تحقیق مقاله مکتب ناتورالیست

ظاهرا ً نامگذاری ِ «مکتب ِ ناتورالیست» روز ِ 16 ِ آوریل ِ 1877 در رستوران ِ «تراپ» بر سر ِ میز ِ شامی که گوستاو فلوبر، ادمون دوگنکور، امیل زولا و گروه ِ آینده ی «مدان» گرد آمده بودند صورت گرفت و این عنوان که از زبان ِ علم و فلسفه و نقد ِ هنر گرفته شده بود وارد ِ ادبیات شد.

      از قرن ِ هفدهم، آکادمی ِ هنرهای زیبای فرانسه، عقیده ای را که تقلید از طبیعت را در هر چیزی ضروری می شمرد، ناتورالیستی می نامید. این اصطلاح به ویژه در مورد ِ نقاشی به کار رفته بود. بودلر معتقد بود که: «انگرIngre مشهورترین نماینده ی مکتب ِ ناتورالیست در طراحی است.»

      در فلسفه، ناتورالیسم نظام ِ کسانی است که طبیعت را به عنوان ِ اصل ِ اوّلیه قبول دارند و همه چیز را به آن حمل می کنند. از اپیکوریان گرفته تا پوزیتیویست ها و از جمله گاسندی Gassendi و اصحاب ِ دائره المعارف را می توان در این طبقه بندی قرار داد.

      این کلمه سرانجام در قاموس برخی از منتقدان مفهومی قیاسی می گیرد و به کوشش ِ نویسنده ای اطلاق می شود که به گفته ی ویکتور هوگو (افسانه ی قرون ِ 1859) « می کوشد با مسائل ِ اجتماعی همان رفتاری را بکند که دانشمند ِ علوم ِ طبیعی با جانور شناسی می کند... » بودلر در سال ِ 1848، بالزاک را « دانشمند... مشاهده گر... و ناتورالیست.» می خواند.

      ناتورالیسم ِ زولا درعین ِ حال نوعی زیبا شناختی ِ وفاداری ِ بی گذشت به حقیقت است و دادن ِ ضرورت ِ ادبی به فلسفه ی تحققی ( پوزیتیویسم) و بالاخره نوعی انتقال ِ روش های تاریخ ِ طبیعی است به رمان.

ناتورالیسم از نظر فلسفی به قدرت کامل و محض طبیعت که نظم بی نظیری داشته باشد گفته می شود. از جهت ادبی تقلید موبه مو و دقیق از طبیعت را گویند.

فرد و اجتماع دارای هیچگونه امتیاز خارجی نمی باشد قانون تنازع بقاء در کلیه کارها و اتفاقات به چشم می خورد، پس اگر موجودی کار خوب یا بدی دست بزند نتیجه اراده اش نیست بلکه جبر و قوانین طبیعت او را به این کار وادار می کند.

در این سبک، جسم بیش از روح ارزش دارد یعنی هر نوع نظم یا بی نظمی مربوط به جسم آدمی است که آن هم نتیجه توارث است و روان و روح فقط حکم سایه را دارد.

در سبک ناتورالیسم مکالمه های طولانی و بی مورد چنان موضوع رمان و نمایشنامه را اشغال می کند که آن را از حقیقت نمایی و لطف می اندازد این مکالمه به صورت عامیانه یا به هر صورتی که گوینده مناسب می داند آورده و گفته می شود.

امیل زولا

عبارتند از:

جرج مور از انگلستان

وان لانپ امانتس از هلند

کرتزر، هولتس شلاف، هوپتمان از آلمان

ناتورالیسم زاده فلسفه اثباتی "اگوست کنت" و شارح و مفسر آن هیپولیت تن نقاد معروف فرانسوی است. تن می گوید همان طور که زندگی به وسیله علوم طبیعی مورد مطالعه قرار می گیرد، هنر و ادبیات نیز باید به قوانین علمی تطبیق کند. او معتقد است آنچه نویسنده به وجود می آورد اجباراً به عواملی وابسته است و فکر انسان از قوانین نیرومندی که رفتار او را تعیین می کند اطاعت می نماید.

ناتورالیسم پا به پای رئالیسم به وجود می آید. بزرگ ترین نماینده ناتورالیسم فرانسه امیل زولا است. او و یارانش سعی دارند به هنر و ادبیات جنبه علمی بدهند.

به عقیده او نویسنده باید تخیل را کنار بگذارد و دارای حس واقع بینی باشد و مانند یک شیمی دان یا فیزیک دان که درباره مواد بی جان کار می کند و یا چون فیزیولوژی دان که اجسام زنده را مورد آزمایش قرار می دهد، نویسنده هم باید راجع به صفات و مشخصات و رفتار و عادات افراد و اجتماعات بشری به همان طریق کار کند.

نویسنده ناتورالیسم به توصیف جزئیات می پردازد و این جزئیات را برای اثبات نظر علمی خاص خودش مورد توجه قرار می دهد.

او وضع روانی را نتیجه مستقیم وضع جسمی می داند. وضع جسمی هم از نظر او چیزی است که به ارث به او رسیده است. از نکات مهمی که در شیوه ناتورالیسم هست یکی توجه به آنها زبان است و دیگر توجه به توصیف زشتیها، نویسنده سعی می کند در نقل گفتار هر یک از شخصیت های داستانی همان جملات و عباراتی را بیارود که طبعاً باید به زبان آورد. اگر چه آن عبارات و کلمات زشت و ناهنجار باشد.

از کسانی که با طولا دوست و همکار هستند و تا حدی شیوه او را می پسندند یکی "گوستاو فلوپر" است و دیگر "موپاسان". با این همه فلوبر در بسیاری موارد با زولا موافق نیست و به او اعتراضی دارد و "گی دو ماپاسان" که در واقع نخستین بار داستان کوتاه را در ادبیات فرانسوی وارد می کند، هر چند با زولا دوست و هم عقیده است اما ناتورالیسم او نوعی رئالیسم اغراق آمیز است و با آنچه زولا می گوید تفاوت دارد.

      فلسفه ی ناتورالیستی

      به گفته ی دیدرو Diderot (1713‍1784) در قرن ِ هجدهم، ناتورالیست ها کسانی هستند که «حرفه شان مشاهده ی دقیق ِ طبیعت و یگانه آئین شان آئین ِ طبیعت است.» دیدرو نمی توانست روش ِ خاص ِ خود را بهتر از این توصیف کند. او که مانند ِ هر فیلسوف ِ دیگر در آرزوی ِ شرح و توصیف ِ طبیعت و انسان از طریق ِ استلال بر پایه ی تجربه بود و هر چیز ِ فوق ِ طبیعی را رد می کرد، فلسفه اش به نوعی، ماتریالیسم ِ پانته ایستی منجر می شد.

      سنت بوو در سال ِ 1839 فلسفه ی  قرن ِ هجدهم را «مادیگرائی یا دهری مذهبی و یا با نامی که می خواهند به آن بدهند، ناتورالیسم» می نامند.

      سنّت ِ فلاسفه که ایدئولوگ ها (کابانیس Cabanis و دستوت دوتراسی Destutt de Tracy) به آن وفادار مانده اند، در قرن ِ نوزدهم نیز قدرت ِ خود را حفظ کرده است: سن سیمون مانند ِ اصحاب ِ دائره المعارف معتقد است که ثروت، صلح و پیشرفت به همراه می آورد و فرمانراوائی ِ صنعت و علم را اعلام می دارد. شاگرد ِ او اوگوست کنت (17981859) جامعه شناسی را بنیان می نهد و به همراه ِ او عصر ِ فلسفه ی تحقّقی آغاز می شود.

      رنان Renan (18231892) و برتلو Berthelot (18281907) رویای بشریتی را که در سایه ی علم زندگی ِ دوباره یافته است رواج می دهند... و بازهم فلسفه ی قرن ِ هجدهم، یعنی یکی از شاهکارهای ذهن ِ بشری است که اندیشه ی تن Tain (18281893) را تغذیه می کند. او که وارث ِ کندیاک Condillac است ادّعا می کند که به تحلیل ِ روانی دقتِ آزمایش های شیمی را بدهد و با تاریخ ِ ادبیات ِ انگلیس (1843) نوعی نقد ِ قاطع ِ جبری را افتتاح می کند. زولا این اثر را با شیفتگی تحسین می کند و این جمله ی مشهور ِ « مقدّمه ی» آن را: «رذیلت و فضیلت محصولاتی هستند مثل ِ کات کبود و قند.» سر لوحه ی ترزراکن قرار می دهد.

      در حوالی ِ سال ِ 1870، وقتی که روگون ماکار شکل می گیرد، اندیشه ی ناتورالیستی پیروز می شود. از همان قرن ِ هجدهم، این فلسفه بار ِ خود را سنگین کرده است. روح ِ نظام سازی جای آزادی را گرفته و خوشبینی جای ِ خود را به دید ِ نا کجا آبادی داده است.

      شوپنهاور

      فلسفه ی شوپنهار Schopenhauer (17881860) که به طور ِ پراکنده نویسندگان ِ متعددی را تحت ِ تأثیر قرار داده است¹ در نویسندگان ِ ناتورالیست هم بی تأثیر نبوده است. دوستان ِ زولا بی آنکه چندان به ژرفای جهان به عنوان ِ اراده و بازنمود پی ببرند، در آن به دنبال ِ نومیدی ِ طنزآلود و نوعی «شعر ِ سیاه» می گشتند که از همان جبرگرائی رایج ِ زمانه مایه می گرفت. این بدبینی هر چند که به اعتماد ِ شجاعانه ی زولا لطمه ای نمی زد ولی اتکاء ِ بیش از حد به آن ممکن بود همه ی معجزات ِ علم را که آنان معتقد بودند ضایع کند، هر چند که بعدها وقتی که آن اعتماد ِ قاطع از میان رفت تأثیر ِ فلسفه ی شوپنهاور در نویسندگان ِ بعدی بیشتر شد. بطوری که موپاسان در داستان ِ پس از یک مرگ (1883) «خنده ی فراموش نشدنی» فیلسوف ِ آلمانی را به گوش ِ ما می رساند. ...

¹صادق هدایت در بعضی از صفحات ِ بوف ِ کور گوئی عین ِ حرف های شوپنهاور را تکرار می کند.

برگرفته از کتاب ِ «مکتب های ادبی»/ رضا سیّد حسینی/ ج1/ ص 393 – نشر ِ نگاه

1- ناتورالیسم به عنوان یک مکتب ادبی چهارچوب بسیار تنگ‌تری دارد و به مکتبی اطلاق می‌گردد که امیل زولا emile zola نویسنده فرانسوی (1840- 1902) و یارانش در فرانسه بنا نهادند و قریب ده سال (1880 – 1890) بر ادبیات اروپا حاکم بود.

۲- شعار آنها آزادی است . آزادی در همه‌ی قلمروها ، به‌خصوص در قلمرو مذهبی . اغلب آنها اشخاص آزاد فکری هستند و همه اخلاق سنتی را رد می‌کنند . تحول ، بیداری ، زاد و ولد ، زبان باز کردن بچه و بارداری و … اینها کلماتی است که در نوشته های همهِ آنها دیده می‌شود.

۳- این مکتب در عین حال هم انکار است و هم بازسازی . برای ساختن دنیای آینده روی پایه‌های محکم . باید نظامی پیدا کرد که نه نظام محافظه کاری باشد ( که بر تصورات ارتجاعی استوار است ) و نه نظام انقلابیون (‌ که بر تصورات منفی تکیه دارد ).

۴- زولا ناتورالیسم را ناشی از عقاید دیدرو ‌diderot – مدیر دائره‌المعارف معروف فرانسه – می‌داند ( علم‌گرایی ) و معتقد است که دیدرو روش تجربی علوم را به ادبیات وارد کرده است … با دیدرو ، پدر پوزیتییست های امروزی ما روش مشاهده و تجربه‌ی تطبیقی در ادبیات زاده می‌شود.

۵- « کسی که از روی تجربه کار میکند ، بازپرس طبیعت است … رمان عبارت از گزارش‌نامه‌ی تجارب و آزمایش‌هاست » و معتقد بود نویسنده باید تخیل را به کلی کنار بگذارد « سابقا می‌گفتند فلان نویسنده دارای تخیلی قوی است . من می‌خواهم از این پس بگویید :‌ دارای حس واقع‌بینی خوبی است . چنین تعریفی در مورد نویسنده بزرگتر و درست‌تر خواهد بود . موهبت دیدن خیلی کم‌تر از موهبت آفریدن ،در اشخاص مختلف وجه مشترک دارد ».