تحقیق مقاله روش های تدریس

ما ضمن معرفی دو تا الگو که اشاره کردیم هر کدام ویژگی خاص خودشان را

ندارند و هرکدام معایب و محاسن خاص خود را دارند.

الگوی پیش سازمان یافته معلم مدار است . و شاگردان چندان اختیاری ندارند معمولاً بچه ها ردیف می‏نشینند.

تعامل در کلاس کم و منبع محدود است. در الگو دوم این محدودیت در تعامل وجود داشت روش و متولوژی یاد می‎گرفتند، ولی گفتید ، زمان جائز اهمیت است و مهارت معلم خیلی مهم اس و نمی‎شود خیلی افقی در سطح و سیع روی اطلاعات و در خصوص یک موضوع کار کرد. حالا من نمی‎خواهم اینجا تفکیک کنم ولی اشاره می‎کنیم. فلان روش مربوز به کجاست؟

ولی بعضی از روشها چون زمان محدود است. ما بعضی از روشها را که در هر یک این الگوها جای می‎گیرند بررسی می‎کنیم .

اولین روشی را که در قالب و چارچوب الگوی پیش سازمان دهنده می‎تواند مؤثر و مطرح باشد روش سخنرانی است ، روش سخنرانی چه موقعی است که من می‎خواهم یک موضوع علمی را می‎خواهم با بیان شفاهی در یک جمع دانش‎آموزان در یک جمع دانش آموز در کلاس مطرح کنم و در این زمینه و برای این روش نقد بسیاری شده است.

چه مثبت و چه منفی :

جه مثبت و چه منفی و بعضی می‎گویند شاگرد منفعل. معلم فعال بعضی می‎گویند نه خیر آنهایی که می‎گویند شاگرد منفعل است. خودشان توانایی تدریس را ندارند. مخصوصاً یکی ار علماء، در کتاب خود این را مطرح می‎کند مخصوصاً‌ یکی از روانشناشان معاصر آقای دیج وبن لاینر در کتاب خود اشاره می‎کند.

از شاگردان می‎پرسد ؟ اگر در کلاس تعداد دانش آموز (40) نفر یا بیش از چهل نفر باشد چه روشی بکار می‎گیری. و بعد می‎گوید اگر دانشجویی ؟؟؟ غیر از روش سخنرانی بگوید می‎گویم اشتباه می‎کنی .

روش سخنرانی چیست و ما چه کار باید بکنیم

واقعیت این است که برای هر روشی اشاره کردیم که روش تجویزی‎اند. از یک موقعیت به موقعیت و از درس به درس دیگر فرق می‎کند. حتی از یک شاگرد به شاگرد و طیف دیگر .بنابراین ما باید دقت کنید در کجا روش سخنرانی را بکار ببریم . کلاسهای پرجمعیت ، مباحثی نظری، مباحثی که ما هنوز ما نباید جدید و مکتوب نداریم و فیلم تهیه نشده است .

واقعیت دیگر این است که علی‎رغم اینکه برخی از روانشناسان و متخصصان تعلیم و تربیت با روش سخنرانی مخالفند وی من به جرأت می‎گویم.

50 درصد فعالیت دنیا را در سیستم اکادیمیک و مدرسه این روش. حداقل بصورت ترکیبی این روش وجود دارد. به همین دلیل یک مروری بر این روش خواهیم کرد تا ببینم مراحل اجرایی این روش چیست ؟

مرحله اول : مرحله آمادگی است همین جور وارد کلاس شدن هر چه دل آدم بخواهد صحبت کند بدون منابع بدون مآخذ معتبر سخنرانی نیست.

بنابراین اگر معلم تصمیم بگیرد از شیوه – سخنرانی استفاده کند اولین فکری که به ذهنش می‎رسد این است که آیا آمادگی علم و مطالعه لازم را دارد.

آیا زمان برای کسب اطلاعات جدید دارد یا نه

اگر نتواتند مطالب جدید جمع‎آوری کند یا بقول سورونلایت ، اگر مفاهیم او از تازگی برخوردار نباشد اثر خود را از دست می‎دهد بنابراین فرد باید آماده باشد از نظر اطلاعات .

گام دوم: آمادگی عاطفی است :

آمادگی عاطفی کی پیش می‎آید . وقتی من می‎خواهم وارد کلاس بشوم ، نمی‎دانم عزیزان هیچ موقع اولین بار سخنرانی کردند . ممکن است آدم تعادل خود را از دست بدهد. ضربان قلب زیاد شو د.

ولی این حالتهای عاطفی باید کاملاً راحت باشد . حالا چه کار کنیم که این آمادگی را بدست آوریم . این نیاز به تمرین و تکرار دارد در کلاسهای مختلف کم کم فرد آن حالت عاطفی را بدست می‎آورد.

ولی اگر خیلی متبدی است بعضی‎ها راههایی را پیشنهاد می‎کنند . مثلاً شما می‎توانید برای دوستان خود همین مبحث را برایشان سخنرانی کنید. آنها سربه‎سرتان ه می‎گذارند و شوخی می‎کنند.

آیا می‎توانید در این کش و قوس این تعامل موفق بیرون بیائید یا نه و بعد می‎توانید وارد جمع شوید و سخنرانی کنید بعد سخنرانی خود را ضبط کیند . بعد خود شنوده خودتان باشید .

آیا درست مطرح کردید منظم بود یا نه و حتی بعضیها توصیه می‎کنند جلوی آینه بایستید و سخنرانی خود را ببینید ولی من توصیه نمی‎کنم اگر والدین ببینتد نگران می‎شوند ولی این تمرین بسیار مؤثر است . ضبط کردن صدا و خود گوش دادن یا آن شکل خود را درآینه دیدن تنها کلمات نیست بلکه حرکات من و نحوه و ایستادن من همه می‎تواند در انتقال معنا کمک کنند.

این مرحله آمادگی عاطفی، آمادگس تجهیزاتی :

من اگر بخواهم سخنرانی کنم امکانات می‎خواهم . تخته‎ می‎خواهم . میکروفون می‎خواهم . باید این تجهیزات برایم فراهم باشد و گرنه ارتباط من با مخاطبم صورت نمی‎گیرد.

این مرحله آمادگی است که هنوز وارد کلاس نشدم :

اما مرحله دوم ، مقدمه سخنرانی :

 من وار کلاس شدم . آیا بلافاصله باید به ارائه محتوا بپردارم . بعضی‎ها می‎گویند خیر . اولن گام این است که رابط برقرار کنم با شاگرد . این هم نمی‎شود دستور العمل از قبل نوشت که چه چیزی ارتباط برقرار کرد شما روحیه بچه ها را می‎شناسید .

یک معلم بایک طنز با یک جمله یا سؤال ارتباطی را بین خود و بچه ها برقرار میکند. چرا؟

بچه ها که از بیرون می‎آیند و یا در جمع نشستند ممکن است هنوز تمرکز گوش کردن به حرفهای شما را نداشته باشند .

این ارتباط ایجاد رابطه می‎تواند موضوعی خیلی کوتاه ولی خارج از بحث باشد ولی این راتباط باید صورت گیرد.

توجه شاگردان به موضوع بسیار مهم است که من علایق و رغبت بچه ها را بشناسم. بعضی از این سیاستمداران دنیا گاهی می‎گویند هیتلر سخنران خوبی بود . روحیه روانشناختی خوب دارند. اوایل بحث دو سه جمله را اصلاح می‎کنند می‎بینند کجاها مردم دست می‎گذارند. متوجه می‎شدند این برایتان حائز اهمیت شروع می‎کنند در آن زمینه بحث کردن، در کلاس درس هم معلم باید روحیه بچه ها را بشناسد.

در چه زمینه هایی بچه‎ حتی‎ در آن خاص به چه نوع بحثی بیشتر علاقه‎مند جهت‎گیری کند در آن زمینه و ایجاد انگیزه با سؤال با مسائل مختلف .

بیان صریح هدفها و توصیه می‎کنم از اول به بچه ها بگویید هدفتان چیست؟ بعد از پایان سخنرانی چه انتظاری از آنها دارید، چه مطالبی را باید نتیجه‎گیری بکنند.

استفاده از پس سازمان دهندهایی که اشاره کردم می‎تواند به شما کمک کند از همین جلب توجه و مخصوصاً پیش‎آزمون .

مثلاً‌ در یک سخنرانی دوساعت اول من ممکن است 5 دقیقه اول برای جلب نظر دانش‎آموزان سؤالاتی را برای بچه ها مطرح می‎کنم . بچه ها یک ربع به شما فرصت می‎دهم که فکر کنید و به این سؤالات پاسخ دهید. بعد می‎گویند استاد ما انیها را نخوانده‎ایم نمی‎توانیم به اینها جواب بدهیم . همینجا به عنوان یک انگیزه اشکال ندارد این سؤال پیش شما باشد . بحث امروز من درباره این سؤالات است. شما اگر دقت کنید به بحث و صحبتهای من می‎توانید اینها را بعداً‌ بنویسید این که انگیزه ایجاد می‎کند. سؤالات را نگه می‎دارد در پایان اینها را جواب می‎دهم . هم به عنوان ارزشیابی می‎توانم از آنها استفاده کنم و هم به عنوان یک محرک شیوه های است که هم می‎تواند استفاده کند. این مرحله مقدماتی است که من رابطه مطلوب را با شاگرد ایجاد کنم

در مرحله سوم ارائه متن سخنرانی است :

حالا می‎خواهم سخنرانی خود را شروع کنم چه کار باید کرد در سخنرانی چندنکته را باید خیلی توجه کرد که آن جامعه بودن محتوا است. در آن مقدمه اهداف را می‎گویم چه موضوعاتی را باید توجه کنید حالا در سخنرانی باید محتوایی را ارائه بدهم که دقیقاً‌ تمام اهداف من را بپوشاند. یعنی شاگرد احساس کند این سخنرانی تمام آن اهداف را پوشش داده و می‎تواند الان نتیجه‎گیری و بحث کند و می‎تواند پوشش بدهد به آن اهداف واحساس کند به آن اهداف رسیده است.

دوم سازماندهی منطقی محتوا است . گاهی خودم برام پیش‎آمده درجایی سخنرانی کردم و بعد وقتی گوش دادم خنده‎ام گرفته .

جملات من مبتدا و خبر نداشت.شاید در همین برنامه احساس بکنید.

یا گاهی از ریل خارج می‎شود یک مرتبه در حین سخنرانی موضوعاتی مطرح می‎کند که ربطی به موضوع سخنرانی نداشته این سازماندهی منطقی به من یاد می‎دهد چه جوری رابطه کل با جزء ،چه جوری اجزای را با هدف تطبیق دهم، چه جوری تسلسل بدهم ، چه جوری اگر بخواهم یک سخنرانی مقایسه انجام بدهم هیچگونه این تضادها و تشابهات را مطرح کنم مثل دانه های یک تسبیح یا زنجیر باید سخنرانی من پیوسته و سازماندهس داشته باشند.

عزیزان می‎توانند در همین کتاب مهارت های آموزشی انواع سازماندهی آموزش را در آنجا مطالعه کنند.

باز نکته‎ای که در اینجا بعد از سازماندهی باید خیلی به آن توجه کنید استمرار سازماندهی است .

ممکن است من به عنوان معلم در اول کلاس توجه شاگردان را جلب کنم . اما نتوانم استمرار ببخشم و بعد از نیم ساعت بچه ها آن توجه لازم را نداشته باشد در استمرار توجه چه کار باید بکنیم . حداقل توجه بچه ها را به سخنرانی جلب کنیم .

یکی از نکات تعییر دادن محرک است. یعنی چه؟ مثلاً‌دیدید بعضی از بچه ها علاقه‎مند به امتحان هستند معلم حتی به عنوان شوخی و واقعیت بگوید : بچه ها امروز ما مهم است و ممکن است تعدادی از سؤالات پایان ترم ار همین مبحث باشد.

شما همین جمله را در کلاس بگویید. یک مرتبه خود کارها درآمده و دارند یاداشت می‎کنند.

ارزشیابی یک محرک است

 شما شناختی که از شاگرد خود دارید می‎توانید از محرکهای مختلفی استفاده کیند و محرکها را تغییر بدهید از یک محرک به محرک دیگر.

دوم  کانالهایی ارتباطی آدم و قتی به یک سخنرانی بطور مدام گوش می‎دهید خسته می‎شود ، گوش اشباح می‎شود. من به عنوان مفسران می‎توانم از یک تصویر و فیلم نمودار به تناسب ؟؟ عوض کنم .

بلافاصله متن کانال را از گوش به چشم تغییر می‎دهم و همین امر آن حالت خستگی و یکنواختی را کاهش و یا حذف می‎کند.

فعالیت جسمی :

در یک نقطه و ایستادن و نگاه کردن به تعدادی از دانش ‎آموز و گوشه‎ای از کلاس و با تن صدای یکنواخت مسلم است که این را از فضای فعالیت خارج می‎کند . معلم باید حرکاتی متناسب با درس داشته باشد.

چه حرکات دست . چه حرکات جسم .

اما توصیه صریح من این است که حرکات بطوری نباشد که شاگردان بجای آنکه به مفاهیم شما توجه کنند به حرکات توجه نمایند. گاهی دیدید بعضی از معلمین کلاس را طی می‎کنند و بچه ها مثل پاندول ساعت به معلم نگاه می‎کنند. یادش بخیر ، بزرگواری را یک روز دعوت کردیم که در دانشگاه ما سخنرانی کند. ایستاد و سخنران هیجانی شد پشت کرد به بچه ها ورو کرد به دیوار و شروع کرد به دیوار مشت زدن، بچه ها خندیدند ، به مدت 10 دقیقه ارتباط قطع شد دیگر کسی حرف نداشت و به حرکات وی توجه می‎کرد ، این نوع حرکات اختلال ایجاد می‎کند . موانع ارتباطی می‎شود .

 تن صدا بسیار مهم است :

 معمولاً‌ برخی از این کتابها و بعضی از این منابع تعلیم و تربیت اشاره می‎کنند که صدای خانمها گوش را زودتر اشباع می‎کند. بهمین دلیل خیلی ا ز آقایان به صدای حرف خانمها گوش نمی‎دهند شاید دلیل آن به همین دلیل باشد.

ولی دقت کنید تن صدای زیر گوش را سریعتر اشباع می‎کند، تن صدای بم گوش را دیرتر اشباع می‎کند اما در مجموع اشاره کردند چه تن صدا زیر و یا بم باشد . اگر فرکانس یکنواخت باشد گوش را خسته و اشباع می‎کند و فرد را از صحنه خارج می‎کند شور و حرارت سخنران ، البته تنها حرکات نیست بلکه آن حالات عادی چهره است ما بحثی را در تکنولوژی آمورشی در فرایند ارتباط داریم .

آیا این حالت در کلاس صادق نیست.

فرض کنید دانشجوی نشسته مسن است و خسته و بی‎‎رمق، مطمئن باشید هرچقدر شاگردان فعال باشند این حالت او به آنها سرایت پید ا خواهد کرد .

برعکس شما همه فعال باشید . بچه ها نشسته مثل مجسمه نه حرف می‎زنند و نه سؤال می‎کنند بی‎حال و  بی‎رمق که معمولاً‌ در اکثر کلاس هست.

آیا معلم فعال می‎تواند به فعالیت خود ادامه بدهد این تعامل احساس در آن شکل می‎گیرد و یک آزمایشی را یکی از روانشناسان انجام داد خیلی جالب بود.

من دانشجویی را وادار کردم در حیاط مدرسه وایستاده و به برج کلیسا نگاه کند. بعد از چند دقیقه دیدم 20 نفری دور آن جمع شدند . بعد دانش‎آموز برگشت به آنها گفت به چه چیز دارید نگاه می‎کنید ، هیچ کس نمیدانست  به چه چیز دارد نگاه می‎کند. این تعامل احساسی است.

بنابراین معلم باید با شور و حرارات در کلاس درس حاضر شود تا شاگردان را دچار سستی و بی‎حالی نکند پرسش و پاسخ در سخنرانی ، سخنران لازم است دائماً سؤال کند ذهن را فعال کند. چون هر سؤال برانگیزانند برای من حرکت ایجاد می‎کند ذهن را فعال می‎کند.

اما سؤال باید بگونه‎ای مطرح بشود که واقعاً‌ برانگیزاننده باشند، حتی سکوت سخنران در ضمن اینکه دارد سخنرانی می‎کند چند ثانیه سکوت اختیار کند.

یک مرتبه کانال عوض می‎شود فرد می‎گوید چرا؟ همین آن خستگی گذشته را از بین می‎برد و صدها نکات دیگر که اگر سخنران در ضمن سخنان به آن توجه کند می‎تواند مؤثر کند، درس خود را و نکات چهارم جمله بندی آخرین مرحله سخنرانی جمله بندی و نتیجه‎گیری بهرحال در ضمن صحبت کردن چون ارتباط، ارتباط کلامی است، گاهی اوقات براساس موانع ارتباط از کلاس خارج می‎شود. برای اینکه این اطلاعات قطع شده را بهم وصل کنیم این اطلاعات را باید جمع‎بندی کرد. اما حالت جمع بندی خیمه حالت است.

1-  جمع بندی توسط خود معلم انجام می‎گیرد فشرده‎ای از مباحثی که مطرح شد.

2-جمع بندی شاید توسط خود شاگرد انجام گیرد. حتی با یک سؤال، از شاگرد می‎خواهیم بگوییم که مجموعه بحثی که دانستیم چه بود . یا حتی با یک تمرین در ریاضی، یک را می‎آوریم و در حل آن تمرین خود شاگرد تمامی آنها را می‎گوید.

اما یک  نوع جمع‎بندی داریم بنام جمع‎بندی اتفاقی مخصوصاً در دروسی مثل علوم تجربی. یک حادثه اتفاق می‎افتد .