مقدمه :
آیا تاکنون به این موضوع فکر کرئه اید که هنگام مطالعه از چه روشی استفاده می کنید؟ یک روش مطالعه صحیح و اصولی می تواند بسیاری از مشکلات تحصیلی را از بین برد. بررسیهای بعمل آمده گویای آن است که در زمینه تحصیل موفق بوده اند ، روش صحیحی برای مطالعه داشتند. یادگیری (learning) مسئله ای است که در آن سراسر طول زندگی انسان بویژه در دوران دانش آموزی و دانشجویی اهمیت زیادی دارد .چرا که دانش آموزان و دانشجویان همیشه در مرض امتحان و ازمون قرار دارند و موفقیت در آن آرزوی بزرگشان است.
شاید به افرادی بر خورده باشید که می گویند : همه کتابها و جزوه ها را می خوانند ، اما موقع امتحان آنها را فراموش می کنند، یا من استعداد در س خواندن را ندارم ، چون با اینکه همه مطالب را می خوانم اما همیشه نمراتم پایین است و یا ... . بسیاری از اینگونه مشکلات به نداشتن یک روش صحیح برای مطالعه باز می گردد. عده ای فقط به حفظ کردن مطالب اکتفا می کنند ف به طوری که یادگیری معنا و مفاهیم را از نظر دور می دارند.این امر موجب فراموش شدن مطالب بعد از مدتی می شوندف در واقع آنچه اهمیت دارد یادگیری معنا و مفهوم است چیزی که نمی توانیم و نباید از آن دور باشیم.
برای آنکه مطلبی کاملا اموخته شده و با اندوخته های پیشین پیوند یابد،باید حتماً معنا داشته باشد ، در این صورت احتمال یادگیری بیشتر و احتمال فراموشی کمتر خواهد شد.
بنابراین قبل از اینکه خود را محکوم کنیم به نداشتن استعداد درس خواندن، کمبود هوش ، کمبود علاقه، عدم توانایی ، و سایر موارد ، بهتر است نواقص خود را در مطالعه کردن بیابیم و به اصطلاح آنها بپردازیم. دراین صورت به لذت بردن درس خواندن پی خواهیم برد.اولین قدم در این راستا آن است با اندکی تفکر عادتهای نامطلوب خود را در مطالعه یافته و سپس عادتهای مطلوب جایگزین آن گردد.
یادگیری:
یادگیری بر اساس رفتار ادمی است. بیشتر رفتارهای مردم ، حاصل آن چیزی است که فرا گرفته اند.به طور کلی انسان با پدیده یادگیری می تواند رفتار اجتماعی ، عاطفی ، روانی، عقلانی و تا حدودی جسمانی خود را بهبود بخشد. چون وضع افراد از لحاظ خصوصیاتی که ذکر شده با هم متفاوت است. به همین جهت جریان یادگیری نیز در افراد مختلف می باشد. علاوه بر این موقعیت یادگیری نیز در جریان یادگیری موثر است.
عوامل موثر در یادگیری و مطالعه:
تعیین هدف
یکی از مسائل مهم در امر یادگیری و مطالعه ف تعیین هدف است و چنانچه در مطالعه ، هدف مشخص نباشد، سرعت یادگیری ، یاد آوری ، حفظ و نگهداری مختل می شود.هدفی که انتخاب می کنید باید عاقلانه و قابل دسترسی باشد و برای رسیدن به اهداف خود باید حتما تلاش کنید.
انگیزه و علاقه
آنچه در یادگیری و مطالعه نقش بسیار مهمی دارد، علاقع و انگیزه . انگیزه میا و رغبتی است که از درون شخصی بر می خزید و رفتار شخص را تحریک و آن را در جهتی مشخص هدایت می کند. زمانی که افراد با علاقه دنبال موضوع ومطلبی می روند، توجه و کوشش آنها برای یادگرفتن مطلب چندین برابر می شود.اگر برای رفتن به دانشگاه ، انگیزه ی کافی ندارید سعی کنید با تحقیق بیشتر در مورد دانشگاه و رشته های دانشگاهی ، این انگیزه و علاقه را در خود ایجاد کند. مثلااز خود سوال کنیم چرا باید به دانشگاه بروم؟ و ... از راههای دیگری که می توانید در خود ایجاد انگیزه کنید، این است که یادگیری ها و دیگر نقد های خود را به منظور افزایش علاقه نسبت به موضوع مطالعه به دیگران هم بیاموزید برای انجام این کار می توان از قدرت تصور و تخیل استفاده کرد .به عنوان مثال برای یادگیری بهتر شیمی ، می توان اتم ها و مولکول ها در ذهن تجسم کرد.
توجه و ادراک
یادگیری باید همراه با توجه و ادراک صورت گیرد . توجه یعنی متمرکز کردن حواس برای فهم مطالب یا موضوع یادگیری و ادراک فرایند فعالی است که توسط آن تجربه ی کنونی با گذشته ارتباط می یابد ومعنا پیدا می کند.
زمینه معلومات قبلی، تمرین و تکرار
برای یادگرفتن مطلب یا موضوعی ،لازم است مقداری معلومات قبلی برای یادگیری فعلی وجود داشته باشد.یعنی توانایی ها ،آموخته ها و تجارت قبلی هر فرد پایه و اساس یادگیری بعدی او را تشکیل می دهد.از طرفی لازم است مطالبی را که یاد می گیریم ، در موقعیت های متععد و اشکال مختلف تکرار کرده و به صورت ذهنی و عینی تمرین کنیم .یادتان باشد که یادگیری فرایند چند مرحله ای است که مدخل ورودی آن ، حافظه کوتاه مدت است و برای برخورداری از یک یادگیری عمیق باید از قانون طلایی یادگیری که همان تکرار و تمرین مطالب آموخته شده است ، کمک گرفت.
فراموشی ، طبیعت ذهنی آدمی است. ولی با استفاده از قانون طلایی یادگیری ، می توانید آن را به حداقل برسانید.
اضطراب و حالت هیجانی
شخصی که در اثر یک تجربه به هیجان می آید، دچار اضطراب میشود و تعادل روحی و روانی خود را ازدست می دهد و حتی ممکن است راجع به دلیل اصلی ناراحتی خود دچار گیجی و ابهام شود و به دنبال آن انگیزه اصلی خود را ازدست داده و در یادگیری دچار اختلال شود.
پاداش و تنبیه
پاداش ئ تنبیه از دیگر عوامل موثر در یادگیری است. یاد گیرنده اگر در حین یادگیری مورد تشویق قرار گیرد ف تقویت خواهد شد و یادگیری بهتر صورت می گیرد و اگر در حین یادگیری تنبیه شود، سرد می شود.
روش سرتاسری یا یک پارچه
برای اینکه یادگیری بهتر صورت گیرد ، به جای اینکه قسمتی از موضوع یا مطلبی را یاد بگیریم ، کل آن را یاد بگیریم . مطالبی که برای بار اول خوانده می شود، بهتراست در فعه اول سریع و اجمالی خوانده شود. (بدون توجه به جزییات ) و در دفعات بعدی به جزییات آن توجه شود. دانش آموزان موفق بر روی مطلب اساسی متن تمرکز می کنند و می توانند مطلب اصلی و جزیی را از هم متمایز کنند.
وجود مشکلات و مسایل عاطفی و روانی
افرادی که مسایل و مشکلات عاطفی و روانی دارند، به علت توجه فراوان به مشکلات خود نمی توانند با دقت لازم به مسایل دیگر بپردازند و در نتیجه یادگیری آن ناقص می شود. در این جا لازم است پدران و مادران عزیر نقش خود را به عنوان بزرگترین حامی یک دانش آموز فراموش نکنند.خانواده نقش اساسی برقبولی یا ردی آنان دارد. همراهی و همدلی خانواده ف چیزی جدا از پولی که برای یک دانش آموز صرف می شود.
تمرکز
تمرکز حالتی است که در آن تفکر در محور و مرکز سایر افکار شخص قرار می گیرد .معمولا افراد به دو دلیل عمده نیم توانند تمرکز کنند. اول اینکه فرد، خود را مجبور به انجام کاری می بیند که اشتیاق چندانی به آن ندارد. تمرکزش به صورت خود به خود از موضوع دور می افتد و این عدم تمایل باعث چندگانگی در فکر می شود دیگر این که فشارهای روانی باعث تشویق فکری و عدم تمرکز شود. در هر صورت ذهن شما قادر نیست در لحظه به دو موضوع بپردازد.
پس یا اینکه مطالعه کنید و به چیز دیگری فکر نکنید یا اینکه مشکلات و نگرانی ها این است که فهرست افکار اضافی را روی کاغذ یادداشت کنید و بعد از مطالعه به آنها فکر کنید. تند خوانی نیز باعث تمرکز حواس می شود.بهتر است در موقع درس خواندن ، ذهن شما به موضوع دیگری که مورد علاقه شماست درگیر نباشد، تلویزیون که از تمرکز شما بر روی موضوع مورد مطالعه می کند. در طی رعایت بهداشت مطالعه نیز از ضروریات تمرکز است.
برای تغییر عادات مطالعه مراحل زیر را باید در نظر گرفت:
آگاهی (درباره موضوع)
علاقه
ارزیابی (ارزیابی اطلاعات بدست آمده با در نظر گرفتن موقعیت های موجود)
آزمایش (بکار بستن فکر)
مطابقت خود با فکر تازه و اختیار و قبول آن
انواع روش های مطالعه
روش پس ختام
این روش یکی از مهمترین و معروف ترین روشهای بهسازی حافظه است. نام این روش همانند نام انگلیسی آن (pq4r) متشکل از حروف اول شش مرحله آن است.