چکیده
در ابتدا نظری به محیط زیست انداخته ایم و اینکه منابع آلودگی چیست؟
سپس درباره ی کاهش زباله های خانگی پیشنهاداتی دارد در ادامه طرز صحیح استفاده از آب و مثال هایی جهت راهنمایی جلوگیری از اسراف آب.
در دنباله ی بحث راه های صرفه جویی انرژی در خانه از جمله گاز عنوان می شود و کارهای ساده ای را جهت جلوگیری از صدماتی که به محیط زیست وارد می شود پیشنهاد می کند. از جمله هدیه دادن گل ریشه دار و درختجه های تزئینی به جای دسته گل- یا این که از انبوه مراسلات پستی بیهوده باید کاست و یا استفاده کمتر از پوشک بچه یا استفاده از وسایل نقلیه عمومی- استفاده ی کمتر از گوشت. که برای هر کدام دلایلی جالب توجه ارائه داده می شود.
مقدمه
این روزها در تمام نشریات جهان درباره خطرات عظیمی که متوجه سلامتی محیط زیست است مطالب زیادی منتشر می شود و در برنامه های تلویزیونی به طور مستند و عیناً این مطالب منعکس می شود .
متأسفانه کشورهای جهان سوم از جمله ایران با سرعت بیشتری در جهت نابودی جنگل ها، مراتع، حیات وحش، آلودگی آب، آلودگی هوا، صدمه به محیط زیست و ... گام بر می دارند.
امید است این مجموعه که با وجود حجم کم، حاوی اطلاعات زیادی است. به سلامت سرزمین ما و موجودات کشور ما و سلامت و طراوت محیط زیست ما کمکی بکند. شاید در آینده هموطنان ما بار دیگر حرمت آب، خاک و هوا را نگهدارند.
نظری به محیط زیست کشور ما ایران:[1]
در بدو امر ایران کشوری بسیار پهناور با تنوع شدید و گسترده اقلیمی به نظر می آید که اکثراً در طی سال حداکثر دمای جنوب با حداقل دمای منطقه شمال آن بیشتر از 40 درجه سانتیگراد تفاوت را نشان می دهد.
در حدود 50 درصد از وسعت سرزمین ما را کوهستان ها و 23 درصد وسعت آن را کویرهایی تشکیل می دهند که در برخی از نقاط آنها ارتفاع تپه های ماسه متحرک تا 300 متر رسیده و جزء کویری ترین مناطق جهان به حساب می آیند. متأسفانه وسعت کویرهای کشور در حال افزایش بوده و در نتیجه فرآیندهای شوری و قلیایی شدن، بیشتر از 250000 کیلومتر مربع یا 15 درصد دیگر از وسعت کشور به سوی کویری شدن پیش می رود. به این ترتیب 88 درصد کشور ما فاقد ویژگی های زیستی قابل ملاحظه است.
صرف نظر از جنگل های انبوه در شمال، بیشتر مناطقی که در کردستان ، چهارمحال بختیاری و... به نام «جنگل» نامیده می شوند. در حقیقت بیابان هایی هستند که بوته های کوتاه و متفرق پسته و بادام وحشی موجود در آنها خبر از وجود جنگل هایی در گذشته می دهند. این جنگل ها با استفاده بی رویه ، غیر مسئولانه و غارتگرانه به زودی به دشت های لم یزرعی تبدیل خواهند شد.
هر چند وسعت مراتع ایران را 90000 هکتار گزارش کرده اند. ولی به زحمت مراتع خوب و متوسط ایران به 14000 هکتار می رسند. این سفره کوچک و حقیر طبیعی در حدود 35 میلیون دام را تغذیه می کند که مسلماً به علت چرای مفرط، بلافاصله پس از سبز شدن علف ها، حتی تا ریشه آنها هم توسط دام های گرسته کنده شده و پس از چند باران با فرسایش زمین، این اراضی هم به شنزارهایی متروک تبدیل می گردند.
زمین های کشاورزی باغها و مزارع در اطراف شهرها با ازدیاد بی رویه ی جمعیت تبدیل به ویلا خانه و کارخانه می شود برای مثال تنها در شمال ایران در چند سال گذشته 70000 هکتار از اراضی شالیزار به باغ مرکبات ، ویلا و انواع تأسیسات شهری تبدیل شده است. این روند ویرانگرانه طبیعت با نام آبادانی و گسترش شهرها در بیشتر نقاط کشور مشهود است.
حیات وحش وضع بسیار تأسف آوری دارد. نسل شیر ایران در جنوب و ببر مازندران در شمال کاملاً منقرض شده است و اگر گورخر ها و برخی از آهو ها به انزوای اعماق کویر فرار نکرده بودند به دست جلادانی به نام شکارچی و با اسلحه های دوربین دار و نیمه خودکار تا به حال نابود شده بودند. متأسفانه برای نسل گذشته و کنونی ما حیوانات وحشی به جای منابع و ثروت طبیعی عنوان «شکار» را دارند. کسانی به عنوان «ورزش» این آفریده های معصوم بی پناه و بی دفاع را مورد هدف قرار می دهند که اکثراً نیازی هم به گوشت آنها ندارند و این جلادی ویرانگرانه را نوعی روحیه ورزشی می انگارند. در داخل و حاشیه ی شهرها هم انواع حیوانات اهلی و وحشی مورد اذیت و آزار قرار می گیرند.
آب که لازم ترین پارامتر حیات بخش محیط زیست و از برکت آن کلیه موجودات زنده اند، درکشور خشک و نیمه کویری ما بسیار کمیاب است. آب آشامیدنی در روستاها و شهرکها حتی اگر لوله کشی هم شده باشد به علت آلودگی سرچشمه ی آن کیفیت مطلوبی برخودار نیست. تهران و مشهد که به کمک چند سد تا چند سال قبل بهترین آب شرب دنیا را داشت، در حال حاضر، در نتیجه ی عدم کفاف آب سدها، با تزریق آب چاه هایی که از منابع آلوده ی زیرزمینی به داخل لوله های آب تزریق می شوند، کیفیت خود را از دست خواهند داد.
آلودگی هوا؛ ازن چیست؟[2]
ازن ترکیب اصلی اسموگ است و گازی است که بر اثر ترکیب اکسیدهای ازت با هیدروکربنها در برابر پرتوهای خورشیدی پدیدار می شود. به طور طبیعی این گاز به صورت لایه نازکی در هوا وجود دارد که از رسیدن مقادیر زیادی از اشعه ماورای بنفش از خورشید به بدن ما جلوگیری می کند. ولی این گاز نجات بخش و محافظ زمین وقتی که در قسمت های مجاور سطح زمین پدید آید، به صورت یک گاز مرگبار عمل می کند.
چه کسانی در معرض خطر هستند؟[3]
در شهر های بزرگ ایران از هر 10 نفر یک نفر عملاً در معرض خطرات آلودگی هوا قرار دارد. کودکان زیر دو سال، سالمندان و مبتلایان به بیماری های تنفسی بیشتر قربانی این شرایط می شوند.
بسیاری از مردم از این حقیقت آگاهی ندارند که اسموگ علاوه بر انسان، به بسیاری از موجودات دیگر هم صدمه می رساند. ازن موجود در اسموگ صدمات گسترده ای به درختان وارد کرده و در تقلیل محصولات گیاهی به ویژه غلات تأثیرات زیادی به جای می گذارد.
منابع آلودگی های کدامند؟[4]
اتومبیل ها، اتوبوسها و تریلی ها، نیروگاه ها، صنایع و کارخانجات که از سوخت فسیلی استفاده می کنند. منابع اصلی ایجاد ازن در هوا به شمار می روند. کارخانه های تولید کننده مواد شیمیایی، تصفیه خانه های نفت و منابع خانگی هم در ایجاد این آلودگی موثرند. در شهرهای بزرگ نصف میزان اکسید های ازت و هیدروکربن هایی که به فضا فرستاده می شوند.توسط این گروه از آلوده کننده ها پدیدار می شوند.
لایه ازن در کجا در قرار دارد؟[5]
خیلی بالاتر از سرو بدن ما، یک لایه شکننده آسیب پذیر و نامرئی از ازن وجود دارد که مانند سپری مستحکم موجودات زنده سطح زمین را زا آثار مرگبار تشعشعات ماورای بنفش پرتوهای خوشیدی و کیهانی محافظت می کند. لایه ازن از آغاز آفرینش وجود داشته است.
تخریب لایه ازن و اثرات سوء آن[6]
در شرایط کنونی بشر مشغول از بین بردن این لایه محافظ کره زمین است. گازهای کلر و فلوئور و کربن. هالوژن ها و سایر گازهای که ساخته بشر هستند. پس از وارد شدن در هوا به سوی قسمت های بالایی آتمسفر «10 تا 50 کیلومتر هم بالاتر» حرکت می کنند و در آنجا به آزاد کردن اتم های فعالی می پردازند که این اتم ها مولکول های ازن را نابود می کنند.
با انهدام تدریجی ازن موجود در لایه محافظ اطراف کره زمین ، اشعه ماورای بنفش بیشتری به سطح زمین می رسد. یکی از اولین عوارض این گازها افزایش میزان سرطان های پوست و آب مروارید چشم است. یکی از آثار بسیار زیانبار این اشعه پایین آوردن قدرت دفاعی بدن است که انسان را در معرض ابتلای به بسیاری از بیماری های خطرناک قرار می دهد.
هر قدر اشعه بیشتری به سطح زمین بتابد، به همان نسبت آثار زیانبار آنها بر روی سلامتی انسان ها نیز افزایش می یابد. آثار ویرانگر این پرتو در کاهش محصولات کشاورزی از جمله غلات و تقلیل تعداد ماهی ها هم بسیار با اهمیت است. ادامه این وضع می تواند سلامتی کلیه موجوداتی را که بر روی کره زمین زندگی می کنند، به خطر بیاندازد.
با عوامل تهدید کننده محیط زیست چه بکنیم؟
الف. زباله های ویرانگر
در شهرتهران سالانه حدود 7/3 میلیون تن زباله در شهر مشهد سالانه 5/2 میلیون تن زباله و پس مانده های زیانباری تولید می شود. که از هر تن زباله حدود 400 متر مکعب گاز گلخانه ای دی اکسید کربن متصاعد شده و از هر تن زباله حدود 400 تا 600 لیتر شیرابه خارج می شود. که تأثیر خطرناکی روی آب و خاک دارد. همه ما زباله ساز هستیم.
بسیاری از انواع زباله های زیانبار حاصل از تولیدات صنعتی را به هیچ وسیله ای نمی توان از بین برد. در حال حاضر این زباله ها را یا در عمق خاک دفن کرده و یا می سوزانند. هر یک از این روش ها خود به گسترش و بسط آلودگی ها در خاک، منابع آبی زیرزمینی و هوا می انجامد.
مواد شیمیایی جزئی ثابت و جدائی ناپذیر از زندگی روزمره ما را تشکیل می دهند. برای ما استفاده از این مواد شیمیایی بسیار جالب و لذت بخش است. انواع مواد پلاستیکی، مواد پاک کننده از جمله پودرهای لباسشویی و مایعات ظرفشویی، آئروسولها (انواع اسپری ها) و... که به صورت روزمرده مورد استفاده ما قرار می گیرند. دارای خطرات میان مدت و بلند مدت زیادی برای محیط زیست هستند. باقیمانده و یا زباله این مواد بالاخره در منابع آب، خاک و یا هوا منشأ زیانها و آلودگی های متعددی هستند... در بسیاری از کشورها در آبهای سطحی زمین انواع این مواد به چشم می خورند.
در پاسخ به این سوال که برای کاهش زباله خانگی چه باید کرد[8]
اولین نکته به نظر می رسد این است که (مصرف درست) با مصرف صحیح درست مواد هم در هزینه های خانواده، هم در مصرف مواد اولیه و آب وانرژی صرفه جویی می شود و هم مقدار کمتری زباله تولید می شود. دومین نکته در مدیریت زباله، جداسازی مواد تشکیل دهنده زباله است. در درجه اول بایستی مواد قابل تجزیه مثل پسمانده آشپزخانه و مواد غذایی را از سایر مواد زاید جداسازی کرد. این مواد به سرعت تجزیه شده و به طبیعت باز می گردند. پسمانده های گیاهی و حیوانی قابل تبدیل به کمپوست (نوعی کود آلی) است. کمپوست برای اصلاح خواص خاک و جبران مواد غذایی از دست رفته آن بسیار مناسب است. بنا به گفته محققان با اجرای طرح صحیح ساخت کمپوست می توانیم. روزانه 530 هکتار از خاک کشور را احیا کنیم.
روزنامه ها و کاغذهای باطل و دفترچه های تمام شده بچه ها را هرگز داخل سطل زباله نیندازند. روزنامه و کاغذ قابل تجزیه و بازگشت به طبیعت است اما ااین کاغذهای بی مصرف می توانند منبع تأمین کاغذ تازه برای مصارف مختلف باشند که به اصطلاح بازیافت نام دارد. بازیافت به معنی استفاده از مواد مصرف شده برای تولید و ساخت مجدد همان کالا یا کالای قابل استفاده دیگر است. مثل ساخت کاغذ تازه از کاغذهای باطله و غیر قابل استفاده