سلولهای بنیادی بالغین (Adult Stem cell)
سلولهای بنیادی به دسته های زیر تقسیم میشدند:
1.سلولهای بنیادی جنینی(embryonic stem cell)
2.سلولهای بنیادی بالغین(adult stem cell)
3.سلولهای بنیادی خارج رویانی(extra embryonic stem cell)
4.سلولهای بنیادی کارسینوما(carcinoma stem cell)
5.سلولهای بنیادی ژرمینال اولیه(primordial germ stem cell)
کم کم از بحث سلولهای بنیادی جنینی خارج میشویم من خود نیز علاقه زیادی به سلولهای بنیادی جنینی ندارم صرف نظر از مسائل اخلاقی در مورد سلولهای بنیادی جنینی از نظر کلینیکال من این سلولها را مناسب پیوند برای بیماریهای مختلف نمیدانم و قتی سلولهای بنیادی بهتری با قابلیت دسترسی و پتانسیل های بیشتری در بدن وجود دارد چرا دنبال نخود سیاه باشیم.خداوند بزرگ آن دانشمند بی نظیر سلولهای بنیادی جنینی را برای تشکیل ارگانهای بدن مثل کلیه قلب روده کبد و......... غیره به وجود اورده است و شگفت انگیز تر اینکه آن بزرگ جاویدان برای ترمیم ارگانهای بدن سلولهای بنیادی بالغین را ساخته است از امروز در مورد این سلولها و انواع مختلف آن مشخصات پتانسیلها و سایر خصوصیات آن برایتان بیشتر خواهم گفت و برایتان خواهم گفت که علت علاقه من به این نوع از سلولهای بنیادی چیست.
مشخصات سلولهای بنیادی بالغین
1.این سلولها در دوره طولانی مدتی از زمان قادر هستند که سلولهای مشابهی مثل خود را به وجود آورند بدون اینکه پیر شوند خاصیتی که به عنوان long term self renewal شناخته میشود. بعدا در مورد aging یا پیر شدن سلولهای بنیادی صحبت خواهیم کرد
2.انها میتوانند به یک سلول بالغ دارای خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی خاص خود تبدبل شوند
3.این سلولها قبل از اینکه به طور کامل متمایز شوند به یک سلول بینابینی تبدیل میشوند که به این سلول بینابینی precursor or progenitor cell میگویند
4.مقدار سلولهای بنیادی بالغین نسبت به سلولهای بنیادی جنینی بسیار کمتر میباشد مثلا تنها یک در 10000 سلول در مغز استخان سلول بنیادی خونساز میباشد .البته سلولهای بنیادی دیگر در مغز استخوان که در مباحث بعدی توضیح خواهم داد دارای فراوانی بیشتری میباشند
.لیستی از بافتهاییکه که در بدن دارای سلولهای بنیادی بالغین میباشند بدین شرح میباشد
1.مغز استخوان(bone marrow)
2.گردش خون محیطی (peripheral blood)
3.مغز (brain)
4.طناب نخاعی(spinal cord)
5.پولپ دندان(dental pulp)
6.عروق خونی(blood vessels)
7.عضله اسکلتی(skeletal muscle)
8.پوست(skin)
9.قرنیه(cornea)
10.شبکیه(retina)
11.پانکراسpancreas))
12.کبد(liver)
13.دستکاه گوارش (digestive system)
درمو رد بیشتر این سلولها و کاربرد های کلنیکی این سلولها بیشتر صحبت خواهیم کرد
Adult stem cell plasticity
پلاستیسیتی سلولهای بنیادی یعنی چی؟ قبل از اینکه در مورد پلاستیسیتی سلولهای بنیادی بالغین صحبت کنم لازم میدانم در مورد تشکیل بافتهای اندودرم مزودرم و اکتودرم بعد از تشکیل بلاستوسیت برایتان تو ضیح دهم
پس بنابر این به رویدادهاییکه در هفته دوم از رشد جنین اتفاق میافتد میپردازیم در روز هشتم رشد قسمتی از بلاستوسیت در گستر ه اندومتر جا گرفته است توده سلولی درونی یا امبریوبلاست در همین زمان به الف. اپیبلاست و ب. هیپوبلاست تمایز میابد. و این دو با هم قرص ژرمینال دو لایه ای را تشکیل میدهند سلولهای اپیبلاست به سلولهای امنیوبلاست ادامه یافته و به اتفاق حفره جدیدی به نام حفره امنیون را احاطه مینمایند سلولهای هیپوبلاست به پرده اگزوسلومی ادامه یافته و با یک دیگر کیسه زرده اولیه را احاطه میکنند این خلا صه ای از اتفاقان هفته دوم رشد جنینی است. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به کتاب جنین شناسی لانگمن مراجعه نمایید
رنگ ابی اپیبلاست
رنگ زرد هیپوبلاست
در هفته سوم از رشد جنین مهمترین اتفاقی که میافتد گاسترولاسیون میباشد که هر سه لایه زایای جنینی اکتودرم مزودرم و اندودرم در رویان شکل میگیرد. این فرایند با پیدایش شیار اولیه یا گره اولیه(گره هنسن) که در انتهای سری شیار به وجود میاید اغاز میگردد در ناحیه گره و شیار اولیه سلولهای اپیبلاست برای ایجاد دو لایه سلول جدید یعنی اندودرم و مزودرم به سمت داخل مهاجرت کرده از این رو اپیبلاست هر سه لایه زایای جنینی را به وجود میاورد .به طو رکلی این سه لایه بافتهای زیر را در بدن به وجود میاورند
آکتودرم:
1. دستگاه عصبی مرکزی
2. دستگاه عصبی محیطی
3. بافت پوششی حسی گوش بینی و چشم
4. اپیدرم از جمله مو و ناخن
5. غده پستان مینای دندان غده هیپوفیز
مزودرم:
1.بافتهای پشتیبان مانند بافت پیوندی . غضروف . استخوان
2.ماهیچه های مخطط و صاف
3.سلولهای لنفاوی خونی و دیواره قلب ر گهای خونی و لنفاوی
4.کلیه ها غدد جنسی و مجاری مربوط به انها
5.طحال قسمت قشری غده فوق کلیه