تحقیق مقاله تاریخ تطبیقی ادیان (زرتشت و مجوس)

تاریخ تطبیقی ادیان

  از أنجاییکه مهمترین منشا اختلاف میان پیروان ادیان ،همانا عدم آگاهی از مواضع اصولی و درک صحیح از جهان بینی آنهاست. لذا بمنظور آگاه تر کردن وحدتیان و همچنین میهمانان سایت،از این پس سلسه مقالاتی تحت عنوان "تاریخ تطبیقی ادیان" که توسط یکی ازاعضاء اندشمند انجمن رهروان وحدت نوین جهانی به رشته تحریر آمده است را، تقدیم علاقمندان به مطالعۀ تطبیقی ادیان مینماید. امید است که یاران ومیهمانان ، مارا ازنظریات خود مطلع نمایند.

 علم تاریخی تطبیقی ادیان از چه سخن می گوید ؟

همه ادیان ، هم از دیدگاه تاریخی و هم از دیدگاه جغرافیائی در حال تکامل و بوده و هستند . ادیان در طول زمان از نقطه ای به نقطه دیگر حرکت کرده اند و درسرزمین های جدید شکل و حتی محتوی آنها عوض شده است .در این جابجائی که در طول دهها ، صدها و هزاران سال اتفاق افتاده است ، ادیان با یکدیگر برخورد کرده و ازهم تاثیر گرفته اند ، خدایان یک دین از یک سرزمین به سرزمین دیگر رفته اند و تغییر نام داده اند و در شخصیت و نحوه ظهور و صفاتشان تغییر حاصل شده است .

یک مثال از این تغییرات یک خدا ، " اهورا" در دین زرتشت است که همان خدای " آسورا " خدای هندو می باشد . از آسورا در "ریگ ودا " ( یکی از ریگ ها ( کتاب ها ) چهارگانه اصلی دین هندو ) یاد شده است . این قرابت و شباهت ، خدائی از دین زرتشت و خدائی از دین هندو ، از آنجا ناشی می شود که اقوام آریائی و هندی روزگاری با هم می زیسته اند . " اقوام هندو اروپائی " قبل از جدائی در محلی در شمال شرقی آسیا ، جائی حدو شمال افغانستان تا شرق روسیه با هم می زیستند و خدایان اولیه آنها درچار چوب دین " ودا" شکل گرفته اند . پس از حرکت اقوام آریائی که خود زیر مجموعه ای از نژاد هندو اروپائی بوده اند ، به سمت جنوب و غرب یعنی فلات ایران ، ادیان آنها هم از هم منشعب شده اند . برخی در فلات مرکزی ایران فرو نشسته اند که همان ایرانیان اند و گروه دیگر باز به سمت جنوب پیش رفته ا ند و در سرزمین امروزی هند و اطراف آن ساکن شده اند. جالب اینجاست که شرایط آب هوای فلات ایران که نیمه خشک و کم آب بوده است در تعالیم زرشت تاثیر گذاشته ودر این دین کشاورزان و کشاورزی نکو داشته شده اند .از سوی دیگر در دین پسر عموهای هندی ایرانیان که در هوای پر رطوبت و حاصل آور می زیسته ا ند ، از کشاورزی و نکو داشت آن خبری نیست . در مثال دیگر می بینیم که " سنت قربانی کردن " و خون ریختن حیوانات برای خشنودی خدایان از ادیان بابلی وسومری و فنیقی و دیگر اقوام کهن سامی به دین عبرانیان ( که بعداً یهودیان نام گرفته اند ) ، وارد شده است . " یهوه " خدای قوم یهود از پاشیدن خون حیوانات قربانی وبوی کباب آنها بر وی آتش خرسند میشود ، همانگوئه که خدای بابلی " مردوخ " ازین کار خرسند می شود.

"تاریخ تطبیقی ادیان" این موضوعات موازی را در ادیان گوناگون در طول تاریخ و عرض زمین پی میگیرد و کشف می کند. " تاریخ تطبیقی ادیان " در پی رد و یا اثبات هیچ دینی نیست و بدون گرایش و علاقه به دینی خاص همه ادیان رابه یک چشم می نگرد. دکتر جواد مشکور عضو فرهنگستان دمشق که خود نیز مسلمان است می گوید : " همه ادیان تاریخی دارند. اکثر آنها کامل و نهائی نیستند و پیوسته در رشد و نمو اند. هر رشدحقیقی تازه ای بر روی کهن قرار می گیرد و هر دینی درخود صورت باز مانده ای از دین کهن دارد ( خلاصه ادیان سال 1362 چاپ تهران ) انشعاب نشانه ای از پویائی ادیان : بهترین نشانه تکامل وزنده بودن ادیان " انشعاب " است که در اثر برداشت های متفاوت در نسل های متاخر یک دین جدید بوجود می آید. همه ادیان بدون استثناء انشعاب کرده اند. با یک دید کل نگر به همه ادیان میتوان با اطمینان گفت خاصیت تکامل در ادیان بشری جبلی و ذاتی است ، زیرا تکامل در افراد " بشر " جبلی و ذاتی است .کشش و کوشش برای رسیدن به " بهینگی " در ذات انسان است پس در ذات ادیان او نیز هست ." تاریخ تطبیقی ادیان " به چه کار سودمند است ؟ این علم یک ابزار است برای شناخت و میزان اصالت عناصر و مراسم در هر دین . مثال : اگر در تورات دستورات زیادی برای فتح سرزمین ها و کشتار مرد وزن و کودک و حتی حیوانات آمده است ، نه دستورات خداوند بلکه خواسته های سیاسی کاهنان یهودی پس از رهائی از اسارت بابلی ها بوده است. امروزه این موضوع به پژوهشگران مسلم گشته که اگر هم برفرض موسی آنچنان که در تورات آمده و توصیف شده است ، وجود داشته ، 1000 سال پس از مرگ وی اسفار پنجگانه تورات نوشته شده است . یعنی چیزی در حدود 600-400 سال قبل از میلاد مسیح . در " سفر پیداش " از اسفار پنجگانه تورات که بنا برعقیده یهودیان ، مطالب آن عیناً به موسی وحی شده است ، دستوراتی درباره نحوه قربانی های مختلف در زمان کاشت و برداشت محصول داده شده است که دستوراتی به یک " قوم کشاورز " است . در حالیکه در زمان زندگی موسی ( آنطور که داستان قوم یهود بیان می دارد ) یهودیان فقط گروهی سرگردان در صحرا بوده اند و حتی یک دانه هم نکاشته بوده اند بنا برین این دستورات هرگز به به خود موسی وحی نشده اند . در جای دیگر تورات مرگ خود موسی گزارش شده است ! یعنی با فعل ماضی به موسی خبر درگذشت خود او وحی شده است !.

البته باید بیاد داشت که علم تاریخ ادیان اگر چه این فراز را کشف می کند ، ولی هرگز قضاوت درباره خوبی و بدی آن نمی نماید . قضاوت خوبی و بدی بیرون از حیطه و چارچوب این علم است .در نوشتارهای بعدی دقیق تر به تورات خواهیم پرداخت .همبستگی علم تاریخ ادیان تطبیقی با سایر علوم چیست ؟ این علم از بسیاری دیگر از علوم بشری ، برای کشف آنچه بر دینی واقع شده است ، سود می گیرد . مهمترین این علوم ، علم باستانشناسی و شعبات مختلف آنست . خواندن الواح کشف شده تمدن های باستانی افقی گسترده از آنچه بر ادیان این قومها گذشته است در فرا روی ما می گستراند. شاهکار باستانشناسان خواند الواحی است که به زبا نهای باستانی نوشته شده اند و اکنون " زبان مرده " به حساب می آیند. در لابه لای این نوشته ها همواره " دین " و " اعتقاد به موجودات فرا انسانی " دریافته و ثبت میشوند.

افرون بر باستان شناشی Archeology علوم دیگری نیز بسیار به توسعه تاریخ ادیان کمک نموده ا ند منجمله :انسان شناسی Anthropology - جامعه شناسی باستان Ancient Sociology - قوم شناسی Ethnology - زبان شناسی Linguistics بالاخره حتی زمین شناسی Geology و شعبات آن مانند فسیل شناسی Paleontology به خد مت علم تاریخ ادیان آمده ا ند .علم اخیر ( زمین شناسی و فسیل شناسی ) توانسته است دیدگاههای تازه و شگفت انگیزی درباره داستان " توفان نوح " که تقریباً بین تمام اقوام سامی منطقه بین النهرین مشترک است ، پیش روی پژوهشگران باز کند . دراین باره در نوشتارهای بعدی بیشتر خواهیم گفت . در نوشتار بعدی مختصری هم به تاریخچه علم تاریخ تطبیقی ادیان و مراکز پژوهشی جهان در حال حاضر خواهیم پرداخت .

3-تاثیرات دین رزدتشت بر تورات

 برای آنکه این تاثیرا ت را بررسی کنیم ،  لازمست به وضعیت تاریخی یهودیان قبل و بعد از اسارت در بابل نگاهی بسیار گذرا بیافکنیم:

بنابر روایات یهودی بعد از مرگ موسی  قوم بنی اسرایئل رهبری یوشع به فلسطین آمد و در جنگ با فلسطینیان پیروز شد و شهر " اریحا "  پایتخت آنان را  تسخیر نمود و درآنجا مستقر گردیده و به تدریج شهرهای فلسطینیان یکی پس از دیگری به تصرف در آورد .

کشاورزی رونق  بسیار یافت و جمعیت رو به افزونی گذاشت . اندک اندک قوم بنی اسرائیل از یهوه  فاصله  گرفتند و یکی از خدایان قدیمی و محلی بنام " بعل " را پرستش کردند که از خدایان بابلی بوده و حامی کشاوزان و گله های آنان .

 ولی در همین زمان هم گروهی بودند که هنوز اعتقاد خود را به " یهوه " از دست نداده بودند . بزرگان این گروه اقلیت در طول صدها  سال به تبلیغ دین اصلی موسی می پرداختند و به آنا ن " انبیائ بنی اسراییل  " گفته میشود  .

بر اساس اعتقاد یهود ، مجموعه کتبی که از آنان به جای مانده   بخشی از کتب مقدس یهودیان بشمار می رود که به آنها " نبییم " (Nabiim    ) می گویند .

از آن جمله است کتاب " اشعیای نبی "  قرن 8 ق  ،   کتاب "عاموس نبی"  قرن  8 ق م،  کتاب " ارمیا ی  نبی"   قرن 7 ق م   و از همه مهمتر کتاب " دانیال نبی" قرن 6  ق م  است که از نظر تاریخ ادیان بسیار در خور توجه   است  که بعدا درباره آن بیشتر خواهیم گفت .

    البته باز باید خاطر نشان کرد که  محقین.کتب مقدس یهود طی بررسی هائی نتیجه گرفته اند که حتی  این کتابها هم  بسیار دیر تر از زمان زندگی  نبی ها  نوشته شده اند.

  جایگیر شدن یهودیان در سرزمین فلسطین و ازدیاد نفوس و ارتقاء حجم روابط اجتماعی و بازرگانی ایجاب  می کرد که این جامعه اندک اندک زیر پوشش عملی قانون در آید .

  در پی این نیاز ، مردم برای اداره امور افرادی از بزرگان    را بعنوان " قاضی " برگزیدند که ناظر بر اجرای قوانین باشد و نیز در صورت  نیاز قوانین جدیدی از اصول اولیه دین یهود استخراج نماید . در واقع نوعی " اجتهاد" در دین یهود بوجود آمد . این دوره از زندگی  قوم یهود   " دوره قضات" ، یا   " داوران " نامیده شده است .

    این قضات تا حدود قرن 6 ق م   امور را اداره می کردند. بعد از  " دوره قضات "  بلاخره اسرائیلیان یک پادشاه انتخاب کرده اولین دولت رسمی اسرائیل را تشکیل دادند.

شروع این پادشاهی با انتخاب " شائول بن قیس "  و  بعد از آن " داوود"  و سپس به پادشاهی "سلیمان نبی"  می رسد .

  باید توجه داشت که پادشاهان ، هم شاه بوده اند و هم پیغمبر ( نبی ) بنابرین می توان ظهور " پادشاهان پیامبر " و یا " پیامبران پادشاه " را در تاریخ ادیان بین النهرین  به  یهودیان نسبت دارد . در این نوع حکومت پادشاه شخصی است که رسماً "نبی"  یعنی پیشوای دینی قوم است و حکومت مطلقه را نیز دارد.

اوج سلطنت پیامبران یهود "سلیمان بنی" است.

 او پادشاهی قدرتمند بود  و در زمان او یهودیان به اوج رفاه و قدرت رسیدند. سلیمان بنی در شهر اورشلیم و یا بیت المقدس معبدی بسیار با شکوه و مجلل ساخت   که در تاریخ از آن   بنام " معبد سلیمان " یاد میشود و تا  چند نسل بعد از او مرکز عبادی سیاسی پادشاهان یهود بود.

نمای دروازه ایشتار در معبد سلیمان -  بازسازی در موزه  برلین

  3-1  واقعه تسخیر بیت المقدس ( اورشلیم )  و اسارت قوم یهود

 در سال 586 ق م بخت النصر پاشاه بابل به سرزمین یهودیان حمله آورد و معبد سلیمان را غارت و خراب کرد و گروه بسیار از بزرگان قوم را به شهر بابل  ( پایتخت کشور بابل ) برد .

 هنوز هم دیواری از معبد سلیمان در شهر بیت المقدس وجود دارد که به " دیوارندبه " معروف است و یهودیان به آنجا زیارت  کرده و درپای آن دیوار ، بیاد پادشاهای پرشکوه یهود ، گریه وزاری می کنند.

 3-2- آزادی یهودیان به دست  کوروش ، پادشاه هخامنشی

اسارت قوم یهود در بابل یک نقطه عطف  تاریخی  در زندگانی قوم  یهود محسوب می شود .

این اسارت 47 سال طول کشید  نهایتاً قوم یهود  بدست کوروش ، شاهنشاه ایران آزاد گردید .

آن  گروه از یهود که مایل بوند در بابل ماندند  و تشکیل مهاجر نشین یهودی دارد و گروهی به بیت المقدس باز گشتند.

 3-3- دستور کورش برای بازسازی معبد سلیمان  و بازنویسی کتاب مقدس

 کوروش دستورداد معبد سلیمان را دوباره بازسازی کنند  تا یهودیان بتوانند آداب و مناسک مذهبی خود را درآنجا به جا آوردند . در سال 520 ق م  معبد دوباره برپاشد  و قوم یهود دوباره صاحب یک مرکزیت  دینی شد .