تحقیق مقاله راهنمای کشت گلخانه ای خیار و گوجه فرنگی

راهنمای کشت گلخانه ای خیار و گوجه فرنگی

دسترسی به امکانات دیگر (حمل ونقل ، راه های ارتباطی ، برق و سوخت ). گلخانه باید در جایی احداث شود که نزدیک به راه های ارتباطی ، برق و سایر امکانات رفاهی باشد که این موضوع در صورت بهره گیری صحیح منجر به کاهش هزینه های تولید (که هدف نهایی مدیریت گلخانه است ) خواهد شد . در ضمن محل احداث گلخانه عامل تعیین کننده در نوع سوخت مورد استفاده است . گلخانه های دور از لوله های گاز ، مجبور به استفاده از سایر منابع انرژی به جای گاز می باشند در حالی که گاز به عنوان ارزان ترین و پاک ترین منبع انرژی به شمار می رود و با استفاده از این سوخت ارزان می توان هزینه های تولید را به مقدار زیادی در تولید فصل سرما کاهش داد .بنابراین قبل از احداث گلخانه باید تمهیدات لازم در مورد تأمین آب و برق و سوخت انجام شده باشد .

نزدیکی به بازار فروش .  تا محصول با هزینه حمل و نقل کمتر و با کیفیت بیشتر و با طراوت و تازگی کافی و در نتیجه با قیمت مناسب تر به فروش برسد.

ساختمان گلخانه

بعد از انتخاب محل مناسب برای گلخانه نوبت به انتخاب نوع گلخانه و احداث ساختمان گلخانه می رسد انتخاب نهایی برای گلخانه به عواملی مانند هدف از احداث گلخانه ، نوع محصول ( سبزی جات صیفی جات و گل ها ) و فضای مورد نیاز برای رشد ،مساحت زمین موجود ، میزان سرمایه شخص و ... وابسته است .مواردی که باید در احداث ساختمان گلخانه مورد توجه قرار گیرند عبارتند از :

 فونداسیون (کف سازی و پی ریزی )2- جنس مواد سازه ای

شکل و ارتفاع اسکلت 4- جنس مواد پوششی

براین اساس گلخانه ها را می توان به صورت زیر رده بندی کرد:

جنس مواد سازه ای : چوب ،آهن ، فولاد ، آلومینیوم و یا ترکیب آنها.

خصوصیات سازه : وسعت ، پهنا ، ارتفاع ، تک دهانه یا چند دهانه بودن ، شکل و شیب سقف .

جنس مواد پوشش دهنده : شیشه ، پلاستیک ، پلاستیک سخت و یا ترکیبی از آنها .

گلخانه ها به صورت ثابت ( دائمی ) یا به صورت موقت (تونل های مرتفع یا High Tunel ساخته می شوند.

1-گلخانه های ثابت ( دائمی ) : این گلخانه ها معمولاً  از جنس شیشه ساخته می شوند و تأسیسات دائمی مانند سیستم حرارت مرکزی ، آبیاری قطره ای ، دریچه های تهویه و یا هواکش های متصل به ترموستات در آنها تعبیه می شوند. در این گلخانه ها معمولاً شرایط محیطی به صورت اتو ماتیک ( خودکار ) تأمین می شود. در این گلخانه ها برای بستر کشت از آب ، هوا ، پیت اسفنجی ، پشم سنگ ، شن و ماسه ، خاک اره و ...

استفاده می کنند زیرا استفاده ا زخاک  معمولی در کشت مداوم یک یا چند محصول گلخانه ای ، به خاطر وجود آفات و بیماریهای خاک زاد ، باعث بالا رفتن آلودگی در خاک گلخانه می شود . همچنین تنظیم  عناصر غذایی و شرایط محیطی در محیط خاکی به خاطر تغییرات شدید خصوصیات خاک مشکل می باشد.

گلخانه های موقت ( تونل های مرتفع ): این گلخانه ها معمولاً از اسکلت سبک و ساده از جنس آهن گالوانیزه و یا آلومینیوم (و ندرتاً چوب ) با پوشش پلاستیکی ساخته می شوند . که البته باز هم در این گلخانه ها قابلیت نصب و راه اندازی سیستم های حرارتی و رطوبتی وجود دارد . البته در گلخانه های موقت معمولاً از سیستم حرارت مرکزی دائمی و سایر تأسیسات دائمی استفاده نمی شود زیرا در مناطق و فصول گرم تأسیسات مذکور بیهوده مستهلک شده و مزاحم کشت تابستانه در زمین گلخانه می شود.بنابراین اسکلت این گلخانه ها طوری ساخته می شود که در صورت نیاز بتوان در فصل گرم پوشش و تجهیزات را جمع کرده و در فصل سرد مجدداً مستقر نمود.

گلخانه ها به طور مصنوعی گرم می شوند و ارتفاع و اندازه کافی برای کارکردن افراد در داخل آنها وجود دارد از اینرو این ساختمان ها با دیگر ساختمانه های شبه گلخانه ای مانند شاسی های سرد و گرم متفاوت هستند . نمونه آن کشت زیر پلاستیک در مناطق گرمسیر مثل جیرفت و خوزستان است. البته در مناطق سردسیر استفاده از تونل های سرد در فصل زمستان جهت کشت صیفی جات غیر ممکن است . از شاسی های سرد و گرم به منظور ایجاد فضای مناسب برای ازدیاد جنسی و غیر جنسی محصولات زینتی یا کشت سبزیجات و یا مقاوم سازی گیاهان و همچنین فراهم نمودن شرایط رشد تکمیلی برخی محصولات استفاده می شود . اسکللت جانبی این ساختمان ها از جنس بلوک های سیمان ، آجر ، چوب و مواد مشابه بوده و با پوششی از شیشه یا پلاستیک پوشانده می شوند . تفاوت میان شاسی سرد و گرم در این است که شاسی سرد تنها از نور  خورشید گرمای خود را تأمین می کند. ولی شاسی گرم علاوه بر گرمای خورشید می تواند گرمای خود را از لایه کود دامی در حال پوسیدن ، لوله های آب گرم و یا المنت های تولید کننده حرارت دریافت نماید.

فونداسیون و کف سازی گلخانه

فونداسیون ، زیر ساختی است که اسکلت گلخانه روی آن بنا می شود . فونداسیون و پی گلخانه باید قابلیت تحمل بارها و فشارهای وارد بر اسکلت گلخانه ( وزن اسکلت و مواد پوششی ، وزن بوته و محصول ، وزن برف و باران و کش و قوس های حاصل از نیروی باد مخصوصاً در مناطق باد خیز ) را داشته باشد و آنها را به زمین انتقال دهد . طرح و جنس فونداسیون گلخانه نیز بر همین اساس انتخاب می شود. برخی از گلخانه ها خصوصاً گلخانه های بزرگ ، دائمی و شیشه ای به یک فونداسیون قوی و بتن ریزی شده (همانند ساختمان های مسکونی ) نیاز دارند . ولی در گلخانه های کوچکتر ، از الوارها و تخته های چوبی بدین منظور استفاده می شود . فونداسیون چوبی ارزان تر است ولی با توجه به رطوبت زیاد گلخانه امکان پوسیدن چوب ها وجود دارد . در کناره های خارجی فونداسیون گلخانه ، صفحات استایروفوم ( پلی استیرین)

با ضخامت 8-5/2 سانتیمتر و به عمق 60- 30 سانتیمتر قرار می گیرد . این ضخامت مانع از انتقال سرما از طریق خاک به داخل گلخانه شده و در نتیجه باعث کاهش مصرف سوخت در زمستان می شوند.

کف ریزی دائمی آمیختگی خاک و شاخ و برگها منجر به لغزندگی می شود. در ضمن دست گلخانه دار را برای انتخاب محصولات دیگر جهت کشت در دوره های بعدی می بندد. گلخانه های با کف بتونی معمولاً برای پرورش گل ها و گیاهان زینتی مورد استفاده قرار می گیرند و گل ها در داخل گلدان و یا روی سکو ها یا بسترهای کشت که بالاتر از سطح زمین قرار دارند ، کشت می شوند. برای زهکشی بهتر هم می توان یک لایه شن یا سنگریزه و یا مواد متخلخل دیگر زیر سکوهای کشت و روی بستر بتونی ریخت .در گلخانه های تولید صیفی باید از بستر خاکی استفاده نمود . این خاک باید از نظر زهکشی و مواد غذایی مناسب باشد . در صورتی که خاک شرایط لازم را نداشته باشد یا خاک را تا عمق حدود 30 سانتیمتر با خاک مناسب تعویض می کنند و یا اقدام به اصلاح خاک می نمایند. در مناطقی با زمین های دارای بافت سخت و سنگین ( رسی ) و با لایه تحت الارض غیر قابل نفوذ ، با قرار دادن لوله های سفالی منفذدار زیر سطح خاک می توان زهکشی خاک را اصلاح کرد . برای تغذیه خاک هم می توان از کودهای دامی و شیمیایی استفاده نمود . ساخت چند راهروی سیمانی ، شنی ، آجری یا سنگی به عرض 90-60 سانتیمتر برای دسترسی آسان به گیاهان به منظور راحتی عملیات داشت و برداشت توصیه می شود.

در گلخانه های چوبی معمولاً برای محکم کردن ستون ها از پایه های مورب مثلثی شکل استفاده که ضلع پایینی این مثلث در زمین محکم شده و سپس بعد از قرار دادن سنگ در اطراف پایه ها و محکم کردن آنها ، روی سنگ ها را با بتون پر  می کنند تا ستون ها محکم سر جای خود قرار گیرند. به مرور زمان ، زهکشی ضعیف و جمع شدن آب در اطراف پایه های چوبی باعث پوسیدگی چوب می شود . توصیه می شود که قسمت پایین چوب های نگه دارنده در بستری از سنگریزه به عمق 20-10  سانتیمتر قرار گیرد تا آب به راحتی زهکشی شده و پایه ها نپوسد. البته با آغشته کردن پایه های چوبی به مواد شیمیایی مانند کلرید روی و سولفات یا نفتانات مس آنها را در برابر پوسیدگی محافظت نمود.

در گلخانه های فلزی تونلی (کوآنست) نیز معمولاً از پایه های پیش ساخته استفاده می شود  . (شکل 2-1 )   برای جاگذاری این پایه ها ، گودال هایی در محل های مورد نظر حفر شده و پایه ها درون آنها قرار می گیرند  و سپس گودال ها با خاک پر می شوند تا پایه ها کاملاً در خاک محکم و مسقر شوند. برای بر پا کردن اسکلت گلخانه ، انتهای لوله های کمانی اسکلت را درون سوراخ پایه ها قرار می دهند و آنها را با پیچ و مهره یا بست کاملاً محکم می نمایند. نباید کمان و پایه به همدیگر جوش داده شوند زیرا این کار خاصیت ارتجاعی کمان ها و در نتیجه مقاومت اسکلت گلخانه را پایین می آورد و چنین اسکلت های قابلیت تعویض ، جابجایی و انتقال را ندارند.

گاهی نیز لوله های فلزی تو خالی را تا عمق 5/1- 1 متری فرو برده و لوله های کمانی اسکلت گلخانه را در این لوله های فلزی فرو برده و پیچ می کنند.

اتصالات و بست ها

در اسکلت آهنی گالوانیزه باید حتی المقدور از اتصالات ساده ، پیچ و مهره (پرتابل) یا بست های افقی و عمودی استفاده شود و از جوش دادن قطعات آن خودداری گردد چون حرارت جوش ، ضد زنگ روی لوله را از بین می برد و این قسمت ها در اثر رطوبت بالای گلخانه خیلی زود زنگ زده و فرسوده می شوند. در ضمن جوشکاری نادرست و یا فرسودگی اسکلت در نقاط جوش کاری شده ممکن است باعث جدایی قطعات و کاهش مقاومت اسکلت در برابر باد و در نهایت فرو ریختن آن شود.

اسکلت گلخانه

اسکلت گلخانه شامل بخشی از گلخانه است که پوشش پلاستیکی یا شیشه ای را نگه می دارد . در ضمن باید توانای تحمل فشار باد و وزن بوته ها و تجهیزات متصل شده به اسکلت را داشته باشد . اسکلت گلخانه باید محکم و در عین حال سبک بوده و تا حد امکان سایه اندازی کمتری داشته باشد. همچنین ارزان و بادوام باشد . مهمترین مواد مورد استفاده در ساخت اسکلت گلخانه ، آهن گالوانیزه و آلومینیوم است که آهن گالوانیزه به خاطر محکمی و دوام و آلومینیوم به خاطر سبکی مناسب می باشد و هر دو نسبت به مواد دیگری نظیر چوب ، جلوی نور را کمتر می گیرند.

 در حال حاضر اسکلت گلخانه را بیشتر با آهن گالوانیزه و یا آلومینیوم می سازند. ولی یکی از عیب های بزرگ اسکلت های فلزی هادی بودن آنها می باشد بدین ترتیب که در زمستان هوای سرد بیرون را به داخل گلخانه انتقال می دهند. برای تونل های پلاستیکی از اسکلت چوبی نیز می توان استفاده کرد. اسکلت چوبی هم ارزان تر است و هم ساخت آن آسانتر است، ولی این اسکلت ها زود می پوسند و در ضمن برای استحکام بیشتر باید از قطعات چوبی ضخیم تری استفاده کرد که این امر سبب کاهش نفوذ نور خورشید به داخل گلخانه می گردد. شرکت های مختلفی وجود دارند که اسکلت های پیش ساخته ای کوچک و بزرگ از جنس چوب یا آلومینیوم ارائه می دهند.

انواع گلخانه از نظر جنس و شکل اسکلت

   گلخانه چوبی (سنتی )

گلخانه های سنتی که اکثراً دارای اسکلت چوبی هستند دارای پایه های چوبی به فاصله 4-3  متر از یکدیگر داخل ردیف ها و به فاصله 3 متر بین ردیف ها  می باشند . سقف گلخانه نیز تشکیل شده است از تیرک های افقی که روی پایه های عمودی محکم می گردند سپس بین تیرک های افقی را با چوب های ضعیف تر تقسیم بندی می کنند . ارتفاع این گلخانه ها معمولاً بین 3-2 متر می باشد که بسته به شکل سقف (مسطح یا شیب دار ) تا حدودی ارتفاع تغییر می کند

 مزایای گلخانه های چوبی :

هزینه های اولیه احداث اسکلت چوبی نسبتاً کم بوده و امکان ساخت آن تقریباً در همه جا فراهم است . هزینه احداث این گلخانه ها 30-25% هزینه احداث گلخانه های فلزی است .

معایب گلخانه های چوبی :

مقاومت آنها در برابر باد کم است . زود می پوسند و نسبت به آهن و آلومینیوم از دوام کمتری برخوردار هستند . عمر مفید آنها کم ( 4- 3 سال ) و هزینه استهلاک سالیانه بالایی دارند (بیشتر از گلخانه های فلزی ) با توجه به سقف مسطح و اسکلت ضعیف و نیز عملکرد ضعیف سیستم حرارتی ، اگر در زمستان بیش از 10 سانتیمتر برف ببارد هر لحظه امکان فرو ریختن اسکلت وجود دارد بنابراین بهتر است سقف را شیب دار (با شیب 30-25% )ساخته به طوری که استحکام کافی و شیب لازم برای جاری شدن آب را تأمین نماید