اگر چه همه ما می توانیم یاد بگیریم و احتمالاً روشهای مختلفی را در یادگیری به کار می بندیم، نمی توانیم مطمئن باشیم که کدامیک از روشها کارآست و کدامیک کارآیی لازم را ندارد. در حقیقی حتی نمی توانیم یقین حاصل کنیم که از کدام روش و راهبردی استفاده نموده ایم. در کتابی به هنگام بحث در خصوص تکنیک های یادگیری، آمده است:
اگر یک پیام در تمامی فصول مربوط به یادگیری و یادآوری انسان عمومی باشد این است که مردم دقیقاً نمی تواننند فرآیندی را که در آنها انجام گرفته و سبب یادگیری می شود تعیین نمایند.
راهبردهای متعددی وجود دارد که می تواند در یادگیری و یادآوری کارآ به ما یاری رساند. این راهبردها عبارتند از:
کاهش تداخل
فاصله انداختن بین جلسات مطالعه
یادگیری کلی و یادگیری بخش بخش شده در موقعیت های مقتضی
تکرار
از برگفتن
استفاده از روش «پس ختام»
کاهش تداخل
همچنانکه در فصل دوم دیدیم، یکی از علتهای اصلی فراموشی، تداخل از سوی دیگری مطالب یادگرفته شده است. چه عواملی در تداخل سهیم هستند و برای از بین بردن آن چه می توان کرد؟
میزان یادگیری
هر چیزی که بهتر و عمیقتر یاد گرفته شده باشد کمتر دستخوش تداخل قرار می گیرد. موادی که طوطی آور آموخته شده باشند بیشتر در معرض تداخل هستند تا مطالبی که خیلی خوب آموخته باشند. بنابراین، اگر می خواهید مطلبی را به خاطر سپارید لازم است که پرآموزی کنید (پرآموزی در این فصل مورد بحث و بررسی قرارگرفته است)
معنا داران بودن مطالب
مطالبی که معنادار هستند کمتر در معرض تداخل می باشند. البته این بدان معنا نیست که تداخل فقط به مواد بی معنا- همچون هجاهای بی معنی- مربوط می باشد؛ تداخل به هنگام ارائه موضوعاتی که معنادار هستند هم رخ می دهد؛ اما عموماً در مواد معنادار کمتر از موضعاتی است که از جهت معناداری در رتبه پایین تری قرار دارند. بنابراین، اصولی که در فصل سوم جهت معنادار کردن مطالب خواهید آموخت می تواند در کاهش تداخل موثر افتد.
میزان فعالیت های تحریف کننده
هر آنچه که در بین زمان مطالعه و یادآوری انجام می دهید- خصوصاً آنچه که به فعالیت های ذهنی مربوط می گردد- می تواند سبب تداخل شود. عموماً هر کاری را بیشتر انجام دهید فرصت بیشتری دارد که به عنوان تداخل کننده قد علم کند. فرض کنید دانش آموزی برای امتحان، مطالعه کرده و سپس به پای تلویزیون نشسته و روزنامه خوانده مجلات را ورق زده و مطالب دیگری را غیر از موضوع امتحانی، مطالعه نموده است. دانش آموز دیگری را در نظر بگیرید که بعد از مطالعه تا هنگام امتحان خوابیده و یا استراحت کرده است. اگر تمامی عوامل دیگر برابر باشد، تداخل برای دانش آموز اول بیشتر رخ می دهد. اگر بین مطالعه و امتحان بخوابید، حداقل تداخل روی خواهد داد (با این فرض که خوب مطالعه کرده اید و به جای مطالعه چرت نزده اید!). همچنان که در فصل دوم آوردیم، شواهد نشان می دهد که اگر فردی بلافاصله پس از مطالعه بخوابد، مطالب بیشتری را از شخص دیگری که بیدار مانده است به یاد می آورد.
شباهت فعالیتهای تحریف کننده
عنوان قبلی بر آن اشاره داشت که بین یادگیری و یادآوری چقدر کارهای دیگر انجام می دهید. آنچه که اجام می دهید نیز می تواند در تداخل موثر باشد. دو دسته از اطلاعات که شبیه یکدیگر باشند از دو موضوع غیر متشابه احتمال بیشتری دارد که در یکدیگر تداخل کنند. اگر نمی توانید تمامی اوقات بعد از مطالعه را بخوابید، پس بهتر است کارهایی را انجام دهید که متفاوت از مطالب مطالعه شده باشد. اگر می توانید، بهترآن است که دو موضوع مشابه را پشت سر هم نخوانید. مثلاً اگر باید درسهای فرانسه، انگلیسی و علوم را در یک روز مطالعه کنید، بهتر آن است که درس علوم را بین دو درس فرانسه و انگلیسی مطالعه کنید. درس فرانسه و انگلیسی مشابه یکدیگر هستند و احتمال بیشتری دارد که در یکدیگر تداخل کنند.
شباهتهای بافت
بافتی که در آن چیزی را یاد می گیرید در یادآوری شما تاثیر بسزایی دارد؛ مثلاً ، اگر فردی را فقط یک بار دیده باشید، چنانچه او را در محل کارش که قبلاً او را در آنجا ملاقات کرده اید ببینید، احتمال بیشتری دارد که او را بشناسید و نامش را به خاطر بیاورید یا اینکه او را در خیابان ببینید. یادآوری چیزهای دیگر نیز- چنانچه در بافتی مشابه آنچه که یادگیری در آن انجام شده اتفاق بیفتد آسانتر است. این نکته بدان اشاره دارد که مکان مطالعه و یادگیری می تواند در از بین بردن تداخل موثر افتد. مطالعه دو چیز متفاوت می تواند حدود نیمی از تداخل ها را از بین ببرد.