مقدمه :
آلرژی، واکنش افراطی سیستم ایمنی بدن نسبت به عوامل مختلف است. کسانی که دچار حساسیت هستند، دارای سیستم ایمنی فوق هوشیار هستند که نسبت به مواد ظاهراً بی ضرر موجود در محل زندگیشان، واکنشی بیش از حد معمول نشان می‌دهند.
برای مثال گرده گیاهان، می‌تواند سیستم ایمنی شخص آلرژیک را طوری تحریک کند که گویی با یک خطر جدی روبرو شده است. حساسیت یک مشکل بسیار شایع است و تقریباً از هر ده نفر، دو نفر به نوعی از آن مبتلا هستند.
هنگام وقوع یک عکس العمل آلرژیک چه اتفاقی روی می دهد ؟
هنگامی که یک سیستم ایمنی افراطی در معرض یک ماده حساسیت زا قرار می‌گیرد، چند اتفاق می‌افتد:
1. بدن برای مبارزه با ماده مذکور، شروع به تولید نوع خاصی پادتن یا آنتی بادی (Antibody) میپردازد که IgE نام دارد.
2. آنتی بادیها به نوعی سلول خونی که مست سل mast cell نام دارد متصل می‌شوند. این سلولها در دستگاه تنفسی و دستگاه گوارشی، که محل اصلی ورود عوامل آلرژی زا است، فراوانند.
3. مست سلها با انفجار خود مواد شیمیایی مختلفی از جمله هیستامین histamine آزاد می‌کنند که عامل اصلی بروز بسیاری از علایم آلرژی است که از جمله این علایم می‌توان به خارش گلو و آب ریزش بینی اشاده نمود.
اگر ماده حساسیت زا در هوا باشد، عکس العمل آلرژِیک در چشمها، بینی و ریه رخ می‌دهد و اگر این ماده خورده شود، عکس العمل آلرژیک در دهان، معده و سایر بخش‌های دستگاه گوارش بروز می‌کند.
گاهی مواد شیمیایی تولید شده در بدن به قدری زیاد است که علایم بسیار حادی نظیر کهیر، کاهش فشار خون، شوک یا بیهوشی نیز به وجود می‌آیند.
علایم آلرژی :
نشانه‌های آلرژی را می‌توان به سه دسته خفیف، متوسط و حاد تقسیم نمود.
• عکس العمل خفیف، شامل نشانه‌هایی است که یک ناحیه از بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد، مانند التهاب، خارش و آبریزش از چشم. علایم خفیف به بخش‌های دیگر بدن منتقل نمیشوند.
• نشانه عکس العمل متوسط، در بخش‌های مختلف بدن منتشر می‌شوند و خارش چشم ممکن است به خارش گلو و تنگی نفس هم منجر شود.
• عکس العمل حاد که آنافیلاکسیس (anaphylaxis) نام دارد، نادر است و یک موقعیت خطرناک و از جمله مواردی است که درمیان فوریتهای پزشکی قرار دارند. در چنین مواردی، آلرژی در تمام بدن منتشر می‌شود. این حالت ممکن است با مجموعه‌ای از حملات خارش چشم و صورت آغاز شود و در عرض چند دقیقه، به سرعت در تمام بدن پخش شود و علایم جدیتری چون درد معده، گرفتگی عضلات، تهوع و اسهال را به دنبال داشته و در عین حال درجه التهاب مجاری تنفسی و گوارشی به حدی برسد که تنفس و بلع بسیار مشکل شود.
• اغتشاش ذهنی و سرگیجه نیز از جمله علایم حساسیت هستند زیرا مشکل آنافیلاکسیس باعث کاهش شدید فشار خون نیز می‌شود.
آلرژی فصلی :
شرح بیماری
آلرژى فصلى یکى از شایعترین آلرژیهاست. آلرژى فصلى یا به عبارت دقیقتر التهاب بینى ناشى از آلرژى معمولاً در بهار و تابستان به وجود مى‌آید و ناشى از گرده‌هاى گیاهى است. این بیمارى ناشى از استنشاق گرده‌هاى گیاهى و نیز وارد شدن آن به چشم است. زمان بروز علائم بیمارى ممکن است از اوایل بهار تا اواخر تابستان بر حسب گرده گیاهى که به آن حساسیت دارید و زمان معین گرده افشانى آن گیاه متفاوت باشد. معمولاً یک زمینه خانوادگى هم در مبتلایان وجود دارد. افراد داراى آلرژى به گرده‌هاى گیاهى ممکن است همزمان به میوه‌ها و سبزیجات خاص و نیز به بعضى آجیلها و مغزهاى خوراکى هم حساسیت داشته باشند .
علل بیماری
از علل مهم افزایش حساسیت یا آلرژی فصلی ، گرده‌های گلها و گیاهان است که در اثر گرده‌افشانی ایجاد می‌گردد. گرده‌افشانی درختانی مانند نارون ، گردو ، تبریزی ، افرا ، چنار ، زبان گنجشک در اسفند ماه شروع شده
تا اواسط بهار ادامه می‌یابد ولی علوفه‌ها از ماههای اردیبهشت و خرداد گرده‌افشانی می‌کنند که تا اواسط مرداد ماه ادامه می‌یابد و علفهای هرز در اواخر تابستان تا اوایل پائیز گرده افشانی می کنند . از گلها ، گیاهانی مثل شمعدانی و گل سرخ حساسیت زا هستند .
علائم اصلى بیمارى
علائم اصلى بیمارى حملات مکرر عطسه ، آبریزش بینى ، خارش و آبریزش چشمها، احساس خارش در گلو ، سقف دهان و گوشها، کاهش تمرکز و احساس ناخوشى کلى است.
آلرژی فصلی یا آلرژی بینی؟
تحقیقات نشان می‌دهد، التهاب مخاط بینی ناشی از آلرژیهای فصلی می‌تواند در طول همه ماههای سال ایجاد شده و افراد را با مشکل مواجه کند. طبق نظریه‌ای که بین مردم رایج است، آلرژیهای فصلی تنها در فصل بهار اتفاق می‌افتد و شدت می‌یابد، اما در عین حال پژوهشهای جدید نشان می‌دهد التهاب مخاط بینی ارتباط به فصل خاصی ندارد و به خصوص در افراد مبتلا به آسم نباید نادیده گرفته شود. آمارها نشان می‌دهد که از هر 10 فرد مبتلا به آسم 8 نفر از آلرژیهای فصلی رنج می‌بردند. به اعتقاد پژوهشگران، عوامل مختلفی در بروز آلرژیهای فصلی موثر است که به فصل خاصی ارتباط ندارد و برای درمان این دو بیماری به صورت همزمان استفاده از کورتیزون استنشاقی (بکلومتازون بینی) می‌تواند، التهاب مجاری بینی و برونشیت‌ها را کاهش داده و درمان موثری محسوب شود.
پیشگیری
در صورتى که مى‌دانید به چه گرده گیاهى حساس هستید سعى کنید در فصل گرده افشانى آن گیاه از رفتن به محلهاى رویش آن گیاه خوددارى کنید. از عینکهاى آفتابى براى جلوگیرى از وارد شدن گرده‌ها به چشمهایتان استفاده کنید. داخل بینى‌تان را با سرم نمکى (نرمال سالین) شستشو دهید یا اندکى وازلین داخل بینى‌تان بمالید. اگر در محل زندگی‌تان گرده‌هاى گیاهى در فضا پراکنده مى‌شوند، درها و پنجره‌هاى اتاق خوابتان را در وسط صبح (حدود ساعت ۱۰) و ابتداى غروب (حدود ساعت ۷) بسته نگه دارید چرا که معمولاً در این ساعتها اوج گرده افشانى گیاهى صورت می‌گیرد. از رفتن به پارکها یا مزارع به خصوص به سمت غروب خوددارى کنید. براى تعیین کردن این که به کدام گرده‌هاى گیاهى حساسیت دارید مى‌توانید به یک کلینیک آلرژى مراجعه کنید.