بازیافت اطلاعات از اینترنت
در این بخش امکانات اینترنت و استفاده آن در کارهای پژوهشی بررسی می شود.امکانات اینترنت در کل به چند دسته اصلی تقسیم می شود:
1.الکترونیک(E-mail)
1.1.فهرست های پستی(mailing lists)
2.گروه های خبری(News groups)
1.2.انتخاب و پیدا کردن گروه های خبری
3.تلنت (Telnet)
4.انتقال پرونده(FTP)و آرچی(Archie)
5.گافر(Gopher)
6.وب(Web)
7.فراتر از اینترنت
1.پست الکترونیک
پست الکترونیک یکی از مهم ترین امکانات اینترنت است و از طریق آن می توان با کاربران مختلف تماس برقرار کرد . یکی از بزرگترین مزایای پست الکترونیک ، سادگی و سرعت عمل آن است ؛ کاربران می توانند در مدت بسیار کوتاهی با یکدیگر تماس بگیرند و در کمتر از یک دقیقه برای هم نامه بفرستند. استفاده های دیگر آن به شرح زیر است:
در نظر بگیرید طرحی در دست اجرا دارید که پانزده تن دیگر ، هر کدام در شهر و کشوری جداگانه ، با آن همکاری می کنند و همه باید روزانه نتایج کار خود را به یکدیگر اطلاع دهند.
این کار را می توان به سادگی ، با ایجاد یک گروه در برنامه پست الکترونیک خود ، انجام داد. بدین ترتیب که نشانی تمام اعضای گروه در قسمت CC یا BCC وارد می شود. دیگر اعضای این گروه نیز می توانند همین کار را بکنند . در صورت استفاده از CC ، هر یک از اعضا می توانند با فشار دادن دکمه
Reply To All (جواب دادن به همه اعضا) با بقیه تماس بگیرند.
از سال های آغازین کار با اینترنت ، پژوهشگرانی که در دانشگاه ها و نقاط گوناگون دنیا مشغول به کار بودند ، برای ایجاد همکاری و روزآمد کردن اطلاعات علمی خود ، از همین روش استفاده می کردند. این روش برای تعداد اعضای کم مناسب بود ، ولی با گسترش اینترنت در جهان و افزایش اعضا ، نگهداری این گروه ها و نشانی ها به کاری دشوار و وقت گیر تبدیل شد ؛ از این رو متخصصان ، نرم افزاری طراحی کردند تا این کار را ساده کند. این نرم افزار را فهرست پستی می نامند.
پست الکترونیک مکمل استفاده های دیگر از اینترنت است . برای مثال ، عضویت در بسیاری از پایگاه های وب مستلزم این است که نشانی پست الکترونیک خود را بدهید ، یا حتی برای ورود به بسیاری از پایگاه های انتقال پرونده ، آن پایگاه از نشانی پست الکترونیک شما به عنوان نام کاربر استفاده می کنند.
در استفاده از پست الکترونیک به موارد زیر توجه کنید:
1.در نامه نگاری احترام و ادب را حفظ کنید ؛ یعنی آداب شبکه را رعایت کنید.
2.در انتهای نامه ، مشخصات ، شماره تلفن ، نشانی پستی و حتی شغل خود را ذکر کنید تا دریافت کننده از هویت شما آگاه گردد.
3.نشانی فرستنده الزاماً دلیل بر واقعی بودن آن نیست ؛ همانطور که می توان پشت پاکت نامه ، اسم و نشانی نادرست نوشت. حتماً نشانی ها و پیام ها را بررسی کنید. برای مثال می توانید مطلبی بفرستید و بخواهید که دریافت آن را تأیید کند.
4.نشانی پستی خود را به هر شخصی ندهید؛ در غیر این صورت ممکن است نشانی شما به کسانی که نامه های انبوه می فرستند فروخته شود و صندوق پستی الکترونیک شما پر از نامه های تبلیغاتی و بیهوده گردد.
5.به نامه های هشدار دهنده ویروس و غیره زیاد اعتنا نکنید ، بسیاری از این نامه ها برای به دست آوردن نشانی پست الکترونیک شماست. در صورت نیاز می توان صحت این گونه پیام ها را در پایگاه های معتبر ، مثل شرکت های آنتی ویروس ، بررسی کنید:
6.چنانچه نیاز به شناسایی و پیدا کردن پست الکترونیک شخصی دارید ، می توانید از نشانی های زیر استفاده کنید:
htt://www.foureleven.com
htt://www.whitepages.com
7.سرویس بسیار جالب دیگری هم وجود دارد که از طریق آن می توانید با پژوهشگران و متخصصان در دانشگاه های آمریکا و انگلیس تماس برقرار کنید.در آمریکا می توانید با نشانی htt://www.profnet.com یا با پست الکترونیک [email protected] و در انگلیس می توانید با نشانی زیر تماس بگیرید:
htt://www.cvc.ac.uk/What_We_do/ExpertNet/expertnet.html
یکی از کاربردهای پست الکترونیک در پژوهش ،آن است که از طریق آن می توان برای درخواست های پژوهشی خود ، نشانی های افراد مطلع را در آن زمینه جمع آوری و سپس در قسمت BCC وارد کرد و با فشار دادن یک تکمه ، درخواست خود را برای چندین نفر ارسال کرد ، این عمل باعث صرفه جویی در وقت می شود.
1.1.فهرست های پستی
در این برنامه ها از همان امکان و شیوه ارسال پست الکترونیک استفاده می شود. این برنامه مسئول نگهداری نشانی های پستی اعضا و پخش نامه های دریافت شده به اعضای آن گروه اند. این برنامه های خدماتی معمولاً بر روی یک رایانه سرویس دهنده نصب می شوند و هر برنامه ای می تواند تعداد زیادی فهرست پستی ایجاد کند. این فهرست ها کمک می کنند تا کاربرانی که علایق مشترکی دارند ، بتوانند به سادگی با یکدیگر در تماس بمانند. نحوه عملکرد این برنامه ها چنین است:
1.کاربر برای سرویس دهنده فهرست پستی درخواست عضویت می فرستد و معمولاً مقابل موضوع پست الکترونیک ذکر می کند که مایل به عضویت در فهرست مشخصی است ، بدین صورت:
To:[email protected]
Subject:subscribe-eurasia
با این عمل سرویس دهنده ، نشانی پستی کاربر را در آن گروه ثبت می کند. به این ترتیب هر شخص دیگری هم می تواند عضو شود.
2.پس از آن ، هر عضو می تواند به نشانی آن فهرست پستی ، نامه بفرستد.سرویس دهنده پس از دریافت نامه ، یک نسخه از آن را برای تمام اعضای آن گروه ارسال می کند.
این برنامه ، عمل عضو کردن و حذف کردن و ارسال نامه های متعدد را خودکار و ساده می کند و بار سنگینی از دوش کاربران بر می دارد.
فهرست های پستی در اصل از شیوه های POP و SMTP که مخصوص پست الکترونیک است ، استفاده می کنند و نامه های فهرست پستی به صندوق پست الکترونیک ارسال می شود. تا کنون بیش از 95000 فهرست پستی شناسایی شده که هر کدام در مورد مشخصی فعال است و شاید بیش از دو برابر این رقم ، فهرست های پستی دیگر وجود داشته باشد که شناسایی نشده اند یا رایگان نیستند.
تعداد شرکت هایی که امروزه از فهرست های پستی برای تبلیغات استفاده می کنندبسیار افزایش یافته است.برخی از این فهرستها صرفاً تبلیغاتی و بدون مطلب اند و برخی دیگر بسیار ساده و پر مطلب و جذاب. برای پیدا کردن فهرست پستی مورد علاقه خود می توانید به نشانی های زیر مراجعه کنید:
http://www.liszt.com
http://tile.net/lists/
http://www.n2h2.com/KOVACS/
http://www.neosoft.com/internet/plam
http://www.topica.com
فهرست های پستی ، منابع و روشهای بسیار خوبی برای به روزماندن اند. در مرحله اول باید با جست و جو در وب و پایگاه های معرفی شده ، فهرست های مورد علاقه . مربوط به کار خود را پیدا کرد. با عضویت در این فهرست ها می توان از آخرین دست آوردها مطلع شد و در صورت دو طرفه بودن فهرست می توان پرسش های خود را نیز مطرح کرد.
هر فهرست پستی قوانین و توضیح خاصی دارد. پیشنهاد می شود که قبل از استفاده از این فهرستها و ارسال هرگونه پیام از طریق آنها ، قوانین آن فهرست را به دقت بررسی کنید.
در صورت نیاز می توانید آرشیو این فهرستها را نیز جست و جو کنید ، نشانی http://www.reference.com پایگاه خوبی برای این کار است .معمولاً مطالب فهرست های پستی بسیار علمی تر و کامل تر از گروههای خبری اند.
برنامه های فهرست پستی را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
1.ارسال یک طرفه ، در این حالت فقط ایجاد کننده یا مسئول فهرست می تواند برای اعضای آن فهرست پستی ، نامه بفرستد.
2.ارسال دو طرفه با نظارت ، در این حالت تمام کاربران می توانند در این فهرست ، نامه بفرستند ولی قبل از توزیع آن ،مسئول یا مدیر فهرست ، نامه را دریافت می کند و در صورت تمایل ، اجازه پخش آن را می دهد.
3.ارسال دو طرفه بدون نظارت ، در این نوع فهرست هیچ گونه نظارتی در توزیع پیام وجود ندارد.
با توجه به حالت آخر ، یعنی ارسال های بدون نظارت و افزایش روزانه کاربران، تعداد نامه های ارسالی از برخی از فهرست های پستی بسیار زیاد شده بود . افزایش این نامه ها که به صندوق پستی کاربر ارسال می شد ، مشکلات فراوانی برای کاربر و سرویس دهنده صندوق پستی او ایجاد کرده بود ؛ مشکلاتی از قبیل کمبود فضا ، دریافت نامه ها هنگام برقراری اتصال ، سردرگمی خود کاربر در میان انبوه نامه های روزانه و حتی از دست دادن نامه های مهم . برای رفع این مشکل امکان دیگری به نام گروه های خبری ایجاد شد.
2.گروه های خبری
گروه های خبری تا حدی به فهرست های پستی شبیه اند. افزایش پیام های روزانه ، موجب ایجاد این امکان شد. گروه های خبری هم به اندازه فهرست های پستی برای پژوهش لازم اند و می توان از آنها استفاده کرد.
گروه های خبری ، نرم افزار خاصی به نام mydeja.com دارد که می توانید در آن صافی هایی ایجاد کنید که پیام های درخواستی شما را ضبط کند . یکی دیگر از پایگاه هایی که چنین خدماتی در اختیار شما قرار می دهد در آلمان قرار دارد ، به این نشانی:http://jod.informatik.uni-bonn.de:8080/eng/
3. تلنت
نخستین رایانه هایی که تولید و روانه بازار شدند ، ابر رایانه ها بودند تا اواخر دهه 1970 تمام پردازش ها بر روی آنها انجام می گرفت و سایر رایانه ها که dumb terminal نام داشتند ، چیزی جز یک صفحه نمایش و یک صفحه کلید نبودند. تا قبل از ورود رایانه های شخصی به بازار فقط ابر رایانه ها وجود داشتند که بسیار گران بودند. برای اینکه چندین کاربر بتوانند همزمان از این امکانات استفاده کنند ، رایانه های مشتری ایجاد شدند ، دستور کار از طریق صفحه کلید به ابر رایانه ، و از آنجا پس از پردازش به صفحه نمایش رایانه مشتری ارسال می شد. بانک های اطلاعاتی مختلف و متعددی در این ابر رایانه ها ایجاد شد و به زودی این ابر رایانه ها از طریق اینترنت برای کارهای پژوهشی به هم متصل شدند . برای اینکه کاربران بتوانند از دیگر ابر رایانه های متصل به این شبکه استفاده کنند برنامه ای به نام تلنت نوشته شد. برنامه تلنت رایانه مشتری را به ابر رایانه (میزبان ) متصل می کرد و محیطی سازگار با محیط میزبان ایجاد می نمود . در اواخر همان دهه ، بانک های اطلاعاتی ، کتابخانه ها و برنامه های مختلفی ایجاد شد و حتی بعد از پیدایش سیستم های جدید و رایانه های شخصی پر قدرت ، اکثر این برنامه ها به حالت قبلی خود باقی ماند . بیشتر پژوهشگران برای دسترسی به اطلاعات مورد نظر خود از تلنت استفاده می کنند . تلنت منبعی سرشار از ابررایانه ها را با بانک های اطلاعاتی علمی و فرهنگی را در اختیار پژوهشگر قرار می دهد.
نشانی اصلی این اطلاعات عبارت است از :
http://www.cam.ac.uk/Hytelnet/index.html
پایگاه های تلنت بیشتر متعلق به دانشگاه ها می باشند. برخی از آنها رایگان و برخی اشتراکی اند ، مثلاً پایگاه carl.org بانکی اطلاعاتی است مشتمل از فهرست عناوین ، خلاصه مقالات و مجلات علمی ؤ نام نویسنده ، نام مجله ، تاریخ انتشار و مانند اینها . جستجو در این پایگاه رایگان است . در صورت نیاز می توان مقاله را با پرداخت مبلغ ناچیزی با استفاده از کارت اعتباری خرید.تلنت یکی از مهمترین ابزار پژوهش سطح بالا در اینترنت است . نرم افزار تلنت در ویندوز 9X وجود دارد و در محیط داس نیز می توان از آن استفاده کرد . اجرای تلنت بسیار ساده است . مثلاً Telnet carl.org را بعد از اتصال به شبکه در محیط داس تایپ کنید . پنجره و نرم افزار تلنت تحت ویندوز فعال می شود و چنانچه ارتباط برقرار شود در محیطی ساده شبیه به داس که دارای فهرست های متنی است می توانید جستجو را شروع کنید.
گرچه بسیاری از پایگاه داده های موجود در اینترنت ، مثل پایگاه کارل ، به محیط های وب انتقال یافته اند، هنوز تلنت از نظر پژوهشگران منبعی مهم است و همچنین امکان خوبی برای به دست آوردن برخی مطالب قدیمی است. بسیاری از پایگاه های تلنت که به وب انتقال داده شده اند اطلاعات قدیمی را ندارند.
برای دسترسی به پایگاه تلنت موردنظر خود می توانید به نشانی های زیر مراجعه کنید :
http://www.lights.com/hytelnet/
http://www.lights.com/freenet/
http://www.cam.ac.uk/hytelnet/index.html
http://galaxy.einet.net/hytelnet/HYTELNET.html
4.انتقال پرونده و آرچی
یکی از امکانات اولیه یافتن اطلاعات در اینترنت ، شیوه انتقال پرونده است. با این شیوه می توانید نرم افزارهای مختلف یا پرونده های مشخصی را بر روی رایانه خود پیاده سازی کنید.