچه های مهم ایران است که درشمال غرب فلات ایران و غرب آذربایجان شرقی از شمال به جنوب کشیده شده و از نظر طبیعی آذربایجان را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم کرده است.
این دریاچه به دلیل تنوع بیولوژیکی به عنوان پارک ملی در فهرست آثار بین المللی میراث طبیعی به ثبت رسیده است.
در سواحل دریاچه ارومیه چندین بندر به منظور حمل و نقل مسافر و بار تأسیس شده است که مهمترین آنها عبارت اند از :
1 – بندرشرفخانه در شمال شرقی دریاچه و در 30 کیلومتری شبستر
2 – بندر آق گنبد در ساحل غربی جزیره اسلامی ( شاهی ) و در سمت شرقی دریاچه واقع شده است.
3 – بندر رحمان لو نیز از بنادر مهم ساحل شرقی دریاچه است .
علاوه بر بنادر فوق بندرهای دانالو ، قبادلو و زینت نیز در ساحل شرقی دریاچه ارومیه قرار دارند.
قوری گول
دریاچه و آب راکد قوری گول درکنار جاده تبریز – بستان آباد در فاصله 45 کیلومتری شرق تبریز در میان ارتفاعات شرقی گردنه ی " شبلی " واقع شده است . این مکان به اشکال مختلف نامیده می شود ؛ مردم محل ، این مکان را " قوری گول " به معنی استخر خشک می نامند ، اما برخی دیگر آن را " دوری گول " به معنی استخر آب زلال و برخی " قویی گول " به معنی استخر گودال ژرف و عمیق نامیده اند .
درازا و پهنای این دریاچه چهار کیلومتر در چهار کیلومتر و مساحت آن 16 کیلومتر مربع است و حداکثر عمق آن به 13 متر می رسد .
تالاب و مرداب
استان آذربایجان شرقی دارای تالاب های کوچک و بزرگ متعدد و زیبایی است که عمدتاً در محدوده شهرستان مراغه و هشترود واقع شده اند . مهمترین این تالاب ها عبارت ند از : تالاب های آلما گلی ، قبادلو ، ماهی آباد ، یانیق گلی ، بزوحق گلی ، قوشاگلی ، زولبین گلی ، یوسفلو ، دیب دیز و خرمالو .
چشمه های آب گرم
آذربایجان شرقی از کانون های مهم آب معدنی و آب گرم محسوب می شود . در اقصی نقاط این استان چشمه های متعدد آب گرم با خواصی ویژه وجود دارند که طی سالیان دراز مورد استفاده مردم بوده است .
مهمترین این چشمه ها عبارت ند از : چشمه الله حق ، آب رس ، تاپ تاپان ، ورجوی ، گشایش ، و چشمه های سراب و صوفیان به ویژه چشمه آب معدنی کندوان .
آبشار عیش آباد ، شبستر
ارتفاع این آبشار حدود 15 متر است و در قسمت کوهستانی میشو غربی در جوار روستای عیش آباد شبستر واقع شده است . حدود 300 متر مربع وسعت دارد و در جوار کوه و دره منظر بدیعی از زیبایی طبیعت را به نمایش گذاشته است .