حرف اول
چندی پیش دریکی از مقالات که پیرامون آیه شریفه «و ما علی الرسول الا البلاغ» به رشته تحریر درآمده بود خواندم که رسالت اندیشمندان و عالمان عرصه دین چیزی جز ابلاغ معارف الهی نیست و تکلیف آنان فقط عرضه این معارف عمیق است و در قبال پذیرش یا عدم پذیرش آن از سوی عموم مسؤولیتی ندارند.
درباب این مقاله، اگر چه آیات قرآن مؤید این مطلب هستند که خداوند هر که را بخواهد هدایت می‌کند، اما اصل مسأله تبلیغ منافاتی با این ندارد که از شیوه‌های صحیح و کارآمد تبلیغ که متناسب با سطوح مختلف فکری جامعه است بهره بگیریم. هر یک از افراد در فضایی رشد می کنند که مقتضیات خاص خود را دارد و به طبع آن، اولویت ها و دغدغه‌های ذهنی آنان پیرامون مباحث دینی با یکدیگر متفاوت است و همین تفاوت هاست که رسالت مبلغین را سخت تر می کند. درحالیکه یکی به دنبال کسب معارف قرآن است و از تفاسیر آن استفاده می کند، دیگری در جستجوی مسیری برای تهذیب و تزکیه نفس است و در این بین هستند کسانی که ذهنشان در گیرودار سؤالات بی جواب پیرامون مباحث اعتقادی در حوزه دین است.
مکتب حضرت امیر علیه السلام با سابقه ای که در زمینه ارائه معارف دینی به صورت تخصصی دارد، با وقفه ای طولانی که در روند آن بوجود آمد، همت گمارده است تا فصل جدیدی از فعالیت های خود را در نشر فرهنگ تشیع آغاز کند که دربرگیرنده سطوح مختلف و دغدغه های متفاوت است و نیز به صورتی تخصصی عرضه خواهد گردید. در پایان با عرض تسلیت شمس فروزان عالم امکان، حضرت صدیقه طاهره (س) و با تقدیم این مجموعه به حضور خوانندگان محترم، از الطاف و عنایات آن حضرت و مدد می گیریم تا در این راه قرین توفیقات الهی باشیم.
الحمدلله الذی جعلنا من المتمسکین بولایه علی ابن ابیطالب (ع)
قرآن کریم، سوره انسان آیه 7
قرآن کریم، سوره کوثر، آیات 1 تا آخر
قرآن کریم، سوره نجم، آیه 3
صحیح بخاری، ج 4 ص 210 باب مناقب قرابت رسول الله
کشف الغمه، اربلی
فاطمه الزهراء شادمانی دل پیامبر، احمد رحمانی همدانی، صص 260-189
الهی نامه، عطار نیشابوری، ص 217
الاتقان، سیوطی، ج پ ص 141
فاطمه الزهراء شادمانی دل پیامبر، احمد رحمانی همدانی، ص 497
نهج البلاغه، ترجمه دکتر سید جعفر شهیدی، ص 237
نهج الحیاه
محمد دشتی
موسسه تحقیقاتی امیرالمومنین (ع)، قم، 1372، ش، وزیری، 420 صفحه
این کتاب سخنان و روایاتی که اعمال و اخلاق و سایر شئون حضرت زهرا را نقل کرده به صورت موضوعی و به ترتیب حروف الفبا ذکر کرده است.
در خاتمه کتاب فهرست موضوعی جالبی ترتیب داده که به راحتی میتوان به همه موضوعات دست یافت. در حقیقت نام دیگر آن فرهنگ سخنان فاطمه (س) است.
شرح خطبه حضرت زهرا (س) ج 1 و 2
سید عزالدین حسینی زنجانی
دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1370 ش، رقعی
این کتاب از تالیفات عالم بزرگوار آیت الله حسینی زنجانی است که پیرامون خطبه فدک می‌باشد. هر فصل قطعه ای از خطبه را دربرگرفته و شرح داده شده است. ابتدا ترجمه عبارات و سپس توضیح مفردات و سپس ذکر نکات و دقایق جملات آن به رشته تحریر درآمده است.
فاطمه مظهر جمال و جلال ذات ذوالجلال
آنچه در پی آمده است گزیده ای است از مباحثی که در سالهای گذشته در مجلس عزاداری شهادت حضرت زهرا (س) پیرامون عظمت و شخصیت آن بزرگوار بیان کرده‌ام. این مکتوب را به پیشگاه نورانی سلاله پاک ایشان، حضرت فاطمه معصومه (س) تقدیم می دارم.
«هرکس به معرفتی راستین و حقیقی به مقام شامخ حضرت زهرا دست یابد، لیله القدر را درک کرده است».1 این عبارت ترجمان فرمایش امام صادق (ع) است و گویای عظمت و ارزش والای بانوی بی همتای خلقت است. همانگونه که لیله القدر برای مردم ناشناخته مانده است، شخصیت حضرت زهرا (س) نیز برای عموم ناشناخته است ولی این امر مانعی از برای عدم کسب شناخت نسبت به آن حضرت نیست.
آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چشید
در ادامه پاره ای از فضائل و مناقب حضرت را بیان کرده و به شرح آن میپردازیم:
خداوند متعادل در سوره مبارکه کوثر خطاب به رسول گرامی اسلام چنین فرموده است: «انّا اعطیناک الکوثر؛ ای رسول ما همانا به تو خیر و برکت فراوان عطا کردیم»2. در لغت، واژه کوثر به معنای خیر کثیر آمده است و آن حقیقتی است که سرچشمه الهی دارد و محدود نیست لذا قابل شمارش نبوده و تا روز قیامت تداوم دارد.
بزرگان اهل تفسیر در بیان این خیر کثیر که خداوند به پیامبرش عنایت فرموده است اقوال مختلفی را آورده اند. عالم بزرگوار شیعه مرحوم علامه طباطبایی (ره) در تفسیر المیزان، خیر کثیر را بر اساس آیه آخر این سوره معنا کرده است. «انّ شانئک هوالابتر؛ بدان که دشمن تو قطعاً بریده نسل و بی عقب است»3 با توجه به آیه در می یابیم که دشمن رسول خدا، بدون نسل و تبار خواهد بود در حالیکه خداوند به پیامبر خود، کوثر عنایت کرده است یعنی حقیقتی که تداوم بخش نسل رسول خدا تا روز قیامت است و این حقیقت فاطمه (س) است که خیر کثیر و فضل عظیم خداوند است. «و کان فضل الله علیک عظیما.»4
- حضرت امام صادق (ع) در روایتی پیرامون شخصیت حضرت زهرا (س) فرموده اند: «هی الصدّیقه الکبری و علی معرفتها دارت القرون الاولی؛ او صدیقه کبری است و قرون و اعصار بر محور معرفت و شناخت نسبت به او دائر است»5
صدیق در کامل ترین معنایی که برای آن ذکر شده است به کسی گفته میشود که خدا و رسول او و کتاب آسمانی را تصدیق کرده باشد. تصدیق کردن در این تعریف به معنای پذیرفتن و اطاعت کردن است. تصدیق میتواند فقط در مقام گفتار و با زبان انجام شود کسی که در این مرتبه از تصدیق است، مسلمان شناسنامه ای نام میگیرد. به این معنی که فقط در اسم مسلمان است و در رسم با این مکتب متعالی هیچ سنخیتی ندارد. تصدیق میتواند علاوه بر مقام گفتار، در مقام رفتار نیز صورت گیرد که این مرتبه، از مراتب عالیه دینداری است. آن کسی که با اعتقاد قلبی و در مقام گفتار و رفتار خود، خدا و رسول و کتاب آسمانی را بپذیرد و طاعت و عبادت او لِوَجه الله باشد صدّیق اکبر نام دارد که مونث آن در ادبیات عرب، صدیقه کبری خوانده میشود. حضرت زهرا (س) از آن جهت صدیقه کبری است که با تمام وجود به طاعت و عبادت خدا پرداخت و از این روی بود که در مقابل یک انفاق او شانزده آیه نازل گردید.6 این فقط نشان از عظمت انفاق ندارد بلکه نشانه بارزتری از مقام و رتبت انفاق کننده را در بردارد که به چه میزان نزد خداوند عزیز است. در قسمت انتهای روایت آمده است که قرون و اعصار بر محور معرفت او جریان داشته و دارد. عالمان حدیث قرون اولی را عهد انبیاء دانسته اند و آن دوران زندگی تمامی پیامبران از عهد آدم (ع) تا حضرت خاتم (ص) است. آنچه از این فراز روایت فهمیده میشود این است که معرفت و شناخت صدیقه کبری ملاک و اساس بعثت هر یک از انبیاء در عهد خود بوده است. بدین معنی که پیامبران از میان عارفان به مقام حضرت صدیقه انتخاب گردیده اند.