گل داودی
داودی یا کلیزانتموم بعنوان یک کات فلاور و قابل استفاده در فضای آزاد مطرح است. مصرف گل داودی به عنوان شاخه بریده در همه دنیا رایج است و میزان ارز آوری آن برای کشور ما یک رقم قابل توجهی است.
با توجه به اینکه داودی یک گیاه روز کوتاه است و دوره رشد رویشی آن در روزهای بلند و پر نور تابستان انجام میگیرد، بنابراین شرایط کشور ما برای پرورش آن بسیار ایدهآل است. اما به دلیل کند بودن رشد گیاه، بذرهای کاشته شده در مرداد ماه حدوداً برای اوایل اسفند گل داده و آماده عرضه به بازار خواهد بود.
انواع گلهای داودی عبارتند از :
1- داودی پا کوتاه؛
2- داودی پا بلند؛
3- داودی ستارهای شکل؛
4- داودی توپی شکل؛
5- داودی گل ریز.
عمدتاً داودی پا بلند و گل درشت بعنوان کات فلاور و فرمهای پا کوتاه بعنوان گیاهان گلدانی یا فضای آزاد مورد مصرف هستند. داودی در فضای آزاد، سالهای طولانی بدون هیچ آسیبی از شرایط محیطی زندگی میکند.
با نظر به اینکه داودی گیاه روز کوتاهی است در دو حالت در تابستان یا روزهای بلند به بازار منتقل میشود :
1- تهیه نور مصنوعی یا کوتاه کردن روز در تابستان؛
گلهای داودی زرد در تابستان به بازار عرضه میشوند. از نظر ژنتیکی بر روی این گیاه کارهایی انجام شده و فرم روز کوتاهی را از آن گرفتهاند و به یک گیاه بیتفاوت به طول روز تبدیل کردهاند.
روش بکار بردن گلهای داودی در فصلهای دیگر بغیر از فصل پاییز بدین ترتیب است که حداقل 8 هفته بعد از ریشه دار شدن قلمهها، گیاهان را در یک طول روز طولانی (حدود 18- 15 ساعت) نگهداری میکنیم. بعد از اینکه به اندازه کافی رشد رویشی پیدا کردند، با کمک چادرهای تیره یا وسایل دیگر، طول روز را برای گیاه کوتاه میکنیم، تا زمینه برای گل دهی گیاه فراهم شود. مدت زمان لازم برای به گل رفتن گیاه دو هفته است. اما نکته مهم در این زمینه تنظیم درجه حرارت به همراه طول روز است. چنانچه در تابستان حدود 9 ساعت طول روز را پایین بیاوریم و درجه حرارت بین 15 تا 18 درجه سانتیگراد باشد گیاه بطور مصنوعی به گل رفته و قابل عرضه به بازار است.
تکثیر گلهای داودی بوسیله قلمههای ساقه انجام میشود. قلمههای سبز، نیمه خشبی و خشبی همه مورد استفاده هستند. همچنین جدا کردن بوتهها در فصل پاییز راه دیگر تکثیر این گیاهان است.
در گلهای داودی پا کوتاه، کوتاه نگه داشتن گیاهان به کمک هورمونهای باز دارنده رشد نظیر سایکوسل Cycocel و B-9 انجام میگیرد.
مواد شیمیایی کوتاه نگهدارنده
- B-9
Cycocel (CCC)-
تداوم گلهای بریده داودی علاوه بر اینکه یک موضوع ژنتیکی است بطور معمول به تغذیه قبل از برداشت گیاه و درجه حرارتی که گیاه در طی آن بسر برده است نیز بستگی دارد. پاکوتاهی در داودی برای استفاده از آن بعنوان گیاه پرچینی Border plant یا گیاه گلدانی Pot plant مفید است.
گل داوودی پر مصرف ترین گل
گلکاران محلاتی سالانه بیش از 47 میلیون شاخه گل داودی که از پر مصرفترین گلهای جهان است تولید میکنند.
به گزارش ایانا میرداودی رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی با اعلام این مطلب گفت: براساس آمارهای معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی سالانه 158میلیون شاخه گل داودی در کشور تولید میشود که از این میزان تولید 30 درصد سهم استان مرکزی است.
وی افزود: با تلاش محققان ایستگاه ملی تحقیقات گل و گیاه شهرستان محلات تاکنون 830 نوع گل داودی معرفی و اصلاح نژاد شده است.
شفیعی مجری طرح اصلاح نژاد گلهای داودی گفت: گلهای داودی به لحاظ تنوع شکل و رنگ در بازارهای جهانی بسیار مورد توجه است و کشورما نیز از منابع غنی ژنتیکی و شرایط مساعد آب و هوایی برای اصلاح نژاد و معرفی ارقام جدید به بازار برخوردار است.
لازم به ذکر است طرح دو رگ گیری و اصلاح نژاد گلهای داودی از سال 86 با دورگ گیری از 10 رقم مختلف آغاز و با تکثیر قلمه ای براساس دستوالعمل های جهانی در نسل اول تنوع زیادی ایجاد و ارقام برتر انتخاب و به موسسه ثبت و گواهی بذر معرفی شده اند و کار ثبت 86 رقم بپایان رسیده است.
همچنین با توجه به اینکه بطورمتوسط هرشاخه گل داودی هزار ریال از تولیدکنندگان خریداری میشود و این گلها از سودآوری بالایی نسبت به سایر محصولات برخوردارند برای حضور در بازارهای جهانی و صادرات این گلها باید برنامهریزی شود.
گفتنی است گلهای داودی از پر مصرف ترین گلهای جهان است که از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار است و در کشور ما گلکاران در سه منطقه ورامین، دماوند و محلات به کشت و تولید انواع داودی اشتغال دارند./
زادگاه گل داودی
چنین گمان برده می شودکه کشور ژاپن زادگاه گل داودی است و افسانه بسیار زیبای هم در این زمینه هست که شاید شما نیز در جایی خوانده باشید. اما هیچ این طور نیست... و وطن حقیقی این گل پاییزی سرزمین چین است. کنفوسیوس پانصدسال پیش از میلاد مسیح گل کیکوکیندی (یعنی گل داودی) را که در زیر آسمان چین تولد یافته است و برخی از انواع آن نامهای شاعرانه یی چون «لبخندماه»، «گیسوی دوشیزه» و اینگونه چیزها دارد، تجلیل کرده است.
ژاپنی ها، سالها بعد نهال هایی را از چین به سرزمین خودشان بردند و از راه پیوند و مراقبت زیبایی گلهای داودی رادوچندان کردند...
بلانکار فرانسوی نخستین کسی است که در سال۱۷۸۹ گل داودی را به قاره اروپا آورد و از آنجا به قاره های دیگر رفت.
نگاهی به گل داودی
گل داودی یکی از مهمترین گل ها می باشد که هم بصورت گلدانی وهم بصورت شاخه بریده در بازارهای جهانی داد و ستد می شود. بطوریکه امروزه رتبه دوم جهانی را پس از گل رز از لحاظ اقتصادی وکشت وکار دارا می باشد(27). از آنجایی که عمر گلدانی گل های بریده ویا به عبارت دیگر ماندگاری گل های بریده یکی از مهمترین فاکتور های کیفی می باشد، بنابراین عمر طولانی مدت این گل ها بر روی میزان تقاضای مصرف کنندگان و همچنین بر روی ارزش گل های بریده تا ثیر بسزایی دارد.
دما مهمترین فاکتور موثر در از بین رفتن گل های بریده است. گل های بریده تنفس میکنند و به دنبال آن گرما تولید میکنند. با افزایش درجه حرارت، میزان تعرق افزایش مییابد و بیشتر مواد غذایی ذخیره مصرف میشود. کاهش آب و به دنبال آن پژمردگی اتفاق میافتد و فرایند مسن شدن پیش میرود(34). به عبارت دیگر درجه حرارت پایین یکی از بهترین تیمارها جهت کاهش همه فعالیتهای فیزیولوژیکی و تخریبهای پاتولوژیکی میباشد. دمای کم میزان تنفس را کاهش داده و باعث کم شدن فعالیتهای متابولیکی، تبخیر و تعرق، فعالیت و تولید اتیلن و رشد باکتریها و قارچها میشود(10).
گل داودی یک گل بریده با عمر طولانی است و این امر به تولید اتیلن کم در طی پیری آن نسبت داده می شود(6). داودی از گروه گل های نا فرازگرا است و پیری آن در پاسخ به تغییراتی است که در میزان کربوهیدرات ها رخ می دهد(3). و اتیلن در این فرایند نقش چندانی ندارد. از طرف دیگر کاهش در کیفیت گل بریده داودی به تشکیل حباب های هوا در داخل آوند ها نسبت داده می شود که سبب ممانعت انتقال آب از محلول گلدان به سایر قسمت های گل بریده می شود و در نهایت مقاومت هیدرولیکی افزایش می یابد که منجر به استرس آبی شدید می شود(31). لوله های آوندی ساقه های داودی به سرعت به دنبال برش مسدود می شوند و این واکنش هم در ساقه هایی که به طور مستقیم در آب قرار می گیرند و هم در ساقه هایی که ابتدا در انبارهای مرطوب نگهداری می شوند روی می دهد(30). کاهش در کیفیت گل بریده داودی بیشتر بدلیل پژمردگی برگ های آن است (11) و تاخیر در پژمردگی برگ و متعاقب آن پیری سبب طولانی تر شدن عمر گلدانی داودی می شود(22). این کاهش در تورژسانس با تجزیه و تخریب کلروفیل همراه است که سبب پیری زودتر برگ ها نسبت به گل آذین می شود. جذب آب توسط ساقه های داودی بوسیله تکنیک های ویژه پس از برداشت مثل قرار دادن ساقه ها در محلول های پاک کننده(9) و آب سرد(33) افزایش می یابد. علاوه بر این اضافه کردن مواد ضد باکتریایی در محلول های نگهدارنده پیشنهاد شده است(29). با وجود این ممانعت از جذب آب به عوامل دیگری به جز انسداد آوندی نیز نسبت داده می شود(32).اسید سیتریک به عنوان یک ماده کاهنده pH ، مانع از تکثیر و تجمع باکتری ها در نواحی برش داده شده می شود و جریان نرمال آب را بهبود می بخشد(19).8-هیدروکسی کوئینولین یک باکتری کش و یک عامل اسیدی کننده محیط است که علاوه برجلوگیری از رشد باکتری ها وکاهش pH محیط، ازبسته شدن آوندها در مقطع برش ساقه در اثر رسوب مواد مختلف شیمیایی نیز جلوگیری می کند(2). گل های شاخه بریده داودی که در محلول گلدانی حاوی هیدروکسی کوئینولین و ساکارز قرار می گیرند از عمر بیشتر و حداکثر وزن تر نسبت به شاهد برخوردارند(4).
تیمار سولفات آلومینیوم برای افزایش عمر گلدانی چندین گل بریده پیشنهاد شده است، سولفات آلومینیوم به عنوان یک ماده ضد میکروبی عمل می کند که pH محیط را نیز کاهش می دهد. استفاده از این ماده در محلول گلدان گل های لیزیانتوس سبب دو برابر شدن عمر گل ها نسبت به تیمار شاهد شده و وزن تازه گل ها را افزایش داده است(16). در مطالعه دیگری که بر روی ارکید دندروبیوم صورت گرفته است سولفات آلومینیوم سبب بهبود عمر گلدانی و باز شدن غنچه ها شده است(13).
آخرین مرحله نمو گل با زوال محتوای کربوهیدراتی و وزن خشک گلبرگ ها همراه است(8) و عمر گل های بریده با قرار دادن شاخه های گل در محلول های گلدانی حاوی کربوهیدرات توسعه می یابد. ساکارز در ترکیب بیشتر محلول های نگهدارنده وجود دارد و تعادل آبی را در گل های بریده بهبود می بخشد(11). و این به تا ثیر قند ها بر روی بسته شدن روزنه ها و کاهش در میزان از دست دهی آب نیز نسبت داده می شود(18).
گزارش شده است که اتانول در افزایش عمر گلدانی میخک(25) و داودی(22) بوسیله جلوگیری از تولید اتیلن موثر بوده است. در مطالعه ای که روی دوام گل های شاخه بریده با تیمار کردن مداوم گل های میخک با اتانول 8 درصد صورت گرفت، عمر گلدانی این محصول به دو برابر افزایش یافت(35). اطلاعات موجود نشان می دهد که استالدهید که یک متابولیت اتانول است، ماندگاری گل ها را افزایش داده است و به عنوان عامل اصلی باز دارنده پیری گل های میخک، رقم وایت سیم شناخته شده است(23) و این کار را از طریق جلوگیری از تولید اتیلن انجام می دهد(24).
اضافه کردن کبالت به محلول های حفاظت کننده نیز از انسداد آوندی در ساقه های رز جلو گیری می کند و جریان مستمر آب را در ساقه ها حفظ می کند و در نتیجه میزان جذب آب را در گل ها افزایش می دهد. علاوه بر این کبالت تا اندازه ای باعث بسته شدن روزنه ها می شود و پتانسیل آبی را در گل های بریده افزایش می دهد(26). اسبورن (1989)گزارش کرده است که یون کبالت مانع از بیوسنتز اتیلن می شود(20). کلرید کبالت عمر گل های بریده داودی را 5-7 روز نسبت به تیمار شاهد افزایش داده است(21) و نیز در ارکید دندروبیوم علاوه بر افزایش عمر گلدانی سبب تسریع در باز شدن جوانه های گل شده است(13).
سیتوکنین ها در تاخیر پیری در میخک های شاخه بریده بوسیله جلوگیری از بیوسنتز اتیلن بسیار موثر بوده اند(7)، همچنین بنزیل آدنین سبب بهبود کیفیت و تاخیر در پیری برگ های گل داودی شده است(22).
تاخیر در پیری و جلوگیری از تجزیه کلروفیل در گل های بریده بوسیله مواد شیمیایی با درجات متفاوتی از موفقیت صورت گرفته است(29). و هدف از این تحقیق نیز معرفی یک ماده شیمیایی مناسب برای نگهداری و افزایش کیفیت گل بریده داودی برای تولید کنندگان و مصرف کنندگان در شرایط دمای انبار و دمای اتاق است.
مواد و روش ها:
تهیه گیاهان جهت اجرای آزمایش
گل های شاخه بریده داودی ارقام مهندسی سفید و مهندسی زرد از گلخانههای تجاری آقای زارعی واقع در پاکدشت ورامین تهیه شد. این گل ها با استفاده از یک چاقوی تیز به طول 80 سانتیمتر بریده شده و سپس در دستههای 50 تایی بستهبندی شده و بلافاصله به محل اجرای آزمایش در گروه باغبانی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی منتقل شدند. شاخههای گل بلافاصله از بستهها خارج شده و بار دیگر با استفاده از یک چاقوی تیز به طول 50 سانتیمتر به صورت اریب بریده شدند و در داخل گلدان های شیشه ای 5/0 لیتری که حاوی 400 میلی لیتر محلولهای نگهدارنده بودند قرار گرفتند.
مشخصات محل اجرای آزمایش
میزان نور موجود در محل آزمایش 15 میکرو مول بر متر مربع بر ثانیه بود که با استفاده از نور طبیعی خورشید و همچنین نوردهی تکمیلی با استفاده از لامپهای فلورسانت تأمین میشد. طول دوره روشنایی 12 ساعت و میزان رطوبت نسبی 75-65 درصد بود و دمای محیط در حد 1±20 درجه سلسیوس ثابت نگه داشته شد.
بخشی از آزمایش نیز در داخل سردخانه انجام شد که دمای سردخانه 4 درجه سانتیگراد ، رطوبت نسبی آن 75-65 درصد و میزان نور نیز 10 میکرو مول بر متر مربع بر ثانیه بود که توسط لامپهای فلورسانت به مدت 12 ساعت تأمین میشد.