شکى نیست که نماز یک عبادت ریشه دار وعمیق مى باشد که در همه ادیان بوده وشاید کمتر دینى در این دنیا موجود باشد که نماز در آن موجود نباشد. اما نماز اسلامى در کتاب آسمانى خویش ( قران کریم) وگفتار و کردار حضرت محمد صلى الله علیه وسلم ( سنت مبارکه) به نماز که یک اصل با ارزش وعبادت مهم مى باشد تاکید فراوان نموده واز ترک آن مسلمین را به سختى بر حذر داشته است. نماز در حقیقت ستون و پایه دین مقدس اسلام مى باشد وهم چنین کلید بهشت محسوب مى گردد وازجمله شلیسته ترین اعمال در نزد پروردگار به حساب مى آید. در روز قیامت اولین پرسش از نماز بودخداوند پاک در قران کریم در ضمن دعاى حضرت ابراهیم علیه السلام چنین ارشاد مى فرماید: ( رب اجعلنی مقیم الصلاه ومن ذریتی ربنا وتقبل دعاء) هم چنین در سوره طه مى فرماید" من تورا بر گزیدم، پس به وحى گوش کن من خداوند هستم که معبودى جز من وجود ندارد پس مرا پرستش کن ونماز را براى ذکر من برپاى دار". خداوند جلّ جلاله التزام به امر مهم را در همه حال چه درخانه وچه در سفر وچه در حالت صلح وچه در حالت جنگ وبالآخره در همه رخدادها زندگى مورد تاکید قرار داده است اسلام وظیفه هر مسلمان را تنها در این خلاصه نکرده که به صورت انفرادى در هر جایى وبدور از نماز اجتماع مسلمین یا محیطى که در آن زندگى مى کند به انجام نماز بپردازد، بلکه به طور جدى به انجام وظیفه الهى نماز به صورت جماعت بویژه در مساجد با دیگربرادران دینى فراخوانده است. از جناب رسول اکرم صلى الله علیه وسلم روایت است که فرمودند: دلم مى خواهد خانه کسانى را که صداى دلنشین اذان این سرود الهى را مى شنوند وبه مسجد براى اداى فریضه نماز نمى آیند آتش بزنم". اگرچه نماز جماعت از نظر اسلام واجب نگردیده است اما حضرت عبد الله ابن عمر رضى الله عنه راویت مى کند که رسول خدا صلى الله علیه وسلم فرموده اند: نمازى که به صورت جماعت خوانده شود ثوابش بیسد وهفت برابر ثواب نمازى است که به صورت انفرادى خوانده شود". بنا براین اسلام برگزارى نمازهاى پنجگانه را به صورت جماعت در مساجد به این دلیل لازم دانسته که مساجد علاوه بر این که پایگاه تجمع مسلمین مى باشد محلى است که مى توان دیگر مشکلات جامعه اسلامى از قبیل مسایل اجتماعى، اقتصادى، اخلاقى وغیره را مطرح ودرپ?رامون آنها صحبت نمود وبراى حل آنها اقدامات لازم را بعمل آورد. باز مى بینیم که بر مسلمین لازم شده است که به طور وسیع ترى هفته اى یک بار در نماز جمعه شرکت کنند. خداوند پاک در این باره چنین فرموده است: اى کسانیکه ایمان آورده اید هر گاه براى نماز در روز جمعه فر خوانده شدید پس بسوى یاد خدا بشتابید وهر معامله اى را ترک کنید، این براى شما بهتر است اگر بدانید". سرپیچى از این امر خدا بدون عذر روانیست واز رسول اکرم صلى الله علیه وسلم نیز روایت است که فرموده اند: هر کس سه نماز جمعه را بدون عذر واز روى سستى وسهل انگارى ترک نماید ، خداوند بر دلش مهر مى زند".
این اجتماع بزرگ هفتگى در بردارنده نکات آموزشى فراوان بوده، در حقیقت تجدید پیمان واحیاى حس برادرى وبرابرى واستحکام بخشیدن وحدت میان مسلمین واظهار قدرت وقوت مى باشد تا به دشمنان اسلام نشان دهند که چگونه در صفوف مرصوص ودوشادوش یکدیگر آمادگى این را دارند تا از کیان وشأن وشوکت اسلام وآئین اسلام دفاع کنند ونگذارند که دست هاى کثیف اجانب وشیاطین خون آشام در میان جامعه اسلامى کار کند، وحتى از این هم بزرگتر اجتماعات مسلمین به مناست بر گزارى نماز عید فطر وعید قربان مى باشد که انجمنى فرا گیر و جشنى بزرگاسلامى ترتیب داده وهمه مسلمین را در کنگره اى واحد گرد هم آورند. اگر دقیق متوجه شویم در مى یابیم که عید قربان خاطره حضرت ابراهیم خلیل را در اذهان مسلمین جهان زنده مى کند که چگونه عل?ه کفر والحاد وبد عدالتى نمرود واعلاى کلمه حق مبارزه کرد وچگونه به خاطر آئین یکتا پرستى و اعلاى کلمه حق آتش خشم نمرودیان را بر خود تحمل نمود وآن را با جان پذیرف وچگونه به خاطر رضاى پروردگارش حاضر شد که فرزند دلبندش را به پیشگاه حضرت حق سبحانه وتعالى قربانى نماید تا رضایت او تعالى را بدست آورد .
بنا براین عید قربان وداستان مبارزات پیامبر جلیل القدر خدا حضرت ایراهیم درس توکل واتکا به پروردگار را براى مسلمین مى آموزد. همچنین عید فطر فرصت خوبى براى مسلمانان است تا موفقیت خودرا در راه به پایان رساندن یک ماه جهاد علیه نفس وشیطان جشن بگیرند، واین خود در حقیقت نشان دهنده اتحاد وهمبستگى مسلمین مى باشد وامثال این اجتماعات است که باعث بروزابهت وبزرگى واتحاد مسلمین شده وباعث تضعیف روحیه دشمنان ومخالفین اسلام مى گردد.جاى دارد که در این جا نکته قابل توجه دیگرى را مطرح کنیم که واقعا بسیار مهم مى باشد وآن این که اسلام اصول وقوانین خود را به صورت یک امر ذهنى یا حرف محض در سر یا زبان قرار نداده است ، بلکه آن اصول وقوانین را به صورتى ناگستنى به زندگى وبرنامه فرد یا انسان مسلمان پیوند داده است. بنا براین آزادى وبیان ومساوات وبرادرى را که جهان کفر وکشورهاى غربى دم از آن مى زنند، دوازده قرن پیش از انقلاب بزرگفرانسه در زمانى که حتى غربیان وسردمداران آزادى دروغین بویى از آزادى، مساوات وبرادرى نمى بردند وحماقت تا مغز استخوان شان ریشه دوانیده بود، اسلام به نحوى زیبا وعاقلاانه وبه صورت روشن این سه کلمه اساسى را در یک بخش .زندگى اجتماعى مسلمین تفسیر مى کند:
آزادى: واژه آزادى همیشه بر سر زبان هاى مردم دنیا بوده وکشور هاى غربى همیشه مسلمین را محکوم مى نمایند که مسایل آزادى در شئونات اسلامى مراعات نمى شود . ما نمى خواهیم در اینجا در رابطه با مفهوم آزادى بنویسیم زیرا که این از خود بحث جداگانه اى دارد ولى آنچه روشن وآشکار است فقط در یکى از برنامه هاى زندگى مسلمین که در حقیقت یک موضوع عبادى است، آزادى را بر رسى مى نماییم : مسلمان وقتى وارد مسجد مى شود از هر گونه بندگى غیر از بندگى خداوند متعالآزاد است وبه غیر از خداوند متعال به دیگر کسى وابستگى ندارد وفقط براى او رکوع وسجده مى نماید وفقط در مقابل او سر خم مى نماید ، هرچند انسان بزرگ وبا قدرتى باشد خداوند متعال مى فرماید: " مساجد به خدا تعلق دارد پس با خدا هیچ کس دیگر را نخوانید" . در حقیقت این همان آزادى معنوى انسان است که از همه آزادى ها بالاتر مى باشد.واما در باره آزادى بیان وانتفاد به همین نکته اکتفاء مى نماییم که هر گاه در رفتار وگفتار ویا در ضمن خواندن نماز اشتباهى از امام سرزند نماز گزاران پشت سر او مؤظف اند که اشتباهش را اصلاح کنند وراهنمایى اش نمایند.در این امر پیر وجوان وفقیر وثروتمند همه یکسان مى باشند ومؤظف اند که اشتبهش را تصحیح کنند. مبین این گفته ها گفتار خلیفه اول مسلمین حضرت ابوبکر صدیق رضى الله عنه مى باشد که همانند آن در طول تاریخ از هیچ رئیس دولت وملک دیگرى دیده وشنیده نشده است .