تحقیق مقاله ترس

مساله ترس

ترس را بعنوان یکی از مهمترین مشکلات جامعه بشری معرفی کرده اند ، مساله ایست مهم و نگران کننده که بسیاری از والدین و مربیان در رابطه با خود و فرزندان خود با آن مواجهند و هم بسیاری از نابسامانی های رفتاری کودکان و نوجوانان ، سوء عمل ها ، بی تصمیمی ها ، ضعف اراده ها ، عدم توان اندیشیدن درست و حتی لغزش ها و سقوط های اخلاقی آنان به این امر مربوط می شود.

معرفی ترس :

 اینکه ترس چیست و چه تعریفی دارد پاسخ جامع و مانعی برای آن تهیه نشده است. روانشناسان و علمای علم النفس ، هر یک به تناسب مذاق و نوع تلقی و دریافت خود تعریفی از ان ارائه داده اند که ذیلا برخی از آنها را عرضه میداریم :

ترس حالتی است هیجانی ناشی از یک احساس نا امنی .

ترس حالتی است هیجانی که بر اثر اختلالی پدید آمده و رفتار عادی را از آدمی باز می دارد.

ترس عاطفه ای است به صورت یک محرک که آدمی را در مبارزه با مشکلات و رفع موانع دچار آسیب کرده و توان تلاش را از آدمی باز می ستاند.

ترس حالتی است روانی- احساسی که در اثر روبرو شدن با خطری برای فردی پدید می آید.

ترس واکنشی است در برابر عوامل تهدید کننده ای که فرد قدرت مقابله مستقیم با آن را ندارد.

ترس واکنشی است در برابر محرکهای وحشتناک و آزار دهنده که سبب اجتناب از خطر است.

ترس توقع مکروهی است از روی علامت مظنون و نامعلوم.

ترس یک واکنش هیجانی است که در انسان و حیوان بوجود می آید و حالات و رفتارش کاملا عوض می شود.

ترس واکنشی است در برابر یک خطر واقعی که دارای وجود خارجی و به دور از خیالبافی است

تعریف هایی دیگری نیز در این زمینه وجود دارند که مفاهیم آنها در همین تعریف های فوق گنجانده شده است و از ذکر آنها خودداری می کنیم.

فرق ترس با اضطراب و خشم و هیجان:

گاهی ترس و اضطراب را مرادف هم بکار می برند در صورتی که بین لیندو تفاوتهاست. ترس پاسخی است به خطری آنی و آشکار درباره پدیده ای که قابل رویت و تصور است و اضطراب پاسخی است به خطری احتمالی که ریشه آن در وجود آدمی ناپیدا و نامعلوم است.

در ترس علتی واقعی ، پنهان یا آشکار وجود دارد ولی در اضطراب علت ناشناخته و ریشه آن مبهم و ناپیدا ست.

ترس از علتی خارجی منشاء می گیرد و در حالیکه اضطراب را ریشه در داخل وجود است.

در فرق آن با خشم گفته اند : پاسخ ناشی از ترس اجتناب ، گریز و ترک صحنه است . در صورتیکه پاسخ ناشی از خشم حمله ، تجاوز و تعدی است. ترس سبب عقب نشینی فرد از صحنه است و خشم سبب تهاجم و با تمام قدرت به پیش رفتن و با موضوع خشم درگیری پیدا کردن است.

در مورد ترس و هیجان هم تفاوت قائلند. اصولا کلمه هیجان به واقع لغتی است که برای توصیف درجه و شدت یک عاطفه یا احساس بکار می برد. عشق ، ترس ، نفرت ، خوشی ، و ... عاطفه اند و این عواطف زمانی که شدت و حدت پیدا کند و در آدمی بنحوی متجلی گردد هیجان خوانده می شود.

اساس و ماهیت آن :

ماهیت ترس یک رفتار اجتنابی است که در آن آدمی به سوی مقصدی امن می گریزد و سعی دارد خود را از صحنه و موضوعی معین بدور دارد. مکانیسمی دفاعی است که در آدمی احساس رمندگی بوجود آورده و زمینه را برای سلامت و امنیت آدمی فراهم می آورد.

اساس آن احساس یک آفت ، یک صدمه بدنی ، یک آسیب روانی است که آدمی را وا می دارد نسبت به آن یک حالت دفاعی به خود بگیرد. در واقع پاسخی است به تهدیدهای واقعی یا تصوری ، و معلول انفعالات آمیخته به حالت انتظار انسان است که روانکاوان آن را مایه نخستین تداعی های ذهنی فرد ذکر کرده اند.

تجلی آن :

ترس بهنگامی در انسان ظهور می کند که آدمی خود را در معرض یا احتمال آسیب ها و یا فنا  و یا نابودی ببیند. میل و علاقه او به ادامه زندگی و رغبت او به حفظ وجود و صیانت ذات او را وامیدارد که از موضوع ترس اجتناب کند و یا خود را از آن دور دارد.

بروز و ظهور آن :

بروز و ظهور ترس در افراد به صورتهای مختلف است و ما تجلیات آن را در بدن ، در ذهن و عاطفه ، در وضع سخن و کلام و در مواضع و حالات آدمی می بینیم و اینک بشرح مختصر آنها می پردازیم :

در ظاهر بدن : ما از طریق ظاهر افراد می توانیم به مساله ترس و میزان آن در افراد پب ببریم . اهم نشانه های ظاهر عبارتند از :

الف- لرزش بدن

ب- پریدگی رنگ و زردی چهره و یا مات شدن آن

ج- گرد شدن چشم و برامدن و برجسته شدن آن

د- پیدایش عرق بر چهره آنهم با قطراتی درشت ولی سرد

ه- برآمده شدن ( سیخ شدن ) مو بر بدن

و- سستی و ضعف و فتور در بدن

2- در عضلات : ترس در عضلات آدمی نیز اثر می گذارد و به علت اختلال در گردش خون و نرسیدن مواد قندی و سوخت و ساز در بدن قدرت عضلات و توان فعالیت او را بحداقل می رساند.

الف- عضلات صورت به وضع مشهودی به لرزش می افتد.

ب- مردمک چشم فراخ می شود.

ج- عضله قلب تندتر می شود.

د- عضلات غدد عرق بی اختیار منبسط می شوند

ه- عضلات فک گشوده شده و دهان باز و لبها متشنج می شود

و- ابرو ها به بالا کشیده می شود

ن- در ترسهای ضعیف خمیازه ها شروع می شوند

پ- گاهی آدمی قوز می کند و دولا می شود

ی- انقباض عضلات و گرفتگی در آن

3- در درون بدن: در درون بدن نیز تحولات و دگرگونی هایی پدید می ایند که اهم آنها عبارتند از :

الف- احساس گرفتگی در گلو

ب- خشک شدن دهان و مخاط آن

ج- احساس گرفتگی در تنفس و اختلال در آن

د- کم شدن ترشحات دستگاه گوارش

ه- در مواردی کثرت تنفس و یا به نفس نفس افتادن و یا به بند آمدن نفس

و- امواج مغز تا حدودی متوقف می گردد و فهم و ادراک اندک می شود.

ن- و بالاخره در درون بدن آشوبی است ، وضع به گونه ای است که گویی سیستم وجودی در حال رکود و یا توقف است

4- در وضع سخن : ترس در وضع کلام و سخن نیز اثر می گذارد مثلا :

الف – دهان خشک می شود و زبان در کام نمی گردد

ب- گاهی لکنت زبان پدید می آید

ج- ممکن است بی اختیار و به صورتی عادی و وحشتناک فریاد بزند

د- گاهی سخنان و کلمات و عبارات رکیک و ناموزون بر زبان جاری می سازد

ه- انقباض تارهای صوتی سبب می شود که آهنگ صدا عوض شوند.

و- در عبارات و بیانات او نوعی حالت عصبی به چشم می خورد.

5- در ذهن و خرد: ترس در ذهن و عقل آدمی نیز اثر می گذارد :

الف- حافظه تا سرحد محو شدن و پاک شدن افت می کند

ب- هوشمندی و زیرکی تقریبا از دست میرود

ج- ترس سبب ضعف در یادگیری می شود

د- قدرت تمیز و تشخیص حسن از قبح را از دست می دهد

ه- در موارد حاد ممکن است اراده خود را از دست بدهد

و- اختلال در فهم و درک علائم و تصاویر

6- در عواطف : ترس سبب می شود که افراد مهر و محبت خود را نسبت به فردی فراموش کنند ، حتی دیده شده که در مواردی مادری فرزند خود را رها می کند تا بتواند خود را برهاند . ما مثال را از مادران ذکر کردیم تا تکلیف دیگران که در درجه ضعیفی از محبت هستند روشن باشد.

7- در احساس : ترس در مواردی موجود احساسهای جدید است و زمانی از بین برنده آنها ، آنچه را که در این زمینه قابل ذکرند عبارتند از :

الف- احساس خستگی مفرط و ناراحتی در بدن

ب- احساس فشار در سینه

ج- احساس درد در دل و قسمت قلب

د- احساس سیری و بی اشتهایی

ه- احساس تنگنا در تنفس

و- احساس درماندگی و بی پناهی

8- در مواضع : مواضعی که فرد ترسو در حال ترس اتخاذ می کند شگفت آور است. جلوه های این مواضع عبارتند از :

الف- فرار و گریز از محل ترس آور به نقطه ای که گاهی ممکن است مبهم و نامعلوم باشد.

ب- پنهان کردن خود

ج- موضع حمله و تهاجم به خود گرفتن

و- عقب نشینی از صحنه و ترک محل و دویدن

ه- اقدام به برخی از کارها از روی شتاب و عجله

د- پوشاندن چهره خود با دست تا صحنه ترسناک را نبیند

ی- گریستن و اشک ریختن پنهان و آشکار

ن- دست به دامان کسی شدن ، کمک خواستن ، غش و ضعف و بیهوشی

 در ترسهای مزمن :

برای آنها که دچار ترسهای مزمن هستند آثار و ظواهر به شرح زیر به چشم می خورد :

انزوا جوئی و قبول یک زندگی تنها و به دور از جمع

مکیدن انگشت ، جویدن لب ، جویدن ناخن ، کندن مو و ...

بروز و ظهور شورش به اشکال و صور مختلف

کمروئی و پریشانحالی ، گیجی و ماتی که به صورت کم حرفی پنهان شدن از جمع و نجوشیدن با انهاست

آشفتگی درون ، دلشکستگی ، یاس از زندگی و دلسردی و تلاش و انجام وظیفه

وابستگی و احساس تعلق شدید به فردی که برای او عامل پناه به حساب می آید

بدخوابی و اختلال در خواب که جلوه دیگر آن در اضطراب به چشم می خورد

میل به دروغ برای فریب دادن و نجات خود از مخمصه ها که در اثر ترس های دائم و مزمن پدید می آیند.

انواع دسته بندی های ترس :

در این زمینه دسته بندیهای متعددی از سوی صاحبنظران عرضه شده که ذکر همه آنها در این بررسی میسر نیست و شاید هم چندان ضرورری نباشد .

ترسهای فطری

ترسهای مدرسه ای چون ترس از امتحان و معلم و مدرسه

ترسهای بهداشتی

ترسهای خانوادگی

ترسهای اقتصادی

ترسهای اجتماعی چون ترس از افراد نامانوس ، جمعیت ، فشارهای اجتماعی

ترسهای اجتماعی چون ترس از انحراف و گناه و لغزش جنسی ، عدم همراهی با افراد مسئول

ترسهای روانی و عاطفی

گروه دیگری ترس ها را به سه دسته تقسیم کرده اند بشرح زیر :

ترس های اکتسابی ناشی از بدآموزی های اطرافیان کودک که بیشترین ترس را تشکیل می دهد

ترسهایی که نتیجه تاثیر انگیزه ها هستند مثل صداهای بلند و نابهنجار که ترس آفرینند

ترسهای ناشی از تجارب ناگوار خود کودک در زندگی مثل ترس از پزشک و آمپول

برخی از دانشمندان ترس را با دیدی دیگر به سه دسته تقسیم کرده اند :

ترس از اشیاء و حیوانات و پدیده ها مثل ترس از مار و طوفان

ترس از روابط اجتماعی مثل ملاقات با مردم

ترس مربوط به خود مثل ترس از بیماری

عده ای ترس را از این دید دیده اند :

ترسهای ذاتی یا عادی ، ترس های اموخته شده یا مکتسب و ترس های مرضی یا فوبیک دسته بندیهای دیگری هم هست که از ذکر آنها خودداری می کنیم .

دسته بندی ما : آنچه که ما در اینجا عرضه می کنیم به صورت زیر است :

فطری و اکتسابی : برخی از ترسها صورت فطری دارند مثل :

الف- ترس از بی پناهی

ب- ترس از فریاد و صداهای هولناک

ج- ترس از عدم تعادل

و- ترس از افتادن و سقوط ، ترس از درد ، ترس از افراد ناآشنا ، ترس از ارتفاع

برخی از ترسها صورت اکتسابی و آموختنی دارند مثل ترس از تکرار تجارب تلخ گذشته و ترس از ازدواج برای افرادی که شاهد تیره روزیهای والدین خود بوده اند ، ترس از آمپول ف از مدرسه ، از شکست ، از تحقیر و طرد و .... که اغلب اینها یادگیری دارند و برخی از آنها صورت شرطی دارند.