تحقیق مقاله مبلمان شهری

مقدمه

مبلمان شهری از جمله عناصر سازنده فضای شهری محسوب می شود که کمیت و کیفیت زیبایی،راحتی ،دوام و محل استقرار آن نقش بسیار اساسی در دستیابی به شهری زیبا و سالم دارد شهری که در آن شهروندان احساس آسایش بنمایند و حضور در آن را به نشستن در خانه ترجیح دهند. از آنجا که سه هدف اصلی برنامه ریزی شهری،سلامت،آسایش و زیبایی می باشد لذا دستیابی به هر سه مورد،در کنار توجه به طراحی دلپذیر فضای شهری به دقت و حوصله در طراحی و برنامه‌ریزی مبلمان شهری است.

مبلمان زیبا در فضای نازیبا،جذابیتی نخواهد داشت و فضای زیبایی که در آن مبلمان نازیبا استقرار یابد،جلوه نخواهد کرد بدین منظور طراحی توأم فضای شهر و مبلمان شهری اساس دستیابی به شهر سالم امروزی است. از سوی دیگر توجه به تناسبات انسانی در ساخت مبلمان شهری و نیز توجه به شرایط اقلیمی و مصالح بومی نیز از ضروریات در طراحی مبلمان شهری است. مکان یابی محل استقرار مبلمان،توالی و تواتر چیدمان آن نیز در کیفیت بصری فضا تأثیر مثبتی بر جای می گذارد.

توجه به طراحی مبلمان شهری در دنیا مقوله ای جدید محسوب می شود و تا مدتها در بسیاری از کشورها به عنوان موضوعی غیرضروری مورد بی توجهی قرار می گرفت. در کشور ما نیز به رغم برخی غیر متخصصان این مقوله امری لوکس گرایانه و فانتزی قلمداد می شده است اما افزایش آگاهی شهروندان از یک سو و افزایش متخصصان از سوی دیگر،باعث توجه جدی تر به این مورد گردیده است با این وجود بیشتر انواع مبلمان شهری کشور صرفاً تقلیدی از جوامع غربی است و در طراحی و برنامه ریزی آن به شرایط بومی،اقلیمی و فرهنگی توجه چندانی نشده است به گونه ای که منابع علمی مرتبط با این مقوله بسیار کم بوده،فقدان منبعی جامع که بتواند ایده های جدیدی به خوانندگان ارایه نماید بسیار محسوس است. متخصصان رشته های طراحی شهری،برنامه ریزی شهری،معماری،شهرسازی،طراحی صنعتی،جامعه شناسی،عمران و … به صورت تجربی دست به طراحی مبلمان شهری می زنند ولی از آن جا که این عمل در اکثر موارد از اصول خاصی پیروی نمی‌کند،در هر کوی و برزن شاهد سلیقه های متفاوت در این عناصر شهری پرداختن به مقوله ای که ادبیات علمی آن بسیار محدود است هم عیب است و هم حسن؛ ایراد اساسی محدودیت منابع است و مزیت آن تازگی مطلب و کمک به غنای طراحی مبلمان شهری. لذا نگارندگان این کتاب به دلیل کمبود منابع علمی تهیه،تدوین و تألیف کتابی نسبتاً جامع در این خصوص را وجهه همت خویش قرار دادند وتلاش کردند تا ضمن بهره گیری از منابع علمی،تجربه های شخصی خود را که در سالها تحقیق در این زمینه به دست آمده به این اثر بیفزایند.

در این اثر بیش از یکصد سایت اینترنتی مورد بررسی جامع قرار گرفته است تعداد بی شماری تصویر را از شهرهای کشور و برخی از کشورهای جهان مستقیماً تهیه و صدها طرح را در محیط های گرافیکی طراحی نموده ایم تا رضایت بیشتر خوانندگان را جلب نماییم،ماهیت موضوع اقتضا می نماید که بیشتر مصور و آراسته به طرح و عکس باشد تا نوشته و متن،لذا به رغم نگارندگان انبوهی تصاویر یا طرح های داخل متن،موجب غنای بیشتر این اثر گردیده است.

با وجود تلاش خستگی ناپذیر در زمینه تألیف این کتاب این اثر خالی از اشکال نیست و قطعاً عنایت اهل فن در راهنمایی بی دریغشان ما را در دستیابی به هدف جامعیت این اثر درچاپ های بعدی یاری خواهد رساند.

2-1 نیمکت ها و نقش آن در زیبا سازی فضاهای شهری

2-1-1 مکان یابی و طراحی نیمکت ها و سکوها

در شهرهای امروزی مکان های نشستن از عناصر مهم مبلمان به حساب می آیند و برنامه ریزان و طراحان با مجهز کردن فضاهایی از شهر با این عناصر،محیطی جهت توقف،آرامش،گفتگو و تعامل اجتماعی که از نیازهای انسان امروزی است به وجود می آورند. انواع مبلمان با کاربری نشستن عبارت است از:نیمکت ها،خمیدگی ها،لبه ها،سکوها و… همواره باید در طراحی این مکان ها موارد زیر را در نظر گرفته شود:

راحتی

 سادگی شکل

 سادگی اجزاء

 سهولت نگهداری

 دوام رنگ و جلا

 مقاومت در مقابل تخریب(هادوی،سارا،پیام سبز،شماره 9-8،ص 21)

 تنوع و خلاقیت

 هماهنگی با محیط

 هماهنگی با سایر مبلمان موجود

همواره باید در مکان یابی محل های نشستن دقت فراوانی مبذول داشت تا ضمن فراهم کردن آسایش کاربر،از ایجاد مزاحمت برای سایر افراد نیز جلوگیری شود. بدین منظور معمولاً مکان هایی انتخاب می‌شود که دارای خصوصیات کلی زیر باشد:

تا حد ممکن از باد و سایر عوامل جوی در امان باشد.

 از مناظر محیطی بهره مند گردد.

 حداقل منظر دوسویه داشته باشد.

 به افراد گزینه های متنوعی برای انتخاب ارایه دهد مانند: آفتاب،سایه،آرامش.

 در تلفیق با سایر مبلمان ضروری یا نزدیک آنها باشد.

2-1-2 ابعاد و تناسبات

در اکثر موارد نیمکت ها در اندازه و سایز های متفاوت طراحی ساخته می شود ولی معمولاً رعایت یک سری اصول و قواعد الزامی است به عنوان مثال برای استفاده بهینه و فراهم کردن آسایش کاربران اندازه های زیر برای ساخت مکان های نشستن (به خصوص در مدت زمان طولانی) توصیه می شود.

ارتفاع نیمکت 50-45 سانتی متر

 عمق نیمکت 48-42 سانتی متر

معمولاً نیمکت های معمولی 2/1،18/1،4/2 و … متر طول دارند. اگر طول نیمکت ها بیش از اندازه طویل باشد برای دراز کشیدن مورد استفاده خیابانگردها قرار خواهد گرفت بنابراین ضمن رعایت اندازه مناسب می توان با گذاشتن دسته هایی در طول نیمکت تا حدود زیادی از این امر جلوگیری نمود.(سعیدنیا،احمد،1379،ص36.)

-2 اسباب بازی ها و مبلمان بازی کودکان

2-2-1 اهمیت وسایل بازی در پرورش کودکان

امروزه در اکثر کشورهای جهان به خصوص در کشورهای پیشرفته به کودکان در گروههای سنی متفاوت اهمیت فراوان داده می شود. از آن جا که این دوران از مهم ترین و حساسترین دوران زندگی انسان بوده شکل دهنده توانایی های جسمی و روحی نسل آینده هر جامعه ای می باشد،تفکر و برنامه ریزی صحیح و مناسب در زمینه مذکور،از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

از بخش های مهم فضاهای شهری که کودکان در آن حضور دایم داشته و طراحی آنها نیز به اندیشه،تفکر و خلاقیت بسیار دارد زمین های بازی کودکان می باشد. در واقع کودکان با بازی کردن به بروز اندیشه های خلاق خود می پردازند و رابطه محکمی بین ذهن و محیط پیرامون خود ایجاد می‌نمایند بنابراین طراحان به راحتی می توانند با استقرار محیط ها و وسایل مناسب بازی، به پرورش ذهن و خلاقیت کودکان بپردازند.

2-2-2 طراحی،ساخت و مکان یابی وسایل بازی کودکان

یکی از مهمترین نکات در این زمینه رعایت ایمنی است. در طراحی و ساخت وسایل ورزشی و تفریحی کودکان باید ایمنی کامل در نظر گرفته شود. زوایا و اتصلات نباید تند و برنده باشند و حتی الامکان باید از لبه های منحنی استفاده شود یا پیش بینی های لازم مد نظر قرار گیرند. همچنین نوع مواد خام متناسب با فشاری که بر آنها وار می شود انتخاب گردند واحتمال شکستن و بریدن وجود نداشته باشد. در صورت لزوم باید برای ابزار و وسایل،رنگ مناسب و یا روکش در نظر گرفته شود.(مرکز آموزش شهرسازی و … 1368،ص7)

از دیگر مسایل مهم در این زمینه،مکان یابی وسایل بازی است وسایل بازی کودکان همواره بایددر مکان هایی مستقر گردند که در معرض دید کامل بوده و موانعی فیزیکی مانع از زیر نظر گرفتن آنها نشود بهتر است برای نظارت بیشتر بر بازی کودکان،مکان های ویژه ای نزدیک زمین بازی برای استقرار والدین کودکان در نظر گرفته شود قابل ذکر است که باید تا حد ممکن سعی شود محوطه های بازی به خصوص در مناطق گرمسیر،در مکان های سایه جانمایی شوند تا امکان آسایش بیشتر برای کاربران آن فراهم گردد.

3-1 تندیس ها و نمادهای شهری

3-1-1 نقش نماد ها و تندیس ها در محیط های شهری

نمادها و تندیسها معمولاً بیانگر بازتاب هنری خاطرات،انسان ها،حوادث،اعتقادات و.. هستند. این عناصر شهری در بعضی موارد به عنوان یک سمبل فرهنگی- اجتماعی مطرح بوده و سیمای انسانی دارند(رئال یا واقعی) و در موارد دیگر نمایانگر اندیشه های طراح خود می باشند. در تندیس یهای دسته اخیر طراحان در صددند تا مفاهیم ارزشمند فرهنگی و اجتماعی جامعه خود را به شکل عینی به نمایش گذاشته و بینندگان را وادار به تفکر نمایند. از ویژگی های دیگر این مجسمه ها آن است که بیننده در نگاه نخست نمی تواند به مفهوم واقعی آن پی ببرد چرا که مفاهیم ارزشی معمولاً نماد بیرونی ندارند. بنابراین کنجکاو شده و به تفکر درباره آن می پردازد تا مسیر اندیشه او با طراح یکی گردد و این غایت هدف طراح است.( انتزاعی یا غیر واقعی)

تصاویر زیر نمایانگر نمونه ای از تندیس های شهری می باشند تصویر شماره 3-1 نشان دهنده تندیسی درمنطقه شمال کشور است که طراح با استفاده از محصول سمبلیک شهرهای شمالی(چای) به طراحی آن پرداخته است. تصویر شماره 3-2 نیز نمایش دهنده لباس محلی مناطق شمالی کشور است در واقع طراح با این کار ضمن، جلوگیری از فراموشی این سنت محلی، باورهای مردم منطقه خود را به مسافران معرفی کرده است.

3-3 آبنماها ،آبفشان ها و فواره ها

3-3-1 اهمیت آبنما درمحیط های شهری

آب و منظر سازی با آن از سابقه طولانی در تاریخ زندگی بشر برخوردار می باشد با مروری اجمالی در تازیخ معماری و شهرسازی کشور،به راحتی می توان دریافت که همواره در محیط های شهری و طراحی فضاهای سبز،این عنصر نقش اساسی و مهمی بر عهده داشته است. مطمئناً شهرهای امروزی نیز از این قضیه مستثنی نیستند و با توجه به آشفتگی محیطی و بصری، بیش از پیش به بهره مندی از این عنصر حیاتی نیاز دارند.

3-3-2 طراحی و مکان یابی

ویژگی ذاتی آب تأثیر به سزایی در نوع طراحی آن دارد به طوری که طراح می تواند از عوامل مختلفی مانند: صدای ریزش آب،درخشش آن در نور خورشید،تلفیق آن با منابع نوری،استفاده از تندیس های آبی و … با توجه به محیط و شرایط مقتضی،بهره گرفته و مناظر بدیع خلق نماید در طراحی آبنماها علاوه بر رعایت اصول زیبا شناسی عوامل مهمی نظیر: ایمنی،باد،نوع آب و هوا،مصالح مورد استفاده‌و . در ساخت و مکان یابی آن نیز اهمیت به سزایی دارند.

قابل ذکر است که حاشیه آب نماها باید به خاطر ایمنی کودکان،کاملاً مشخص باشد و از احداث استخرهای عمیق در مراکز شهری خودداری گردد.(سعیدنیا،احمد،1379،ص65).