طبقه بندی کاربا ورقه های فلزی :
ساخت و تولید روکش ها و قسمت های پوششی مثل گلگیرها و کاپوت در اتومبیل، هواپیما ، کانال های سیستم تهویه .
ساخت مخازن و منابع
خم کاری لوله ها ( لوله گاز رسانی )
کارهای عمومی (دستگیره در ،چهار چوب ها )
آماده کردن صفحات فلزی در اندازه و اشکال مورد نیاز شامل : برش دادن ،صاف کردن و پیاده کردن نقشه و ....
ضایعات و پس مانده های تولید ورق:
اغلب ضایعات تولید شده ناشی از موارد زیر میباشد :
عدم رعایت ابعاد و مشخصات تعیین شده برروی نقشه
اشکالات ناشی از صاف کردن ورق
عدم تناسب و تقارن بین اجزاو قطعات
میزان نبودن محل های سوراخ شده
این ضایعات در بیشتر موارد ناشی از عدم دقت و اشتباهات و پیاده کردن نقشه کار بر روی فلز ، خطاهای اندازه گیری و معیوب بودن ابزار سنجش و اندازه گیری می باشد.
فصل دوم : صاف کاری
برای رفع ناهمواری ، کج شدگی و انحناهای ورق فلز که عمومأ ناشی از تأثیر درجه حرارت حاصل در اثر لحیم کاری و جوش کاری و یا در اثر برش در صفحات فلزی به وجود می آیند ،آنها را صاف می کند .
پس عمل صافکاری به صورت دستی و یا ماشین های صافکاری انجام می شود .
صافکاری دستی : صفحه فلزی را بر روی صفحه تخت و هموار گذاشته و با یک دست آن را فشار داده ، و با دست دیگر به وسیله چکش بر روی بر آمدگی های آن ضربه وارد می کنیم .
چکش کاری را از روی معقرکه کوتاهتر می باشد ، شروع کرده و ضربه ها را نزدیک به هم وارد کرده . چکش کاری را با وارد کردن ضربه های محکمتر بر روی لبه های کناری صفحه فلز شروع کرده و به تدریج که به نقاط میانی میرسیم ضربه های نرم تری وارد می کنیم ، چش های سبک و نرم برای صاف و هموار کردن فلزات غیر آهنی مثل AL و آلیاژهامثلMN به ار می رود . در حالی که برای صاف و هموار کردن ورق های فولادی و نیز صفحات فلزی از آلیاژهای سخت از پتک های سنگین استفاده میشود.
صاف کاری ماشینی : از ماشین های سه نوردی استفاده می شود .
دستی : برای ورق های فولادی با ضخامت های کمتراز 3mm
برقی : برای ورق های فولادی با ضخامت های کمتراز 6mm
فصل سوم : رسم و پیاده کردن نقشه بر روی کار
این روش از حساس ترین کارها می باشد . دقت عمل و تطابق آن با اندازه های تعین شده در نقشه به مقدار زیادی در درجه کیفی عملیات بعدی تأثیر می گذارد .
طرح کار (نقشه ) به کمک قلم حکاکی بر روی ورق کشیده می شود . برای این کار ابتدا با کمک سمبه نشان نقاطی که باید به هم وصل شوند علامت گذاری می شود . دقت عمل و انحراف مجاز در این عمل ( 0/25-0/50mm ) می باشد . یکی از ابزارهای مهم برای ترسیم و پیاده کردن نقشه ، میز کار می باشد که ممکن است چوبی یا فلزی باشد . برای سمبه نشان زدن از میزهای فلزی استفاده می شود .
ابزاررسم نقشه بر روی کار شامل :
پرگار میلی متری خطش دار
سوزن خطش دار
سوزن خطش دار پایه دار
پرگار بازو دار (برای رسم اشکال بیضوی )
گونیا
نقاله
سمبه نشان
روش های رسم و پیاده کردن نقشه بر روی کار :
روش رسم و انتقال جزء به جزء
با استفاده از شابلون ها ، مدل های پیش ساخته و توسط قطعات جفت
گسترش ورق .
فصل چهارم : برش ورق های فلزی
در برش ورق های فلزی از 3 روش استفاده می شود .
برش صاف : برش صاف یا مستقیم با استفاده ازقیچی های اهرمی ، قیچی های دارای تیغه های مورب ، قیچی های دارای تیغه هایمدور کردن و نیز قلم سمبه زنی و حدیده کاری انجام می دهند.
گرد بری : برش منحنی الخط ،توسط قیچی های با تیغه های گردان و انواع قیچی های ارتعاشی انجام می شود . همچنین می توان با استفاده از ماشین های برش و نیز از طریق منگنه زنی و حدیده کاری قطعاتیبه شکل گرد یا منحنی از فلز برید .
مرکب : برای برش و تهیه قطعات از ورق که دارای اضلاع مستقیم و منحنی الخط می باشد بکار می رود .
قیچی های دستی :
برای بریدن ورق فلز ، ایجاد سوراخ و برش دادن و ساخت قطعات با اشکال نا منظم بکار می رود .
برای برش ورق های فولادی تا ضخامت 0/7mm و نیز فلزات غیر آهنی تا ضخامت 1/50mmدر برش مستقیم استفاده می شود .
انواع قیچی های دستی :
قیچی های با تیغه های مستقیم
قیچی های با تیغه های خمیده
قیچی های با تیغه های با طرح ویژه
قیچی های دستی را در اندازه های متفاوت (به درازای 400,320,250,200mm و پهنای55,50,40mm) تولید می کنند . تیغه های این قیچی ها از جنس فولاد کربن دار سخت ساخته شده و معمولأبه وسیله جوشکاری به دسته ققیچی که آن هم از جنس فولاد کربن دارنرم می باشد ، اتصال داده می شود . معمولأ برای دوام بیشتر، لبه تیغه های قیچی را به روش حرارتی ،آبدیده و سخت می کنند . لبه تیغه ها تحت زاویه 70 تا 75 درجه نسبت به سطح برش ،تراشیده و سنگ داده می شود .
فصل پنجم : مته کاری
مته کاری عبارت است از ایجاد سوراخ در قطعه ای ازفلز به وسیله مته . مته کاری را با استفاده از مته های دستی ، مته های با نیرو محرکه ی هوای فشرده ،مته های برقی و ماشین های ویژه یمته کاری انجام می دند .
مته ، عمل سوراخ کردن را به صورت دو نوع حرکت دورانی و محوری انجام می دهد . حرکت دورانی را حرکت اصلی و حرکت محوری را حرکت تغذیه کننده می نامند .
انواع مته و زوایای تیغه آن :
سوراخ کردن ورق فلزی به کمک مته مارپیچ انجام می شود .
مته مارپیچ از بدنه ، میله یا دسته ، گردن یا گلوگاه و نوک تشکیل می شود.
میله مته در گیره یا سه نظام برقی یا دستگاه مته با نیروی هوای فشرده و یا در هرزگردماشین های ویژه ی مته کاری بسته می شود .
مته ها با زاویه ی نوک معمولی و یا زاویه مضاعف ساخته می شود . مته های با نوک زاویه معمولی دارای یک لبه ی اسکنه ای با دو تیغه ی تیز و بران در طرفین می باشد .
مته های با نوک معمولی دارای قطر برشی (= قطر بدنه ی آنهاست ) از 0.25mm تا 12mmکه برای کار بر روی قطعات فولادی چون فلزات غیر آهنی و آلیاژهای وابسته به آن مورد استفاده قرار می گیرد . (نوک معمولی ) مته های با قطر برش 12 تا 80mm به منظور سوراخ کردن ورق های فولادی با نیروی کششی تا به کار می رود . برای مته کاری ورق های فولادی با نیروی کششی بیش از از مته های با نوک زاویه مضاعف و قطر برش 12 تا 80mm استفاده می شود .
زاویه یتیغه برش مته های معمولی حدود 118 درجه است . چنانچه زاویه نوک در این مته ها بیش از 118 درجه باشد لبه برشی تیغه ها کوتاهتر خواهد شد ، و در نتیجه از ثبات کمتری برخوردار بوده و ممکن است هنگام کار به علت جابه جایی دهانه سوراخ را بیش از اندازه بتراشد . و یا به علت نا هماهنگ بودن سرعت برش تیغه با فشار وارد شود و تیغه برش بشکند ، از طرف دیگر چنانچه زاویه ی تیغه برش کمتر از 118 درجه باشد نوک مته فشار زیادی به قطعه وارد می کند که ممکن است باعث خوردگی و یا شکستن ابزار کار گردد. پس بهترین حالت 118 درجه است .
زاویه بین دو تیغه یبرشی نوک مته حدود 118 درجه مناسب ترسن حالت برای قطعات از جنس فولاد و چدن می باشد. این زاویه برای سوراخ کردن قطعات برنجی یا از جنس برنز بن 130 تا 140 توصیه می شود . برای مته کاری صفحات از جنس مس 124 درجه مناسب ترین حالت است . برای مته کاری صفحات از جنس AL 124, درجه مناسب ترین حالت است . و برای مته کاری صفحات از جنس دور آلومینیوم 140 درجه مناسب ترین حالت است .
ماشین های مته کاری :
به 2 گروه عمومی (سرپا ) یا شعاعی (افقی ) با توجه به تعداد محور ها به دو گروه تک محور و چند محور ، سوراخ های تا قطر 12mm را معمولأ با ماشین های مته کاری و افقی انجام می دهند .
اجزای اصلی یک ماشین مته کاری عبارت اند از :
میز (تکیه گاه کار )
پایه
بازو با قلاب محرک با مکانیزم هرزگر
محفظه و گیره ی اتصال
هرز گرد
چراغ میز کار
اهرم تغذیه کننده
سر پوش محافظ مجموعه ی پولی ها
صفحه و میله
دستگاه در مجموعه ی تسمه های موتور
موتور الکتریکی
صفحه ی نگهدارنده و پایه ی موتور الکتریکی
اهرم تنظیم دسته ی موتور
کفشک پایه ی ماشین
کلید روشن و خاموش کردن چراغ میز کار
ماشین های مته کاری عمودی برای ایجاد سوراخ های بیشتر از 12mm و مغزی زنی و خزینه زنی _شیار زنی درون سوراخ _ و گشاد کردن سوراخ ها و برش کاری داخل به منظور ایجاد دندانه ی پیچ استفاده می شود .
دستور العمل های زیر را در مته کاری رعایت کنید :
نوک مته های انتخاب شده را بازرسی کنید .
میله ی مته را کاملأ در سه نظام محکم کنید .
قطعه ی کار را بر روی میز دستگاه کاملأ محکم نمایید .
ماشین را قبل از فرود آمدن نوک مته و تماس آن با قطعه کار روشن کنید .
فصل ششم : پرچ کاری
پرچ کاری عملی است برای ایجاد اتصالات دایمی به کمک میخ پرچ هایی به اندازه و اشکال گوناگون .
عمل پرچ کاری بر2 نوع است :
پرچ کاری سرد
پرچ کاری گرم
اگر قطر میخ پرچ کمتر از 0/1mm باشد از پرچ کاری سرد استفاده می شود و اگر بیش از 0/1mm باشد از پرچ کاری گرم استفاده می شود