تحقیق مقاله نقش بسته بندی در توزیع و فروش محصول

صنعت بسته بندی

    مقدمه

    می توان گفت زبان تولید،بسته بندی وارایه کالا با شکل مناسب دربازار است.لزوم نگرش سیستماتیک به صنایع بسته بندی ،امروز بسیار بیشتر از گذشته احساس می شود.تنگناهای اقتصادی موجودوکاهش نقدینگی وسرمایه درگردش واحدهای تولیدی،کاهش منابع تامین کننده در آمدهای مالی همه وهمه اهمیت نقش صنعت بسته بندی ولزوم نگرش مدیریتی وسیستماتیک رابیشتر ایجاب می کند.درجهان امروز محصولات بسته بندی شده دارای ویژگیهای کاملا شناخته شده است ،امامتاسفانه هنوز نقش اقتصادی ،اجتماعی بسته بندی از سوی بسیاری از تولید کنندگان کشور به درستی درک نشده است وآگاهی لازم نسبت به آن به عنوان یک ابزار بازاریابی در بازارهای داخلی وخارجی وجودندارد.

    کیفیت بسته بندی ایران نسبت به بسته بندیهای  خارجی درسطح بسیار پایینی قراردارد.باتمام اهمیتی که بسته بندی دارد وپیوسته توسط مسئولان به آن اشاره می شود،بسته بندی هنوز هویت صنفی یا صنعتی پیدانکرده وواحدهای تولیدی همچنان برای پیداکردن یک روش یایک ماشین بسته بندی مناسب محصول خود سردرگم هستند.دراین رابطه می توان به فقدان بسته بندی مناسب درمورد برخی کالاهای صادراتی مانند زعفران اشاره نمود که عموما به صورت فله ای صادر می شود.درپاره ای ازموارد بسته بندی بعضی ازمحموله های صادرشده به کشورهای پیشرفته بدلیل مغایرت  با قوانین مربوط به محیط زیست ،به خودداری واردکنندگان این کشورها از تحویل گرفتن کالا منتهی شده است.درمواردی بدنبال بی توجهی تولید کنندگان وصادر کنندگان نسبت به استانداردهاوالزامات کشورهای واردکننده ،کالاهای  مزبورقابل قبول در آن کشورها محسوب نشده است دور ریخته ویا مرجوع شده اند 
 

    نقش طراحی در صنعت بسته بندی 

    طراحی دربسته سعی دارد کیفیت کالا را به شکل دقیق تری به نظر مصرف کننده برساندتا علاوه بربرخورداری از اعتماد واطمینان بیشتر به سلامتی کالا،ایجاد جذابیت وگیرایی بالاتری نموده ومصرف کننده رامجبور به خرید نماید.این شکل طراحی امکان رقابت مطمئن کالا رادر بازارهای رقابتی به راحتی فراهم می سازد.هنگام طراحی سهولت جابجایی یا مصرف،مسایل مرتبط با با حمل ونقل وانبار کردن کالا نیز مورد بحث قرار می گیرد.بسته بندی مناسب نقش عمده ای درموفقیت محصول دارد.طراحی موفق بسته بندی محصول مستلزم تخصصهای مختلف درزمینه تحقیقات علمی،روانشناسی ،هنر وطراحی است.رنگ آمیزی وطراحی بسته بندی متناسب با سلیقه بخشهای مختلف بازار موجب جلب تقاضای بیشتر برای محصول می شود.

    مصرف کنندگان امروزی بسته ومحصولی را می پسندندکه آسان باز شود،درصورت نیاز به نگهداری محصول قابل استفاده مجدد باشدودرزمان پایان مصرف نیز دورریختن آن آسان باشد.متاسفانه طراحی بسته بندی بصورت علمی درایران وجود نداشته واز موارد ضعف در بسته بندی محصولات کشور می باشد. 

    روشهای توزیع محصول ونقش آن درساختار بسته بندی:

    روش توزیع می تواند اثر زیادی برساختار بسته بندی داشته باشد.تغییر در سیستم توزیع ممکن است منجربه روش جدید بسته بندی محصولات قبلی شود.مثلا تغییر به سمت ناوگان کانتینری باعث کاهش درمیزان بسته بندی خارجی می شود.جزییاتی که دراین مرحله از عملیات باید مورد توجه قرار گیرد عبارتنداز:

بارگیری وتخلیه: روش حمل ونقل به ناوگان وسایط نقلیه

نوع ناوگان: راه آهن ،جاده،دریا،هوا ویا ترکیبی از آنها

نقاط مورد نظر: موقعیت نقاط درمحدوده توزیع

شرایط آب وهوایی :شرایط درجه حرارت ورطوبت که در طول انبار کردن وتوزیع وجوددارد.

یک بسته بندی خوب از محصول درطی حمل ونقل ،فرایند انبارداری،قفسه مغازه خرده فروشی ودر قفسه خانه مشتری حفاظت می کند.این نوع حفاظت برای تمامی بخشهای در گیر با محصول نظیر تولید وکانالهای توزیع ومشتری منافع اقتصادی به بار می آورد.تازمانی که توزیع محصول رادرزمان ومکان مناسب ارایه کند ،بسته بندی می تواند به بعد کیفیت محصول از طریق فراهم آوردن درجه مناسبی از حفاظت در مقابل شکستگی ،فاسد شدن وگم شدن محتویات بیفزاید.هرکدام ازروشهای توزیعی اعم از هوایی،دریایی،زمینی با پالت،کانتینرو...از نظر تکنولوژیکی قابل دسترسی ،محدودیت ابعاد بسته بندی وفشاروارد برکالاها دارای ویژگیهای خاصی هستندوبه علت تفاوت این ویژگیها تعارضاتی درتقاضای بکارگیری روشهای فوق وجوددارد.

این یک اصل اساسی است که طرح هربسته باید با مشخصات آنها تناسب داشته باشد.مخاطرات فیزیکی ازقبیل به هم فشردگی که درمرحله نگهداری یا انتقال بوجود می آید،برخورد یا تصادف که ممکن است در هنگام انداختن ویا پرت کردن بسته ها بوجود آید،تبخیر،اثردما،حرارت ونورو... از جمله مسایلی است که در انتخاب روش توزیع بایستی به آنها توجه شود.

    تکنیکهای بسته بندی

تکنیکهای بسته بندی با توجه به تکنولوژی وماشین آلات موجود در کشور وامکانات قابل دسترس ودستیابی در داخل وخارج کشور می بایست انتخاب گردد،تکنیک بسته بندی از چند نظر قابل تفکیک است که از آن جمله می توان به مواد اولیه مصرفی در صنعت بسته بندی وتکنولوژی وماشین آلات ذیربط اشاره نمود. ماشین آلات وتکنولوژی  بسته بندیهای فلزی امکان استفاده از تجهیزات جهت  ساخت ،پرکردن وبستن درب قوطیهای فلزی رافراهم می آورد.شیشه ماده ایده آلی برای ظروف بسته بندی  با ترکیبی از کارایی ،ارزانی،بهداشتی وزیبایی است.بسته بندی کاغذی ومقوایی درتمام ابعاد وزوایای صنعت بسته بندی رخنه کرده وبه جرات می توان گفت برای هر نوع محصول تولیدی قابل استفاده است.بسته بندیهای چوبی در ساخت جعبه های چوبی (صندوق) وبسته بندیهای پلاستیکی عمدتا در صنایع غذایی قابل استفاده هستند.ترکیبی از موارد فوق نیز در بسته بندی محصولات استفاده می شود.مواد مختلف دربسته بندی ازنظر هزینه ،استحکام،زیبایی،جذابیت وتناسب با محصول استفاده شده  وبا توجه به نوع مواد اولیه مصرفی درصنعت بسته بندی تکنولوژی وماشین آلات ذیربط عبارتند از:

گروه ماشین آلات وتکنولوژی بسته بندیهای فلزی

گروه ماشین آلات وتکنولوژی بسته بندیهای سلولزی

گروه ماشین آلات وتکنولوژی بسته بندیهای پلاستیکی

گروه ماشین آلات وتکنولوژی بسته بندیهای شیشه ای

گروه ماشین آلات وتکنولوژی بسته بندیهای ترکیبی

 یکی از مشکلات کشور در این است که بسته بندی در براخی مراحل بصورت دستی انجام می شودواین کار تلرانس وزن بسته ها رامتفاوت می کند.علاوه براین احتمال آلودگی ثانویه بدلیل قراردادن کالا بادست نیز دربسته وجوددارد. استفاده ازسیستمهای نیمه اتوماتیک ویا عمدتا دستی یکی از دلایل عدم رقابت محصولات تولیدی در بازارهای جهانی است.تکنولوژی وارداتی نیز بدلیل نیاز به سرمایه گذاری بالا ندرتا مورد استفاده قرار می گیردوماشین الات تولید داخل نیز عمدتا قابل رقابت نیستند.

    کنترل کیفیت در بسته بندی

هدف اصلی تولید کننده  تولید وتحویل اقلام با یک مشخصه معین به مصرف کننده ودر عین حال اطمینان از سود آوری عملیات ا ست.برای برآورده ساختن این هدف باید کیفیت مورد سنجش وارزیابی قرار گیرد استانداردهای بسته بندی نهایی مورد قبول کیفیت بسته بندی نهایی شامل روشهای آزمایش کمی مثل اندازه گیری نیروی وارده برظروف شیشه ای ویا ارزیابی های ذهنی از جنبه هایی مثل ظاهر کلی بسته است.

بخش کنترل کیفیت سه سطح اصلی در مسئولتها دارد:

کیفیت مواد اولیه: این بخش مسئول تضمین این مساله است که تمام مواد اولیه ورودی به فرایند تولید مناسب باشند.یعنی اینکه این مواد تحت شرایط طبیعی ،محصول نهایی رضایت بخش راتولید خواهند کرد روش معمولی این است که تولید کننده مواد اولیه تمام بررسیهای کفی مهم راانجام دهد.

کیفیت مواد بسته بندی:سطح دوم مسئولیت تضمین تولید مواد وبسته بندی با کیفیت مطلوب وحداقل هزینه است.اطمینان یافتن از اینکه تولید،مشخصات کل مجموعه رابر آ.ورده می سازدوراه انداری سیستمی برای حذف ورفع موارد معیوب

رضایت مشتری : بخش کنترل کیفیت مسئول تضمین این است که مصرف کننده از کیفیت کالای دریافتی راضی باشد وکیفیت محصول درتمامی مراحل انبار ،توزیع ،فروش ومصرف حفظ شود.

     استانداردبسته بندی

بکارگیری استانداردها وسیستمهای کیفیت در ایجاد والقاء اعتماد واطمینان درنزد مشتریان بسیار سودمند است.پذیرش سیستمهای کیفیت براساس ایزو9000 برای شرکتها در کشورهای درحال توسعه ضروری به نظر می رسد،چنین سیستمهایی آنها راقادر می سازد به بازارهای جهانی وصادراتی رقابتی شدید وارد شده وهمچنین سهم بازار خودرا افزایش دهند.بکارگیری استانداردها ،کیفیت رابهبود بخشیده ،بهره وری وکارآیی عملیات راافزایش داده واتلاف سرمایه ها راکاهش می دهند.استانداردهای موجود بسته بندی عبارتنداز:

استانداردهای بهداشتی

استانداردهای حمل ونقل

استانداردهای عملیات گذاشت،برداشت وچیدمان

استانداردهای بکارگیری رنگها وشکل وفرمها

استانداردهای اطلاعات مورد نیاز که بایستی به مشتری منتقل شود

استانداردهای امنیتی ونگهداری کالا

استانداردهای بکارگیری وبازیافت پس ازمصرف

استفاده ازبسته بندیهای مطلوب برای صادرات وانطباق استانداردها با مصرف کنندگان وسلیقه کشورهای واردکننده به عنوان عامل موفقیت دربازارهای داخلی وخارجی اهمیت زیادی دارد.

تدوین مقرراتی جهت استفاده ازبرچسب  مخصوص صادرکننده یا برچسب وعلایم درخواستی خریدار ازجمله تمهیداتی است که برای جلوگیری از خدشه دارشدن اعتبار کالاهای صادراتی ضروری است. 

    بسته بندی وصادرات

راه پیدانمودن به بازارهای جهانی یکی از مسایلی است که درصدر مسایل تولید قراردارد.شناخت صحیح از بازارهای جهانی وآگاهی از نوع وسلیقه های متفاوت درخواستی در حیطه زمانی ،کیفیت کالا وایمنی آن،ازجمله مسایلی است که درتعیین سیاستها،طراحی واجرای بسته بندی نقش اساسی ایفا می کند.امروزه با توجه به استانداردهای خارجی ویا داخلی در زمینه تولید محصولات ، استاندارد کردن کالاها ویا خدمات،استقرار سیستم مدیریت کیفیت ازجمله پارامترهای مهم درعرصه رقابت صنعتی بشمار می روند. امروزه کیفیت برتر کالا همراه با با سایر عوامل وشرایط تاثیر گذار برفروش صادراتی مانند وضعیت بازار ،نحوه توزیع وبسته بندی،خدمات پس از فروش ،قیمت و... موثر است.استاندارد های جهانی جنبه های مختلفی از جمله طراحی کالا ،بسته بندی،شرایط حمل و...رادر برمی گیرند.

معماری بسته بندی

کاربردبسته بندی می تواند به صورت یک پلاکارد تبلیغاتی قابل حمل، پوشش محافظ، وسیله اطلاع رسانی (رسانه) و یا حتی بخشی از خود محصول باشد.

بسته بندی اصالتا یک پدیده طبیعی است که در دو قرن گذشته با هدف پاسخگویی به خواست های تجاری، در ابعاد بسیار وسیع پیشرفت کرده است. اگرچه بعضی از بسته بندی ها همیشه برای حفاظت از محصولات و تولیدات استفاده می شوند، اما امروزه بسته بندی و کاربردهای آن به طور نامحدودی پیچیده تر از هر زمان در طول تاریخ آن شده است.

درمکانیزم حمل و نقل و گسترش شبکه های توزیع در جهان امروز و با پیشرفت خرده فروشی جدید، کاملا به بسته بندی وابسته شده ایم تا کالاها را به سلامت و با اطمینان از محل تولید، از طریق بازار فروش به جایی که برای استفاده مورد نیاز است بیاوریم.

بسته بندی همان چیزی است که تاکنون به ارزش واقعی آن پی نبرده ایم. درحالی که کاربرد آن می تواند به صورت یک پلاکارد تبلیغاتی قابل حمل (portable)، پوشش محافظ، وسیله اطلاع رسانی (رسانه) و یا حتی بخشی از خود محصول باشد.
هرچند هدف اصلی بسته بندی این است که محصولی را دربر بگیرد و در فاصله زمانی توزیع و فروش از آن محافظت کند، با این وجود امروزه با توجه به پیشرفت بسیاری که داشته است مشمول دامنه وسیعی از کاربرد است که این خود، ماحصل تناسب آن با تحمیل های نظام جدید خرده فروشی و فرصت هایی است که از روش انتخابی ما برای زندگی کردن به وجود آمده اند.
همان گونه که می  دانیم، مبدا‡ تاریخی بسته بندی (با مختصات امروزی اش) به اواخر قرن هجدهم برمی گردد؛ زمانی که انقلاب صنعتی تغییرات عمده ای به صنعت تولید وارد کرد. درحالی که در گذشته کارها به میزان زیادی به کار دست و مجموعه مختصر تولید متکی بود، آغاز مکانیزه سازی در ابعاد وسیع اجازه داد تا شمارگان تولید یک محصول در خط تولید افزایش یابد. این پدیده نه تنها خود محصول، بلکه بسته بندی آن را نیز دربر گرفت. برای اولین بار غذا در ظرف های مهر و موم شده و بهداشتی یعنی همان قوطی کنسرو بسته بندی می شد. کاربرد کارتن های مقوایی هم به طور گسترده رواج داشت چرا که آنها بسته های سبکی را تهیه می کردند که به آسانی قابلیت چاپ داشتند، در حالی که ساختار آنها شبیه بسته ای پیش ساخته و مسطح بود که در فضا هم صرفه جویی می کرد. درطول این مدت، جعبه های فلزی به طور گسترده پیشرفت کردند و جایگزین مفیدی برای بسته های مقوایی بودند به خصوص در فروش مواد غذایی فاسدشدنی مانند بیسکوییت و شیرینی و... یعنی درست در جایی که به میزان بیشتری از محافظت نیاز بود.

در پایان قرن بیستم فناوری تولید به اندازه ای پیشرفت کرد تا این امکان فراهم شود که جعبه های فلزی را تقریبا به هر شکل و فرمی درآورند. به این ترتیب امکان شکل گیری نمونه های بدیع بسته بندی که با فناوری رایانه ای و پیشرفت پلاستیک ها همراه بود، به وجود آمد؛ بدیهی به نظر می رسدکه فناوری بسته بندی باید همچنان به پیشرفت های سریع خود ادامه می داد. از این رو تکنیک های چاپی که در اوایل قرن نوزدهم پیشرفت کرده بود می بایست شکل متنوع تری به خود می گرفت که یکی از آنها استفاده از لیبل بود که بدون توجه به ماده ای که در بسته بندی مورد استفاده قرار گرفته است باید در معرض دید قرار می گرفت. به عنوان مثال، در بطری های شیشه ای، ظروف سفالی جعبه ها، قوطی های فلزی، کارتن های مقوایی یا لفاف های ساده کاغذی، در همه اینها ضرورت وجودی برچسب یا طرحی که مبین و معرف هویت محصول باشد محرز بود.