بخش نخست: مقدمه
همانطور که می دانیم روغن محصولی است از فراورده های پالایشگاهی که از مواد نفتی مشتق شده است و ریشه ی معدنی دارد یعنی از تقطیر نفت خام بدست می آید . بعضی از روغن ها دارای خواص پاک کنندگی خوبی هستند که البته این خاصیت با اضافه کردن مواد خارجی به آن می باشد برای مثال روغن HD(HEAVY DUTY).
وظیفه ی اصلی روغن علاوه بر خنک کردن ، پاک کردن کثافات از موتور و آب بندی کردن عبارتست از روان کاری (منظور از روان کاری همان کاهش ا صطکاک و سایش بین قطعات موتور است)که نوع روانکارآن جهت مصرف در قسمت هایی که در معرض سایش هستند ، قرار می گیرد و نوع دیگر که تقریبا جامد است گریس ها هستند که در روان کاری بین قطعات مورد استفاده قرار می گیرد . هر کدام از این روان کارها دارای خواص خاصی می باشند که در حرارتهای مناسب کاربری دارند . جهت بهره گیری ازاین خواص روغن در روان کاری قطعات در سراسرموتور بایستی از فنون و قوانین و قطعات خاصی بهره گرفت که مجموعه ی این قطعات سیستم روغن کاری موتور را تشکیل می دهند.مقصود از روغن کاری موتور اینست که ما بین قسمت هایی که در تماس حرکتی می باشند یک ورقه از مایع چرب کننده قرار می گیردکه در نتیجه اصطکاک و درجه حرارت بالا نرفته و قسمت های در حرکت بهم گیر نمی کنند.
یکی از مهمترین فاکتورهای اصلی در هدایت روغن به قسمت های مختلف موتور تحت فشار بودن آن ا ست که این خود یکی از انواع سیستم های روغن کاری می باشد .که د ر این نوع سیستم روغن کاری به وسیله ی تلمبه ی روغن (سیستم تحت فشارکامل) _ یک پمپ روغن و ظیفه ی به چرخش در آوردن روغن در قسمت های متحرک موتور را بر عهده دارد. روغن بوسیله ی پمپ روغن که داخل کارتر قرار گرفته است بحد افراط به تکیه گاههای میل لنگ ، تکیه گاههای میل سوپاپ و غیره می رسد. بدین منظوراز تلمبه ی روغن به کلیه ی تکیه گاهها از داخل لوله کشی شده و روغن کاری می گردند . قسمت هایی که در موتور می بایستی روغن کاری شوند عبارتند از: بدنه ی سیلندر، تکیه گاههای میل لنگ ، یاطاقانها مثل یاطاقانهای اصلی، یاطاقانهای میل بادامک و یا یاطاقانهای شاتون ، انگشتی پیستون ها ، تکیه گاههای میل سوپاپ ، محور پروانه ، محور دلکو ، تکیه گاههای دینام و غیره . لازم به ذکر است که دو نوع دیگر از انواع سیستم روغن کاری عبارتند از روغن کاری بوسیله ی پرتاب روغن و روغن کاری تحت فشار و پرتابی. در ادامه به بحث پیرامون پمپ روغن ، انواع آن وقطعات تشکیل دهنده ی پمپ روغن تراکتور اونیورسال ام-650 و مراحل ساخت و تولید آن می پردازیم
بخش دوم : پمپ روغن و انواع آن
پمپ روغن پمپی است که روغن قسمت های متحرک موتور را تامین می کندو انواع مختلفی دارد:
1- پمپ روغن دنده ای (دنده بیرون) Gear Pump
این قطعه جهت انجام چرخه ی روغن در سیستم روغن کاری استفاده می شود. در این نوع پمپ روغن ها دو عدد چرخدنده ی هم قطر با تعداد دنده های مساوی در داخل بدنه (پوسته) پمپ قرار می گیرند . این دو چرخدنده ی ساده که یکی روی محور هرز گرد (گردان) و دیگری روی محور اصلی قرار می گیرد ,نیروی محرکه ی خود را از میل لنگ یا میل بادامک می گیرد. البته لازم به تذکر است که در نوع اویل پمپ مورد تحقیق چرخدنده نیروی محرکه ی خود را از چرخدنده ی سرمیل لنگ می گیرد.
چرخدنده ی محرک توسط محور بلندتر که از بدنه خارج شده به چرخدنده ی سر میل لنگ متصل است و در داخل housing گردش می کند و توسط لوله ی ورودی باعث مکش (suction) روغن از کارتر به داخل بدنه ی پمپ وسپس توسط لوله ی خروجی به سمت مجراهای روغن هدایت می شود تا روغن کاری شوند.
در عمل دو چرخدنده در جهت های عکس یکدیگر دوران می کنند.روغن از دریچه ی ورودی(سوپاپ ورودی)به درون بدنه وارد می شود و در بین دندانه های چرخدنده ی متحرک و دیواره های اطراف بدنه ی پمپ گیر می کند . به این ترتیب روغن اطراف لبه های خارجی چرخدنده (نه در بین آنها ) حرکت می کند و سپس توسط سوراخ خارجی واز دریچه ی تخلیه ی مقابل تخلیه می شود . شایان ذکر است که روغن موجود در بین به سمت بالا حرکت می کند.
شکل 2- 2 چگونگی کار اویل پمپ دنده ای
2- پمپ روغن روتوری یا گردشی (دنده داخل) Rotor Pump
این اویل پمپ دارای دو روتور (دنده) داخلی و بیرونی است .روتور داخلی در مرکز پمپ قرار گرفته و دندانه های آن به سمت خارج است.در صورتیکه روتور بیرونی دارای دندانه های داخلی می باشد.هر دو روتور داخل هم بوده و نسبت به یکدیگر بطور اکسانتریک(خارج مرکز) قرار گرفته اند. این دو روتور ، داخل بدنه ی پمپ قرار گرفته و به هنگام گردش ، روتور داخلی بوسیله ی محور گردان که حرکت خود را از میل سوپاپ می گیردبه گردش در می آید . در حین گردش ، روغن موجود بین دو دندانه ی روتور داخلی و بیرونی با فشار از لوله ی خروجی بیرون می رود . لازم به ذکر است که اساس هر دو نوع پمپ یکسان بوده و تنها شکل آنها با هم فرق دارد.