آرتروز شایعترین بیماری مفصلی در انسان است . در کشورهای توسعه یافته ، التهاب مفصل زانو علت ناتوانی طولانی مدت در سالمندان به شمار می رود .
× سن قوی ترین عامل خطر زا جهت ایجاد بیماری است . در یک تحقیق بعمل آمده تنها ۲٪ زنان زیر ۴۵ سال دچار آرتروز بودند ولی میزان شیوع در زنان بالای ۴۵ تا ۶۴ سال ۳۰٪ و بالای ۶۵ سال ۶۸٪ بوده است .
× ضربه های شدید و استفاده مکرر از مفاصل نیز از عوامل خطرزای مهمی برای آرتروز محسوب می شوند . الگوهای درگیری مفاصل تحت تأثیر اضافه بار تحمیل شده بر مفاصل در اثر مشاغل یا سرگرمی ها می باشد . برای مثال :
×آرتروز مچ پا در بالرین ها ، آرنج و مفصل کف دستی – انگشتان درشت پرتاب کننده های توپ بیسبال ، شایع است در حالیکه در افراد عادی آرتروز هیچ یک از مفاصل فوق شایع نیست .
×فعالیت های شغلی از جمله مشاغل کارگردانی که با متد دستی سر و کار دارند ،
×کارگران نخ ریسی ، کشتی سازی و کارگران معادن زغالسنگ می تواند موجب آرتروز در مفاصل خاصی شود .
×چاقی عامل خطرزایی برای آرتروز زانو و دست محسوب می شود و طبق بررسی های بعمل آمده کاهش وزنی معادل ۵ کیلوگرم شانس پیدایش آرتروز علامت دار زانو را تا ۵۰ ٪ کاهش می دهد .
بیشتر محققان بر این باورند که اولین تغییرات بیماری از غضروف شروع می شود ؛
غضروف مفصل دو عملکرد اساسی در مفصل دارد :
×اول آنکه سطحی فراهم می آورد که به طور چشمگیری صاف بوده ، فشارهای وارده را تحمل می کند و بدین نحو با حرکت مفصل استخوانها براحتی روی یکدیگر می لغزند و در اثر نرم کنندگی مایع داخل مفصل ضریب اصطکاک ناشی عضروف بر غضروف دیگر ، ۱۵ بار کمتر از لغزش دو قطعه یخ بر روی یکدیگر است !
× دومین عملکرد عضروف مفصلی آن است که از تمرکز فشارها و در نتیجه خرد شدن استخوان حین تحمل فشار جلوگیری می کند . هر گاه ساختار بیولوژیک عضروف مفصلی و استخوان غیر طبیعی شود و یا اینکه فشار بیش از حد بر مفصل وارد شود . آرتروز پدید می آید .
درد مفصلی در آرتروز به صورت درد عمقی و در ناحیه مشخص در مفصل درگیر بوده و با حرکت مفصل تشدید و با استراحت تسکین می یابد .
در صورتی که بیماری پیشرفته باشد ، درد دائمی بوده و گاهی خواب فرد را مختل می کند . خشکی مفصل پس از برخاستن از بستر یا پس از مدتی فعالیت ( مثلاً رانندگی ) ممکن است بارز باشد . اما معمولاً کمتر از ۲۰ دقیقه طول می کشد . علائم دیگر مانند تب ، بی حالی ، کاهش وزن و غیره به همراه این بیماری وجود ندارد . ممکن است پزشک در معاینه متوجه تورم استخوان یا بافت نرم اطراف مفصل ، تغییر شکل و مختصری در زندگی مفصل شود . با توجه به علائم ، پزشک درخواست عکس رادیولوژی و آزمایشات می کند و بیماری را تشخیص می دهد .
هدف از درمان آرتروز :
× کاهش درد
× حفظ تحرک
× به حداقل رساندن ناتوانی مفصل در افراد می باشد .
کاهش فشار وارده بر مفصل از طریق :
× پرهیز از ایستادن طولانی ، زانو زدن ، چمباتمه زدن
× کاهش وزن
× استراحت
× استفاده از عصا و غیره از درمانهای غیر دارویی محسوب می شود .
استفاده از داروها و جراحی ارتوپدی در موارد شدیدتر در نظر گرفته می شود .
ورزش جزء حیاتی از درمان آرتروز به شمار می آید و علاوه بر اینکه از خشکی مفاصل جلوگیری می کند به تقویت عضلات اطراف مفاصل نیز کمک می کند . همچنین فرد بیمار با انجام تمرینات ورزشی مناسب احساس نشاط و شادابی کرده ، انرژی کلی بدن بهبود می یابد .