تحقیق مقاله طراحی مفاهیم پایه و اصول طراحی هتل ها و طراحی هتل در شهر مشهد

فصل اول:

تعریف و مفاهیم پایه و اصول طراحی هتلها

و روند توسعه آن

1-1  بیتوته‌ی کوتاه جهان و میهمان سرا

هتل خانه ای برای چند روز است. منزلی که زمانی کوتاه در آن بیتوته می کنیم. آیا هتل آرامش و امنیت خانه را برای ما فراهم می کند؟ آیا حس آشنای خانه را دارد و تمامی حس تعلقی را که در طول سالیان دراز به خانه پیدا کرده ایم، یکجا و بی واسطه به ما عرضه می کند؟

وظیفه‌ ی هتل چیز دیگری است و کسی در هتل، خانه را باز نمی یابد. مسلماً هیچ مسافری در طی سفر خویش اقامت در یک منزل را به هتلی در همان شهر ترجیح نمی دهد. خانه مکانی ساکن، اما هتل فضائی سیال و شناور است که حسی از تعلیق را به جای تعلق و احساس گمنامی را به جای آشنائی می نشاند. خانه حکایت ابدیت و هتل آنی و زودگذر است. در نهایت خانه معنای ثبات و هتل اهمیت سفر را باز می نمایاند.

هتل پیش از اینکه هتل باشد یک عنصر شهری است و هیچ شهری بدون داشتن دست کم یک هتل یا حتی یک مسافرخانه‌ی بسیار کوچک هم که شده کامل نیست. از این زاویه هتل یک نماد شهری بوده و یا می تواند باشد و بایستی به عنوان سمبلی از هویت شهر عمل کند.

از آنجایی که هتل تنها بنایی از شهر است که مسافرین غریبه حق استفاده و بهره برداری از آن را به طور رسمی دارند، قادر است هویت جمعی شهر را در یک جا گرد آورده و آن را عرضه کند. از طرفی هتل با واژه سفر همراه است. مسافری که به شهر می آید یا از آن گذر می کند نیاز به محلی برای اقامت خویش دارد. هتل باید قابلیت این را داشته باشد که مسافر را در خود بپذیرد. اتاقهای خالی هتل در انتظار میهمان هایی هستند که چون سایه می آیند و می روند. هتل نه مقصد است و نه مبدا، نه آغاز و نه پایان که یک وقفه زمانی و مکانی در طول مسیر سفر است. ورود، خروج و تمام مشخصات فردی مسافر ثبت می شود اما وی همچنان ناشناس باقی می ماند. برخلاف انتظار،‌ این گمنامی دلپذیر است. این جا فضای برخورد نیست. خلائی در گذر زمان است که ما را در افکار و اندیشه های خویش رها می سازد. به داستان یا خوابی می ماند که در آن زمان فشرده شده و مسیری دراز را در زمانی کوتاه سپری می کنیم.

مسافرت در دنیای امروز به عنوان یکی از منابع بزرگ تجارت بین المللی محسوب می شود که نقش مهم و ارزنده ای در اقتصاد کشورها دارد. از طرفی مسافرت تنها یک نیروی اقتصادی قدرتمند نیست بلکه عوامل دیگری نیز می توانند در تقویت و تحکیم آن موثر باشند. مسافرت فعالیتی دو طرفه است که ضمن حفاظت از تاریخ و فرهنگ قدرت تخریب طبیعت را هم به همراه دارد.

هتل به عنوان نماد فیزیکی و معمارانه سفر، می تواند با طرح و برنامه ریزی درست، به رشد کیفی این مقوله کمک شایان توجهی کند. با توجه به اهمیتی که امروزه محیط زیست پیدا کرده است رعایت ابعاد زیست محیطی و پایداری در هتل ها امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.

امروزه طراحی هتل ها غالباً از دست معماران خارج شده است. نه اینکه معماران آن را طراحی نمی کنند بلکه خواسته های کارفرما و ذهنیت کاذبی که از هتل ایجاد شده به شدت تعیین کننده است. این شدت را بخصوص در مناطق توریستی به عینه می توان مشاهده کرد. اصولاً این خاصیت مناطق توریستی است که خوراک بصری کوتاه مدتی را برای جلب توجه مسافران تولید می کنند که حاصل امر کاریکاتورهای مسخ شده از سبک‌های مختلف معماری است که درهم ادغام شده و در پوسته های ظاهری بنا خودنمائی می کنند. در واقع طراحی هتل های امروزه به تزئین پوسته ها تقلیل پیدا کرده است.

از هتل در دسته بندی کاربری های شهری به عنوان یک فضای عمومی یاد کرده اند حال آن که بیشتر یک فضای خصوصی است. گوشه و کنار هتل سرشار از فضاهای مکث و شخصی است. هیچ نگاه آشنا یا بیگانه ای سنگینی نمی کند. می توان ساعت ها در لابی هتل لم داد و در افکار و تخیلات خویش غوطه ور شد. دیگران سایه هایی بیش نیستند که شبح وار بدون اینکه دیده شوند می گذرند. هتل بیشتر یک فضای ذهنی است تا اینکه عینی باشد. خاطرات آن هم خاطراتی ذهنی هستند. ممکن است هیچ اتفاق خاصی نیافتد حتی دریغ از یک سلام آشنا اما اقامت در هتل خاطره انگیز است.

بسیاری از هتل های امروزی این ویژگی ها را با امکانات رفاهی بالا تامین می کنند. گرچه این امکانات لازمه یک هتل خوب است اما آن فضای غنی و سرشار ذهنی تنها از عهده قدرت مکان برمی آید که وظیفه معماران است.

حال این سؤال مطرح می شود که چگونه آن فضای رویایی و اسرارآمیز که قابلیت ارتباط بی واسطه با فضا و زمان را داراست خلق می شود.

1-2  جهانگردی

1-2-1  آغاز سخن

در فرهنگ عامه مردم ایران سفر و مسافرت جایگاه و اهمیت ویژه ای از جهت گسترش اطلاعات آگاهی ها و شناخت دارد. انسان با تجربه در این فرهنگ به انسان جهان دیده ای اطلاق می گردد که به سیر و سفر در اطراف و اکناف جهان پرداخته و از هر قوم و ملتی شناخت و نشانه ای در ذهن خود دارد.

مرز و بوم ایران نیز بستر مناسبی برای بروز و ظهور این نمادهای فرهنگی است. به لحاظ طبیعی ما از آب و هوا و شرایط اقلیمی متنوعی در هر گوشه از مملکت خود برخورداریم که در هر فصل گوشه ای از آن، جذب کننده انسان های خوش ذوق است.

فرهنگ غنی و قدمت و تنوع فرهنگی ایران نیز شایستگی سیر و سفر در آن را دوچندان می کند. اقوام و ملیتهای فراوان با تنوع زبانی و فرهنگی، هر یک جاذبه هایی را برای شناخت و تعمق در آنها فراهم نموده که می تواند بستر مناسبی برای سیر و سفر ملل دیگر باشد.

آثار باستانی به جای مانده از همین اقوام و ملیتها، جاذبه هایی برای این تبادل فرهنگی و ارتباطات فراملیتی است. غنای فرهنگی و تاریخی، از آغاز تاکنون و بویژه در عصر حاکمیت اسلامی، قابلیتها و جاذبه های فراوانی را که زمینه ساز صنعت توریسم می‌باشد، به طور شگفت انگیزی با خود همراه دارد. اما این قابلیتها و جاذبه ها کمتر شناسایی و شناسانده شده است.

جهانگردی در دهه های اخیر توسعه فزاینده ای یافته است. برای بهبود ارائه خدمات در این بخش فنون و دانشهای گوناگون جمع شده اند تا جایی که جهانگردی لقب صنعت را به خود اختصاص داده است.

1-2-2  صنعت جهانگردی

شاید همه ما از واژه جهانگردی تصویر کم و بیش یکسانی در ذهن داشته باشیم. تصویری از مارکوپولو، ابن بطوطه، ناصرخسرو، … که جهان را گشتند و از خود سفرنامه و سیاحتنامه هایی بر جای گذاشتند. مقصود این سیاحان نام آور عمدتاً کشف نقاط نادیده جهان و سفر به ناشناخته ها بود. اما امروز جهانگردی به مفهوم دیگر مطرح است و جهانگردان مقاصد و اهداف دیگری دارند. آنان دیگر به سفرهای طولانی نمی روند، سفرنامه نمی نویسند و قصد کشف جایی را ندارند. جهانگردان امروز برای تفریح، تفرج، سیاحت، زیارت، گذراندن اوقات فراغت، استراحت، آشنایی با سایر فرهنگها و بازدید ابنیه تاریخی و باستانی به سفر می روند. گاهی نیز نقاطی را برای سفر می‌گزینند که آنها را بارها دیده اند. هدف صرفاً جستجو و اکتشاف نیست و جهانگردان یک گروه خاص و استثنائی نمی باشند. امروزه جهانگردی عمومیت یافته و مقوله تازه ای مطرح گردیده است.

در فرهنگ لغات، جهانگردی را در اقطار عالم سفر کردن و شناخت و مسافرت برای تفریح و سرگرمی و سفری که در آن مسافر به مقصد می رفته و به محل سکونت خود باز می گردد تعریف کرده اند.

در تعریف جامع جهانگردی باید کلیه عواملی را که در این موضوع به نحوی تاثیر می گذارند موردنظر قرار داد. این عوامل عبارتند از:

الف) جهانگرد

ب) عرضه کنندگان خدمات و کالاهای موردنیاز جهانگرد

ج) جامعه میزبان: فرهنگ ها و جاذبه های جهانگردی

بدین ترتیب جهانگردی مجموعه و منظومه ای است متشکل از جهانگرد و عرضه کنندگان خدمات و کالا و جامعه میزبان که با یکدیگر در تعامل و ارتباط بوده و هدف جلب و جذب جهانگرد را دنبال می کنند. جهانگردی صنعتی چند بعدی است که دربرگیرنده هتلها و مهمانسراها، رستورانها، مراکز تفریحی جاذبه های جهانگردی، سیستمهای حمل و نقل، واحدهای خدمات جهانگردی و واحدهای دیگری است که مجموعاً جهانگردی را در یک کشور شکل می دهند.

در تعریفی دیگر جهانگردی را چنین تعریف کرده اند:

جهانگردی عبارتست از به دیدار اقلیمهای گوناگون رفتن به قصد آگاهی یافتن بر احوال آن اقلیم و مردمانش و فرهنگ و چگونگی زندگی ایشان در زمان و مکان[1] و جهانگرد کسی است که به منظور تفریح، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، مطالعه، تجارت، ورزش و یا زیارت به کشوری غیر از کشوری که در آن اقامت دارد سفر می کند، مشروط بر اینکه حداقل مدت اقامت او از 24 ساعت کمتر و از 6 ماه بیشتر نباشد. در اسلام نیز تأکیدات خاصی در مورد مسافرت وجود دارد.[2]

در سنت اسلامی نیز تا حد زیادی بر مسافرت تأکید شده پیامبر (ص) می فرماید: سافروا تصفحوا (وسایل: حدیث 1498) در اجماع و عقل نیز در موارد متعددی به سفر و آداب آن تأکید گردیده است و علاوه بر سفرهای واجب (مانند حج) سفرهای مستحب که همان جهانگردی است توصیه شده است.

1-2-3- صنعت توریسم و اثرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی

اثرات اجتماعی و فرهنگی صنعت توریسم را می توان در چند جمله خلاصه کرد.

توسعه روابط فکری، فرهنگی، هنری و اجتماعی بین افراد، کشورهای صادر کننده توریست و افراد پذیرای توریست.

گسترش مبادلات و همکاریهای بین المللی و تقویت همبستگی میان ملل مختلف جهان به منظور زمینه سازی در توسعه تفاهم و انتقال نکات مثبت و سازنده سایر فرهنگها به مردم.

افزایش اطلاعات و در نتیجه بالا رفتن سطح فرهنگی.

اثرات اقتصادی توریسم از مورد توجه ترین اثرات صنعت توریسم می باشد.

در پایان قرن جاری صنعت جهانگردی به عنوان درآمدزاترین صنعت جهان مطرح می‌باشد. بسیاری از کشورها و مجامع بین المللی جهانگردی توریسم را به عنوان یکی از منابع مهم تأمین ارز در موازنه پرداختهای کشور محسوب می کنند و بدین لحاظ نقش صنعت جهانگردی در توسعه اقتصادی کشور ما امری محکوم تلقی می گردد. چه این صنعت همدوش با صنعت اکتشاف و استخراج و صادرات نفت گام برمی‌دارد و حتی در پاره ای از ممالک بعضاً به درآمدهای حاصل از فروش نفت طعنه می زند در کشور ما نیز برنامه اول توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ضمن توجه مخصوص به صنعت جهانگردی آنرا به عنوان جایگزین صادرات نفت پنداشته است.

به طور کلی آثار اقتصادی بهبود و گسترش صنعت توریسم را می توان به شرح زیر طبقه بندی کرد:

الف) جلوگیری از خروج ارز از کشور

ب) کشش ارز از خارج

ج) افزایش نرخ اشتغال

د) افزایش صادرات پنهان

ه) صنعت توریسم به عنوان درآمد ملی

و) صنعت توریسم به عنوان درآمد دولت

آمارهای منتشره از سوی سازمان جهانی توریسم W.T.O حاکی از آنست که درآمدهای حاصله از توریسم در جهان ظرف 40 سال گذشته (1990- 1950) بیش از 99 برابر شده است. یعنی این درآمدها که در سال 1950 حدود 100/2 میلیون دلار بوده است در سال 1989 به بیش از 700/208 میلیون دلار رسیده است.[3]

با توجه به مطالب عرضه شده در این بخش و به عنوان چکیده آن این موارد قابل ذکر می‌باشند:

ایران از سابقه طولانی در زمینه سیر و سفر برخوردار است.

مفهوم سیر و سفر همراه با جهان، در ایران نیز دگرگون شده است.

کشور ایران چه از نظر جاذبه های طبیعی و چه از نظر جاذبه های فرهنگی و اجتماعی غنی می باشد.

در زمینه حمل و نقل مشکل عمده ای بر سر راه گسترش سیر و سفر وجود ندارد. امنیت راهها رو به بهبود است.

اکثریت قریب به اتفاق مناطق ایران از فقدان و یا کمبود خدمات مناسب و آبرومند بین راهی رنج می برند.

امکانات اقامتی به طور مناسب توزیع نشده است و به امر اقامت در فضای آزاد یا کمپینگ بهای لازم داده نشده است.

بهره‌وری مناسبی از مواهب طبیعی ایران صورت نمی گیرد که علت آنرا در عدم وجود امکانات بهره برداری مناسب دانستیم.

بنابراین هدف ما: (تلاش در جهت بهره برداری مناسب از مجموعه محیط اطراف سایت محل طراحی (کوه سنگی مشهد) و تلفیق این بهره برداری با رساندن خدمات مناسب به مراجعه کنندگان این مجموعه اعم از زائر، توریست داخلی و خارجی در شهر مشهد است.

1-3  دسته بندی هتلها

1-3-1  هتلها

یکی از مهمترین عوامل موفقیت اقتصادی هتل گزینش محل و مکان آن است. محل نسبت به جهت بندی اقتصادی بازرگانی ناحیه باید چشمگیر و مشرف به جاده های اصلی یا تقاطع جاده ها یا فرودگاهها و یا مراکز بازرگانی و مسکونی باشد.

1-3-2  محدوده هتل

 این نکات باید در نظر گرفته شود: نسبت ارتفاع و عرض و طول ساختمان سهولت دسترسی مهمان، کافی بودن محل پارکینگ در اطراف و یا در ساختمان هتل، منظره کلی جهت بندی ساختمان، رابطه ساختمان هتل با مقایسه با ساختمانهای مجاور و بلندی و پستی سطح زمین.

1-3-3  انواع هتل

جهت بندی تجاری محل در گزینش نوع هتل موثر می باشد. ساخت تازه برای 70 الی 80 تخت اقتصادی نیست مگر اینکه با مدیریت خانوادگی اداره شود.

الف. مرکز شهر: هتلهای لوکس، متعارف و توریستی در مراکز شهرها تأسیس می شود. مشخصات ساختمان هتل شامل نسبت بلندی ارتفاع، سطح زیربنا، برج های مرتفع است. فعالیتها شامل فروشگاه یا دفاتر داخلی بوده و امکان توسعه آینده خواهد بود.

ب. هتلهای ویژه خودرو و موتورداران: این هتلها برای پذیرایی مسافران موتوری است و لذا در کنار شهر و تقاطع جاده های معتبر ساخته می شود. به دلیل ارزانی قیمت زمین محدوده هتل وسیع با پارکینگ بزرگ بوده و نیازی به ساختمان برجهای مرتفع نیست. هتل حاوی خدمات مشابه هتل ولی محقر بوده و حتی سرویس اتاق از مهمان دریافت نمی شود.

پ. هتلهای فرودگاه: این هتل مشابه هتلها است، منتها به مسافرین هوایی سرویس می‌دهد و لذا بخش پذیرش باید تمام شب آماده کار باشد که گاه نیز سالن کنفرانس و اجتماع در اختیار شرکت های بین المللی قرار می دهد.

ت. هتلهای تفریحی- توریستی: این هتلها معمولاً در کنار دریا یا دامنه کوهستان و یا مشرف به آبهای معدنی قرار دارد و برای پذیرایی دوره تعطیلات مهمانان گروهی که قصد اقامت یک یا چند هفته دارند تخصیص یافته است. رستوران هتل باید آماده مهمانان به صورت گروهی باشد و دارای سالن بزرگ استراحت، اتاق بازی، بار و در صورت امکان استخر شنا و تسهیلات ساحل کنار دریا است. همچنین به منظور رفاه بازرگانانی که دوره مرخصی را می گذرانند سالن اجتماعات و کنفرانس در اختیار می گذارد.

ث. مجتمع ساختمانهای مشاع و مشترک: در این گونه مجتمع مالکیت مشاع بوده ضمناً هر واحد مسکونی در مالکیت اختصاصی قرار دارد و مالک حق هر گونه بهره گیری از واحد خود را دارد ولی همه مالکین اختصاصی به طور مشترک عهده دار تأمین هزینه نگهداری مجتمع که معمولاً شامل خدمات مشابه هتل هاست می باشند.

1-4  مفاهیم واژه های تجهیزاتی و تعاریف کیفیت خدماتی در هتلها:

هتلها:

تعریف: هتلها، واحدهایی هستند که به قصد ارائه خدمات و انتفاع برای پذیرایی و اقامت مسافران در نظر گرفته می شوند.

تعریف محل پذیرش: محلی است برای قبول کردن و ارائه خدمت به میهمانان که باید در جای مناسب و با دکوراسیون شیک تزئین و با پرسنل خوش برخورد و خوش لباس پذیرای مهمانان باشد.

تعریف سالن انتظار: فضای بزرگی است که مهمان برای دریافت پاسخ مدت زمانی را منتظر می ماند.

تعریف سالن نشیمن (لابی): فضایی است برای نشستن و پذیرایی. محلی مناسب و راحت با دکوراسیون شیک و مبلمان نوع مرغوب.

تعریف سالن غذاخوری: فضایی است برای خوردن انواع خوراک، اغذیه و اشربه.

تعریف سالن جشنها و میهمانیها: فضای بزرگی است برای برگزاری میهمانیها، شادی و سرور و مناسبتهای مختلف. فضایی مناسب با دکوراسیون زیبا، میز و صندلی و پرده از نوع مرغوب و روشنایی کافی.

تعریف سالن کنفرانس: فضای بزرگی است برای برگزاری اجلاس سخنرانی، همایش ها، وعظ و خطابه.

تعریف پارکینگ: جا یا محل و یا مکانی است جهت توقف اتومبیلها، بدیهی است این محل می تواند در فضای باز یا بسته قرار گیرد. در محیطی روشن، خط کشی شده و مناسب و همچنین ابعاد آن با ضوابط موجود منطبق باشد.

تعریف سرویسهای بهداشتی: محلی است برای ارائه خدمات و به منظور شستشو و استحمام.

تعریف نمازخانه: محلی است برای پرستش، سجود، اطاعت و اظهار بندگی نسبت به خالق مخلوقات. فضایی مناسب، روشن، آرام و تمیز، معطر و بهداشتی.

تعریف آشپزخانه: مطبخ و جایی است برای پختن غذا. فضایی تمیز و بهداشتی با ابعاد مناسب تا زیر سقف کاشیکاری و دارای انواع دستگاه های مرغوب پخت.

تعریف کافی شاپ: محلی است برای صرف انواع اغذیه و اشربه گرم و سرد.

تعریف کافه تریا: فضایی است برای صرف انواع نوشیدنی های سرد و گرم و غذای سبک.

تعریف سالنهای ورزشی: محلی است مجهز به دستگاه های بدنسازی که در آن با حرکات موزون تمرین می نمایند.

تعریف استخر: حوض بزرگی است با آب فراوان، آبی تصفیه شده و بهداشتی.

تعریف سونا: اتاقک چوبی است که گرما را به صورت بخار و خشک ایجاد می نماید. مجهز به اتاقک خشک و بخار، بهداشتی، مجهز به رختکن، دوش آب گرم و سرد، حوضچه بهداشتی و مجهز به وسایل بدنسازی و ورزشی.

تعریف جکوزی: حوضچه کوچکی است که آبگرم با فشار زیاد در آن جریان دارد که مجهز به آبگرم فشار قوی، بهداشتی و تصفیه شده است.

تعریف اتاق: مکانی است مسقف که با چهار دیوار محصور و دارای درب و پنجره و روشنایی باشد. ابعاد و کلیه تأسیسات آن بایستی متناسب و مشخصات آن باید با درجه هتل منطبق باشد.

1-5  بررسی روند هتل سازی در ایران

هتل سازی با تعاریف مدرن در ایران پیشینه‌ای هفتاد ساله دارد. اما اگر بخواهیم هتلها را توسعه معنایی ببخشیم و به عنوان فضاهایی اقامتی در نظر بگیریم، می توانیم کاروان سراهای ایران را هم به عنوان اولین محل های اقامتی ایرانی قلمداد کنیم که معماری و فرم خاص خود را دارا بوده اند. سیر تحول مفهوم کاروان سرا و تبدیل آن به فضاهای اقامتی مدرن، همچون سایر وجوه عینی و ذهنی خودآگاهی ایرانی با گسست همراه بوده است و کاروان سراها، در کنار بادگیرها، خانه ها، بازارها و دیگر فضاهای معماری سنتی در ردیف حلقه های گمشده و ناموجود معماری ایرانی قلمداد می شوند.

پیشینه اماکن اقامتی در ایران با حذف سابقه ای بسیار خوب به کاروان سراها ختم می‌شود. ما کاروان سراهایی داریم که سابقه ای دیرینه دارند. در شهرهای قدیم ایران محلهایی برای اقامت مسافران و کاروان ها وجود داشته که دارای ویژگی و معماری بسیار جذابی بوده است. کتاب دو جلدی کاروان سراهای ایران به آگاهی ما از پیشینه‌ی معماری کاروان سراها کمک می کند. شما هر منبع و یا تحقیقی که در دنیا می بینید حتماً در پیش گفتارش یک پیشینه‌ای در مورد موضوع آن تحقیق وجود دارد. کاروان سراهایی که وجود داشته اند بعداً به محل های اقامتی جدید خوب متصل نشدند. علت آن هم این است که بینش های در حال تحول بعضی وقتها بینش های گذشته را به صورت منفصل می دید. معماری در دوران تحول اش در آغاز قرن،‌ شاهد تغییر و تحول بناهای مسکونی، عمومی و دولتی بود. مصادف با همین دوران، محلهای اقامتی ما نیز تحول پیدا کرد؛ زیرا در دوره رضاشاه است که اولین محل های اقامتی مدرن شکل می گیرد. قبل از آن هم ما هتل داریم ولی به شکل خیلی گسترده، چون آن هتلها بیشتر محل اقامت سفرا و جهان گردان و کسانی مانند آنها هستند که در ایران اقامت می گزیدند. اما اولین هتل ها در زمان رضاشاه ساخته می شود، مثل هتل رامسر.

هتل رامسر در حقیقت بینشی بسیار جالب در خود دارد که ما معادل این بینش را در تهران داریم، به اسم هتل دربند. این قبیل فضاها محل اقامت کسانی بوده که از خارج می‌آمدند یا مهمانان صاحب منصبی بودند. جالب است بدانید هتل رامسر در سال 1312 محل اقامت پادشاه سوئد بوده است. هتل رامسر و سایت رامسر را می توان یکی از متحول ترین بناهای اقامتی در ایران دانست که متأسفانه روند تخریب آن از زمان شاه شروع شد و بعد متأسفانه آپارتمان هایی در آن سایت ساخته شد که چهره‌ی آن سایت را به هم ریخت. طراحی این سایت به گونه ای بود که رابطه‌ی جنگل و دریا را حل کرده بود، ولی متأسفانه این سایت تخریب شد. به هر حال آغاز تحول مجموعه های اقامتی را می توان از این زمان در نظر گرفت. در زمان رضاشاه تعداد زیادی هتل ساخته شد، مثل هتل آبعلی و یا گچسر، که تعداد بسیار کمی از آنها باقی مانده. از بین هتلهای باقی مانده می توان به هتل رامسر اشاره کرد که ایتالیایی ها در سال 1352 آن را بازسازی کردند، اما بقیه آنها تخریب شدند، مثل هتل بردون در چالوس.

                   هتل رامسر

از کارهای بسیار خوبی که در دوره‌ی قبلی انجام شد، تبدیل کاروان سرای مادرشاهی به هتل عباسی بود. در همین زمان مهمان سراهایی در هتل های جهان گردی در سراسر ایران انجام و اجرا شد؛ مثل مهمان سرای نائین، همچنین در غرب کشور شاهد مهمان سراهای خوبی بودیم که هم با دید مدرن ساخته شده بودند و هم لطمه ای به محیط و فضای شهری نمی زدند. بعد از انقلاب، شرایط تغییر کرد و این بر روی جایی مثل کیش اثر گذاشت.

در هر صورت ما بعد از انقلاب در زمینه صنعت توریسم فعال نبوده ایم و به بهبود و ارتقای محل های اقامت کمک چندانی نکرده ایم؛ در صورتی که در کشورهایی مثل دوبی، مالزی، سنگاپور و حتی شمال آفریقا، وضعیت فرق دارد. شمال آفریقا در سال، حدود 6 میلیون توریست دارد. مثلاً در پایتخت تونس در حال حاضر 1000 پروژه برای جذب توریست در حال اجرا است. حتی در مغرب و دیگر کشورها هم وضع به همین منوال است. ما می توانیم آموزش بدهیم که مردم به جای آنکه به دوبی بروند و سرمایه هنگفتی را به آن جا ببرند، در همین جا خرج کنند. مجموعه باری ارومیه با توجه به چنین شرایطی احداث شده است. شما وقتی به کیش می روید از احساس تراکم تهران خارج می شوید و از آن شلوغی خلاصی می یابید. در حالی که ما چنین کشوری با این استعدادها داریم، چرا از امکانات موجود استفاده نکنیم؟

در مقام نتیجه گیری باید بگوییم کشور ما در سطح کلان نیازمند تغییر نگرش ها در حوزه صنعت توریسم است. کشوری با 7000 سال سابقه باید اندیشه درست برای جذب توریست داشته باشد، آن هم نه برای زمان حال، بلکه برای زمان آینده. برنامه های معماری می تواند در ساخت هتل موثر باشد، ما باید در مقیاس کلان در حوزه‌ی صنعت توریسم و ساخت هتل تغییر ایجاد کنیم. باید نگاه ها را تازه کرد …

فصل دوم:

کاروانسراها

2-1  مقدمه: کاروان سراهای ایرانی

ارتباط بین انسانها و رفت و آمد میان آبادیها و شهرهای مملکت، از دیرباز مورد توجه حکومتها بوده و همین امر باعث شده تا دولتها به ساخت جاده، پل و سد مبادرت ورزند. بقایای هر یک از آن سازه ها، اکنون به عنوان میراث پرافتخار و گرانبهای ملتها حفظ و حراست می شود. از دیرباز تردد منظم و دائمی کاروان ها بین گلوگاه های تجاری و بازرگانی ایران باعث به وجود آمدن توقف گاهها و کاروانسراهای فراوانی شده است. تا پیش از آنکه ماشین به عرصه اجتماعی و اقتصادی انسان ایرانی قدم بگذارد، حکام و امیران محلی کاروان سراهایی را در فواصل معین بین آبادیها و ولایات می ساختند که ساخت آنها براساس شرایط تجاری و حجم مبادلات و عبور قافله ها بود. همان طور که مورخان گزارش کرده اند و در کتابهایی چون «عارف دیهیم دار» اشاره شده، در جاده‌های شاهی سراسر ایران کاروانسراها و قلعه های زیادی با کاربری تجاری و نظامی بنا شد که تنها تعداد کمی از آنها باقی مانده و مرمت شده است. بقیه، یا به علت نامناسب بودن شرایط، عدم حضور کاروانیان یا تغییر مسیر جاده و عوامل دیگر تخریب شده و بعضاً از بین رفته اند. کاروانسراها در دورهایی هم نقش مسافرخانه را ایفا می کرده اند و کاروانهایی که مسافر جابه جا می کردند همراهان را در کاروانسرا اسکان می دادند تا روزی دیگر فرا رسد و قافله به حرکت درآید. در بررسی روند ساخت کاروان سراهای ایرانی می توان به مواردی چون، هدف از ساخت آنها، مصالح به کار رفته، نوع استفاده از ساختمان با توجه به شرایط اجتماعی و موقعیت جغرافیایی کاروان سرا در نقطه احداث شده، اشاره کرد.

2-2  کاروانسراها و فضاهای وابسته به راه:

شاید در همه کتابهایی که درباره تاریخ و جغرافیای ایران نوشته شده و در همه سفرنامه های جهانگردان از توجه ایرانیان به راه و ساختمانهای پیوسته به آن و همچنین راهداری و پست منظم از روزگاران بسیار کهن سخن رفته باشد و نیز وجود واژه هایی چون ساباط و رباط و برید در زبانهای زنده و مرده جهان که از گویشهای کهن ایرانی گرفته شده مؤید این نظر است که پهناوری سرزمین و دوری شهرها و آبادیهای ایران و کشورهای همسایه، ایرانی را ناچار می کرده است که راههای پاکیزه و امن داشته باشد و منزل به منزل و آبادی آسایشگاه بسازد و نیز برای اینکه کاروانها در بیابان راه خود را بیابند برجها و میلهایی برافرازد که از دور مانند برج دریایی رهسپاران را راهنمایی کند.[4]

در میان نام ساختمان هایی که بیرون از شهر و در کنار جاده ها بگوش می خورد نام کهن کربات یا کارباط که با کرا و کاروان پیوستگی تمام دارد این واقعیت را می رساند که کاروانهای ایرانی و غیرایرانی حتی در دشتهای دراز و پهناور بی سروسامان نبوده اند و به آسانی و آسودگی کالا و مسافر را از خاور به باختر و از شمال به جنوب می برده اند.

هرچند میلهای راهنمایی که در سراسر ایران زمین و بخصوص در بیابانها و جنگلها وجود دارند امروز اغلب تبدیل به آرامگاه شده ولی از نام میل که می توان آنرا به میان راه تعبیر کرد و نام ویژه آنها چون رادگان یا رایگان، رسکت و لاجیم و یا قدمگاه بخوبی برمی آید که نخست اینگونه بناها برای راهنمایی یا آسودن مسافران ساخته شده ولی پس از آن گاهی تبدیل به آرامگاه بانی خود یا بزرگی که در آن نزدیک یا در حین سفر در گذشته شده اند.

کاروانسراهای کنونی ایران اغلب شاه عباسی خوانده می شود و تقریباً برای کاروانسرا علم شده و در قرن چهارم هم کثرت رباطهایی که به همت ابوالحسن ماه برپا شده نام ماهی برای بیشتر رباط ها علم بوده است و متاسفانه اکنون یک رباط آن به نام رباط ماهی در خراسان برای ما به جای مانده است.

گاهی اشخاص نیک اندیش پیدا می شدند که حتی حاضر نبودند نام آنها براثر خیرشان بماند. رباطی بسیار زیبا در نزدیکی سبزوار هست که به نام قطعه خدابنده مشهور شده و با نظر دقیق به سبک معماری آن بیننده به تردید می افتد که چنین بنایی در زمان خدابنده معروف الجایتوایلخان شیعی مغول ساخته شده باشد و می توان پنداشت نکوکاری تنها برای اینکه بنده خوبی برای خدای خود باشد این رباط را ساخته است. در کتب مسالک نام بسیاری از رباط ها و خانها آمده که سازنده اغلب آنها معلوم نیست و فقط با آبادی نزدیک آن نسبت داده شده مانند رباط ساغند، رباط پشت بادام، رباط سپید، خان لنجان …  . نمونه ای چند از رباط های معروف عبارتند از:

1- رباط مارنس- رباط بیابان- رباط پر- رباط نوااحمد- رباط جنگلی- رباط ماهی (پنج رباط)- رباط چشمه- رباط خدیس و …

درباره کاروانسراهای شاه عباسی معروف است که وزیر او برای اینکه شماره آنها مشخص باشد و شماره های درست مانند ده و صد و هزار آسان بر زبان می آید دستور می دهد یکی کمتر از هزار یعنی نهصد و نود و نه رباط سازند تا در شمارش آنها اندکی درنگ شود و آیندگان ارج این کار بزرگ را بدانند.

ویژگیهای ساختمانهای وابسته به راه:

2-2-1- ساباط: این واژه که تقریباً به همه زبانهای خاوری و باختری و آرامی و ایرانی و فرنگی و تازی رفته در زبانهای ایرانی و منجمله فارسی ریشه کهن دارد. جزء اول آن سا به معنای آسایش و جزء دومش پسوند بات نمودار ساختمان و بنا و آبادی و عمارت است و در آخر بسیاری از واژه ها چون رباط و کاربات و خرابات و جز اینها آمده و روی هم رفته بجای آسایشگاه و استراحتگاه امروز به کار می رفته است.

ساباط به کلیه بناهایی که به منظور آسودن به پا می شده چه در شهر و چه در بیرون از آن اطلاق می شده، در شهرستانهای جنوبی ایران هنوز هم این واژه درست در جای خود بکار می رود.

در تاریخ یزد تألیف جعفری در چند جا آمده است که فلان امیر یا فلان خواجه در کنار خانقاه یا مسجد خود چند ساباط ساخت ولی امروز ساباط را به طور اخص برای بنای سرپوشیده کوچکی بکار می برند که بر روی جاده های بیرون شهر و یا کنار آنها ساخته شده و منحصر است به چند تختگاه و یک آب انبار و گاهی یک یا دو اطاق کوچک که تنها می توان به منظور رفع خستگی و اندکی آسودن پس از پیمودن راه خسته کننده، آن را مورد استفاده قرار داد.

در راه اصفهان- یزد میان یزد و اردکان و نایین هنوز خوشبختانه دو دستگاه از این ساباط بر جای مانده و آب انبارهایی پر از آب خنک دارد و پناهگاه بسیار خوبی برای مسافران این راه دراز و خشک و بیابانی است.

2-2-2- رباط: رباط منحصراً به ساختمانهای کنار راه و به ویژه بیرون از شهر و آبادی اطلاق می شود و از روزگاری بسیار کهن به زبان تازی راه یافته و حتی از آن فعل نیز ساخته اند و رباط به معنای منزل گرفتن و آسودن در میان راه به کار می رفته و شاید برخلاف آنچه در آغاز به نظر می آید ربط و ارتباط هم از این واژه آمده نه اینکه رباط مشتق از ربط باشد.

رباط علاوه بر حوض و آب انبار دارای اتاقهای متعددی است که گرداگرد حیاطی را فرا گرفته و مسافران می توانند یک یا چند شب در آن بیاسایند.

2-2-3- کاربات: کاربات چنانکه پیداست خانه کاروان است و پیش از اسلام بجای کاروانسرا بکار می رفته و آن نیز مانند رباط دارای اتاق و حوض و یا پایاب است و گاهی فقط دو یا سه اتاق دارد و نمونه آن در آبادیهای کنار شاهراه کهن فارس خودنمایی می کند.

2-2-4- کاروانسرا: به رباطهای بزرگ و جامع کاروانسرا می گویند چه در شهر و چه بیرون از آن باشد.

کاروانسرا علاوه بر اتاق و ایوان دارای باره بدن و طویله و انبار است و اغلب ورودی آنرا بازار کوچکی به نام غلافخانه تشکیل می دهد و بر روی سردر آن چند اتاق پاکیزه قرار گرفته که به کاروانسالار اختصاص دارد.

گاهی در دو سوی در کاروانسرا و رباط برجهایی جای گرفته که در مواقع ناامنی مورد استفاده مدافعان و راهداران قرار می گرفته است.

2-2-5- خان: خان نیز همان کاروانسرا است و این ویژه در زبان تازی به طور مطلق بجای کاروانسرا بکار گرفته شده است.

2-2-6- آب انبار: (امبار) آب انبار و منابع آب نوشیدنی در سراسر راههای ایران و در شهرهای این سرزمین به تعداد بسیار دیده می شود و بعضی از آنها که در شهرهای خشک و کم آب ساخته شده خود اثری بسیار زیبا و از لحاظ معماری شایان توجه است.

2-2-7- حوض، برکه، پایاب، چاه: تأمین آب نوشیدنی برای مسافران و چهارپایان ایشان به ویژه در مناطق خشک مسأله ای بسیار مهم و حیاتی بود که با ساختن حوضهایی جهت ذخیره آب باران یا کندن پایابها به منظور دسترسی به آب روان کاریزهایی که احتمالاً از میان دشت و نزدیک راه می گذشت، حل می شد.

در جاده های پیوندی کویر و دشت پهناور میانه ایران که کمتر به آب دسترسی پیدا می شود و اگر هم آبی باریک می گذشت چنان پرنمک و شور بود که نمی شد نام آب را بر آن نهاد شماره برکه ها چاهها و حوضهای آب باران بیش از همه جا بود و معمولاً هر دو فرسنگ یکبار و به ویژه در جایی که رباط و آبادی نبود برکه های سرپوشیده یا چاه‌خانه به چشم می خورد که هنوز هم در راههای میان یزد و خراسان و راه دشتی تهران- کاشان- اردستان بر جای مانده است و مورد استفاده قرار می گیرد.

2-3   مهمانخانه و دسکره

در کنار شهرهای نامی و آباد و به ویژه پایتختها کاروانسراهای بزرگ و زیبا و باشکوهی دیده می شود که بیشتر آنها مهمانخانه بوده است. از جمله مهمانخانه بزرگ شاه عباسی در کاشان و کاروانسرای مادرشاه (جای مهمانسرای شاه عباسی) اصفهان و کاروانسرای وزیر در قزوین است که تا صد سال پیش دایر بوده و فلاندن و کست معمار و نقاش فرانسوی از آنها سخن رانده اند.

بیرون شهرهای آباد و بزرگ پیش از اسلام و آغاز اسلام دسکره هایی وجود داشته که پادشاهان و امیران به همین منظور و گاهی هم برای خوشگذرانی و گذراندن اوقات فراغت و شکار خود می ساختند. چند دستگاه از این کوشکها تاکنون بر جای مانده ولی مورد استفاده آن تغییر کرده مثلاً دسکره های جبلیه کرمان (گنبد گبران) و هارونیه طوس (که می گویند مزار امام محمد غزالی است) و همچنین خواجه ربیع مشهد، و زنگیان یزد بعدها تبدیل به آرامگاه و مصلی شده یا به علت خشک شدن باغ و پردیس که معمولاً در پیرامون آنها بوده متروک مانده و رو به ویرانی رفته است.

در کنار خانقاهها و پیوسته بدانها علاوه بر مسجد بناهایی بنام دارالسیاده - دارالعربا- دارالضیافه و غیره وجود داشته و بیشتر مسافران و رهگذران غریب و درویش که راه به جایی نداشتند در اینگونه اماکن مسکن می گزیده اند پذیرایی می شدند. ساباطهای خانقاه میرشمس الدین یزد و مجموعه بسیار جالب و خوش طرح بندر آباد یزد، مسجد و خانقاه شیخ صفی الدین اردبیلی و مجموعه باارزش افوشته نطنز و خانقاه مولانا زین الدین ابابکر تایبادی و خانقاه پیر بسطام و مزار شیخ جامی و مزار و خانقاه قطب الدین حیدر و مزار و خانقاه شاه نعمت الله ولی در ماهان و خانقاه فرزندش شاه خلیل الله در تفت و صدها خانقاه دیگر که در گوشه و کنار ایران تا هزاره نخستین اسلام برپای بوده و نمونه هایی از مهمانخانه های رایگان هستند.

2-4  طرح رباط و کاروانسرا

گفتیم که ساده ترین شکل آسایشگاههای کنار راه همان ساباط است که بیشتر استراحتگاه است تا منزل.

ساباط دارای سه تا هفت دهانه سرپوشیده است که دو سوی آن تختگاههای کوچکی به اندازه یک تخت یا نیمکت قرار دارد و اغلب دهانه میانی آن درگاه آب انباری است که آب خنک و گوارا دارد.

رباط و کاروانسرا گاهی بسیار ساده و منحصر به حیاط دور بسته است که حوض یا پایابی در وسط دارد و آخیه و آخور ستوران در زیر سکو و ایوان پیشان اطاقها یا کنار صفه های بیرون است و در نقاط سردسیر بجای حیاط گنبد خانه ای در میان دارد و گاه علاوه بر اتاق و ایوان و حیاط دارای باره بند و انبار و بازار و بالاخانه و برج و بارو و علافخانه است.

در دالان کاروانسراهای باشکوه چند حجره آراسته برای پذیرایی از مسافران نامدار و سرشناس ساخته شده و گاهی بالای سردر، چند اتاق خوش منظر و مجلل دارد.

درباره بند و اصطبل کاروانسرا صفه ها و تختگاههایی برای ستوربانان و خربندگان ساخته شده و در مدخل اصطبل اتاقهای پاکیزه تری هست که از یکسو به حیاط کاروانسرا و از سوی دیگر از میان رخنه یا روزنی درون باره بند را می نگرد و به نظر می آید که این اتاقها به سران یا به اصطلاح چاروادارها اختصاص داشته است.

2-5  انواع کاروانسراها

کاروانسراهای کاملاً پوشیده منطقه کوهستانی

کاروانسراهای کرانه های پست خلیج فارس

کاروانسراهای حیاط دار مناطق مرکزی

الف. کاروانسراهای مدور

ب. کاروانسراهای چند ضلعی حیاط دار

ج. کاروانسراهای دو ایوانی

د. کاروانسراها با تالار ستون دار

ه. کاروانسراهای چهار ایوانی

و. کاروانسراها با طرح متفرقه

رجوع شود به معماری اسلامی (دوره اسلامی)- محمد یوسف کیانی

2-6  نمونه هایی از کاروانسراهای ایرانی:

رابط ها و کاروانسراهای ایران بیشمار است و هر یک جداگانه در خور پژوهش و بررسی می باشد. نمونه هایی از کاروانسراهای ایرانی:

کاروانسرای نیره                                   17- خریط شورجستان           

کاروانسرای امامزاده هاشم                          18- خریط حوض سلطان

کاروانسرای گامبوشت                             19- کاروانسرای نطنز

کاروانسرای پلوژ                                   20- کاروانسرای زواره

کاروانسرای نطنز عبدالله خان                     21- کاروانسرای صفوی ده بید

کاروانسرای شبلی                                 22- کاروانسرای صفوی امین آباد

کاروانسرای عباسی                                  23- کاروانسرای جمال آباد

کاروانسرای دروازه گچ                            24- کاروانسرای نیک پی

خریط البیدا                                       25- کاروانسرای جم نزدیک تبریز

خریط رباط کریم                                        26- کاروانسرای مادر شاه

خریط قطعه سنگی                           27- کاروانسرای ده بید دوره قاجار

خریط سرچم                                 28- کاروانسرای اردکان

خریط گیلک                                  29- کاروانسرای اتابکی

خریط مهیار                                  30- کاروانسرای مشیری

خریط پاسنگان                               31- کاروانسرای راهدار

خریط یزد خواست                      32-کاروانسرای حوض‌سلطان‌دوره قاجار

33- کاروانسرای علی آباد

34- کاروانسرای منظریه

35- کاروانسرای رباط زندان

طرحی از کاروانسرای مادر شاه اصفهان، از کتاب بناهای جدید ایران از انتشارات نگار

طرحی از کاروانسرای شاهی کاشان، از همان کتاب

تصاویر کاروانسراها

انواع نقشه‌های کاروانسراها

فصل سوم:

بررسی مصادیق و نمونه های موجود

(مطالعات تطبیقی)

3-1  گرایشهای طراحی در صنعت هتل داری

طراحی عامل اصلی در رقابت بین المللی است. این توصیف کاملاً منطبق با صنعت هتل داری امروز است. طراحی به معنای انتخاب ها و تصمیماتی است که کیفیت و ارزش محصولات را تعیین می کند. در حقیقت طراحی چیزی است که عرضه کننده آن را ارائه می کند و کیفیت و ارزش چیزی است که مصرف کننده درک کرده و از محصولات و خدمات به دست می آورد. طرح های ارزان و سطحی با طرحی نامناسب، به یک زمان تعلق داشته و با گذشت زمان از بین رفته و ناکارآمد خواهند شد. در مجموع طراحی داخلی، تنها جنبه طراحی هتل است که برای مشتری ملموس و عینی است. بنابراین برای سرمایه گذاران و هتل داران داشتن معماران و طراحان متخصص داخلی، ضروری است.

اصولاً گرایش های طراحی در صنعت هتل داری توسط سه عامل طبقه بندی می شوند:

3-1-1- نقش نمادگرایی در هتل های لوکس

نقشی که نمادگرایی در تمامی هتل های تجملاتی بازی می کند باعث ورود میهمانان به دنیای جدیدی از تجارب شده و با وضعیت ویژه‌ی فانتزی گرایی پیوند می خورد. میهمانان هتل از طریق انتخاب دقیق هتل و خدمات، شخصیت خود را به دیگران نشان می‌دهند. آنها با این انتخاب وارد دنیایی می شوند که با آن سازگارند و با ارزش ادراکی هتل آمیخته شده است. این موضوع می تواند مهارت هتل در بهره گیری از نشانه های انحصاری، روش طراحی و پیشرفت تکنولوژی را نشان دهد. روابط انسانی به نمادگرایی بستگی دارد و روش طراحی باعث ارائه تصویر قوی از ارائه دهندگان آن نماد می شود. بسیاری از هتل های درجه یک که تاکید زیادی بر طراحی دارند می توانند دنیای جدیدی از تجارب مربوط به نمادها را به میهمانان عرضه کنند و بسیاری از آنها تبدیل به نمادهای فانتزیک زندگی شده اند. طراحی به عنوان یک معیار و به عنوان یک ابزار بازاریابی نیز به کار می رود. بسیاری از افراد در هنگام سفر، فعالانه در جست وجوی یک تجربه مفید و ارزشمند از مکان جدید هستند و هتل ها با طراحی اصولی و ترکیب عناصر مختلف باعث به وجود آمدن مکانی مطلوب و منحصر به فرد شده و سبب برگشت مجدد افراد مختلف و اقامت در هتل ها می شوند. مثلا هتل های هایت موجود در سراسر دنیا که طراحی و ساخته شده اند، هیچ گونه شباهتی به یکدیگر ندارند. امروزه هتل ها سعی در جذب حس فانتزی گرایی گردشگران دارند. مسافران در جستجوی مکانی فراتر از یک اقامتگاه صرف هستند. آنان در جستجوی این هستند که بر دانش و تفریح خود بیافزایند.

3-8-2- همگرایی دقیق بین تجارت و تفریح

 در حال حاضر بسیاری از هتل داران در بازارهای لوکس معتقدند که هیچ تفاوت بارزی بین نیازهای یک تاجر و یک گردشگر در این دو بخش وجود ندارد. هر چند که بسیاری بر این باورند که باید بتوانند تسهیلات متمایزی را ارائه کنند. نزدیکی و هم پوشانی بین این دو مورد، موضوعی پیچیده و در عین حال انعطاف پذیر است. عامل اصلی   این باور در هم پوشانی و ارتباط تجارت و گردشگری، ارائه اتاقهای مناسب جهت دو گروه فوق است. بیشتر مسافران تجاری در هتل هایی اقامت می کنند که سه عامل اساسی: خدمات خوب، موقعیت مکانی مناسب و رضایت از پرداخت پول را به آنها ارائه کند. معمولاً مسافران تجاری به علت مشغله کاری، زمان بیشتری را خارج از هتل به سر می برند و بیشتر جهت استحمام و خواب به هتل مراجعه می کند و به طبع توقع فضایی آرام، محیطی راحت و نورپردازی ای مناسب را دارند، ولی مسافران تفریحی بیشتر خواستار حس قوی تری از مکان هستند. آنها مایل به آشنایی با فرهنگ محلی بوده و خواهان مواجهه شدن با هتلی هستند که دارای طرحی داخلی باشد. مسافران تجاری بیشتر نگران این هستند که هتل چطور به نیازهای آنها پاسخ می دهد. موارد ضروری برای این گروه عبارتند از: مبلمان اداری با میز مخصوص تحریر و فضای موردنیاز، ارائه نوشت افزار، اتاق های تمیز با نور مناسب و استفاده تجهیزاتی مانند دستگاه چاپ، کپی و فاکس، کامپیوتر شخصی و چاپگر. با افزایش سفرهای تجاری و تفریحی، غالباً مسافران هر دو مورد را تواماً انجام می دهند. این امور در طراحی و عملکرد هتل ها هم منعکس شده و هتل های تجاری نیز تسهیلات و خدمات خانوادگی و تفریحی را ارائه می کنند. از سوی دیگر، هتل های تفریحی تسهیلات و خدمات تجاری و کنفرانسی ویژه ای دارند.

3-1-3- بهره گیری از فناوری

فناوری جدید، نقش مهمی در طراحی پروژه های جدید ایفا می کند. در حقیقت هتل ها برای موفق بودن همانند یک سیستم دقیق کارخانه ای کار می کنند. صرفه جوئی در انرژی، مدیریت ضایعات، فضاسازی و تعیین ساعات کاری، می تواند بیشترین استفاده را در یک هتل به بار آورد. کنترل طرح و ساختار آن به نرم افزارهای کامپیوتری و ارتباط آن با IT وابسته است. فناوری، به وجود آورنده زمان و پول کافی در راستای ایجاد و ارائه خدمات به مشتریان در هر هتل پنج ستاره است. در هتل های بزرگ، سیستم های مدیریت انرژی بسیار مهم بوده و سیستم های مرکزی کنترل انرژی برای حذف هزینه های غیرمنطقی و اضافی طراحی شده اند. هرچه فناوری به کار رفته در اطاق ها بیشتر باشد، طراحی اتاق هم دشوارتر است. فراهم کردن مواد، ترکیبات، نوردهی و فناوری موثر و مخفی از اهمیت خاصی برخوردار است.

3-2  هتل شرایتون

پاریس ، فرانسه

تاریخ تکمیل ساخت: 1996

مساحت ساختمان: m2 15700

هتل شرایتون پاریس که در ترمینال دو، فرودگاه شارل دوگل پاریس قرار دارد با توجه به محل استثنایی اش در کنار جاده اصلی و معماری حجیم و سنگین خود به یک نشان شهری تبدیل شده است.

پل اندرو: معمار این هتل سعی کرده است به جای بازگشت به گذشته و ایجاد حس نوستالژی در مسافران با استفاده از مفاهیمی ساده چون آرامش، راحتی و شادمانی فضایی باشکوه و مجلل خلق کند.

در بدو ورود لابی زیبا و باشکوهی قرار دارد که فضاهای متنوعی چون تریا، پذیرش، نگهبانی، اتاق چمدانها و … در خود جای داده است و سایر فضاهای اصلی در اطراف آن قرار دارند. مسافران برای رسیدن به اتاقها از فضایی بسیار دلپذیر و زیبا عبور می کنند که پس از بالا آمدن از پله ها یا آسانسور آنان وارد کریدورهایی می شوند که به یک آتریوم مرکزی بسیار زیبا و بزرگ باز می شود. برای ورودی اتاقها از درهای بسیار نفیس استفاده شده است. اتاق ها به طور کلی بسیار زیبا و دارای ظاهری کلاسیک هستند که در آنها از وسایل مجلل و مجهز که کار با آنها بسیار ساده است استفاده شده است و به طور کلی تمام جزئیات به دقت و به گونه ای طراحی شده سات که دو صفت سادگی و کاربردی بودن آن را دارا باشد.

دوبی، امارات متحده عربی

نمایشی خارق العاده است حتی از دوردست.

این ساختمان بلندترین هتل دنیاست با ارتفاع 1053 فوت و در وسط ویلاهای حومه کنار دریای دوبی ظاهر می شود.

سازه مجموعه در حد اعلای هزینه بری است. ساختمان به روی جزیره ای مصنوعی و شنی به فاصله 1300 فوت از ساحل ساخته شده که بر اهمیت آن می افزاید. برج از مهندسی خارق العاده ای نیز برخوردار است. اسلکت فلزی، ساختمان را از لرزش های ناشی از باد و زمین لرزه محافظت می کند. این اسلکت فلزی به شکل V خود را به دور سازه بتونی V دیگری که اتاق ها و ورودی هتل را تشکیل می دهد می پیچد.

تالار داخلی 600 فوت ارتفاع دارد و یک سوم فضای داخلی را دربرمی‌گیرد. همه 28 طبقه دو برابر استاندارد ارتفاع دارند و همه اتاقها به صورت 2 طبقه ساخته شده اند تا حس لوکس بیشتری را القا کنند.

یک طبقه زیر آب، رستوران مثل سفر با زیردریایی شبیه سازی شده، همه رسوم معمول اقامت در هتل به نوعی تغییر داده شده اند که این تجربه را بیش از حد خاص کنند: در لابی Receiption یا صندوق وجود ندارد بلکه کارمندان شخصاً‌ نزد شما می آیند. همه اتاق ها دارای ورودی جداگانه جهت انجام خدمات مثل واکس کفش، اتوی پیراهن، گرم کردن غذا یا سرد کردن نوشیدنی می باشند تا برای مهمان ها ایجاد مزاحمت نشود.

با وجود مبالغ زیاد هزینه شده تلاش می شود که پول در فضای عمومی رد و بدل نشود گویی خواهند که مهمانان حقیقت روزمره زندگی را فراموش کنند.

نکته قابل توجه این است که دوبی بدون «برج العرب» مکانی بسیار تهی است.

تهران، ایران

هتل لاله در تقاطع خیابان های دکتر فاطمی و وصال شیرازی در مجاورت پارک لاله واقع است.

این هتل 12 طبقه، 370 اتاق دارد که شامل 11 سوئیت، 69 اتاق 1 تخته و 282 اتاق 2 تخته است.

با توجه به آمار داخلی هتل، 50% سوئیت ها و 60% الی 70% اتاقها در سال پر می باشد و طبقات بالاتر به علت چشم انداز بهتر، از استقبال بیشتری برخوردارند. بیشترین زمان بهره برداری از هتل، به هنگام نمایشگاه ها می باشد.

در این هتل، طبقه آخر (بالاترین طبقه (دوازدهم)) به رستوران اختصاص داده شده است (دو رستوران) و در زیرزمین بخشهای خدماتی و اداری واقعند. همکف شامل لابی، کافی شاپ، اطلاعات و سالنهای ویژه مراسم است.

در پلان طبقات، دو سوی پله فرار برای ساختمان هتل قرار داده شده است. یکی در سمت شرق راهروی اصلی و دیگری در سمت غرب آن است. آسانسورهای عمومی تقریباً در مرکز بنا قرار دارند و مسافران را در ارتباطات عمودی جابجا می کنند. پشت آسانسورهای عمومی، آسانسورهای خدماتی تعبیه شده است که برای جابجا کردن غذا، وسایل، البسه و کارکنان بکار می رود. در فضای ورودی آسانسورهای خدماتی، سرویسهای ایرانی و انبار البسه و لوازم هم قرار دارد.

سقف در واقع ترکیبی است از (پوشش سقف + طبقه رستوران + سایه بان) که مانند کلاهی بر سر بنا قرار داده شده است. (مثل یک کشتی وارونه) و علاوه بر ایفای عملکرد، فرم خاصی نیز به هتل بخشیده است.

Hotel Martinspark

  Dornbirn, Austria

  Kagoshima Prefecture 

    Japan

فصل چهارم:

بررسی عوامل مؤثر بر شکل‌گیری

ساختمان‌های بلند در ایران و جهان

4-1 مقدمه: سیر تحول ساختمان‌های بلند

ساخت بناهای بلند دارای پیشینه ای بسیار طولانی است که از ابتدا تاکنون توجه بشر را به خود معطوف داشته واز آن درطول دورانهای مختلف جوامع بشری در هر فرهنگ وتمدنی استفاده شده است. تا قبل ازقرن نوزدهم، ساختمانهای بلند به صورت مقابر کوه مانند همچون اهرام ، یا معابد عظیم چون زیگوراتها یا مساجد وکلیساها و برجها و از این قبیل وجود داشتند که طراحی آنها عمدتاً به انگیزه های مذهبی وسیاسی صورت می گرفت . این بناها مظهر و نشانه ای از قدرت ، عظمت ، پیشرفت و ترقی ودر زمان خود حرکت بسوی مدرن شدن بودند. نمونه های ساده این طرز فکر را می توان در بناهایی مانند: معابد یونانی ورومی ، اهرام مصر و کلیساها و …، ودر تاریخ گذشته ایران در چغازنبیل، تخت جمشید، ایوان مدائن و گنبد قابوس و…، مشاهده نماییم.

بر اساس نظر مورخان نخستین ساختمانهای بلند مسکونی مربوط به رم باستان است که در قرن سوم قبل از میلاد بتدریج با افزایش جمعیت به همان نسبت نیز به ارتفاع ساختمانها افزوده شد، بگونه ای که به منظور کاهش خطر فروریختن ساختمانها ناگزیر محدودیتهای ارتفاعی وضع گردید. رومیان درزمان حکومت اگوستین ساختمانهای مسکونی ده طبقه چند واحدی می ساختند که دسترسی به طبقات آن به کمک پلکان میسر بود و مصالح اصلی ساخت این بناهای بلند چوب بود؛ دردوران حکومت اوگوستوس برای کاهش خطر آتش سوزی ارتفاع ساختمانها به m 21 محدود شد.

استفاده از بناهای بلند مسکونی نیز، از قرن شانزدهم میلادی در جنوب یمن معمول شد… احداث اینگونه بناها خصوصاً در قرن نوزدهم میلادی دریمن بسیار متداول شد. این بناها که باروش سنتی ساخت وساز معمول در جنوب عربستان سعودی متداول است ارتفاعشان به m 30 می رسد و تماماً از خشت خام ساخته می شدند.

تغییرات اساسی در شیوه ساخت بناهای بلند در اواخر قرن نوزدهم میلادی باعث پیدایش شیوه ای جدید در احداث اینگونه بناها شد. ساخت بناهای بلند با شیوه جدید ابتدا در شهرهای بزرگ امریکا شروع شد. در اوایل قرن حاضر میلادی احداث اینگونه بنا ها در شهرهای اروپا نیز آغاز شد و پس از گذشت چندین دهه در کشور های درحال توسعه نیز این پدیده ظهور یافت.

فصل حاضر را می توان به دو قسمت اصلی تقسیم نمود.

الف) سیر تحول ساختمانهای بلند درجهان

ب) سیرتحول ساختمانهای بلند در ایران

4-2 تاریخچه ساخت بناهای بلند با شیوه امروزی دردنیا:

شروع ساخت بناهای بلند با شیوه امروزی به اواخر قرن نوزدهم برمی گردد، و این اتفاق در زمانی بوقوع می پیوندد که در قرن نوزدهم، معماری با پیشرفت های قن ساختمان فرصت بروز وشکفتگی یافت . یا در حقیقت فن ساختمان پیش آهنگ نوآوری معماری بود و در این قرن عوامل اساسی پیشرفت را اغلب می توان در فن ساختمان مشاهده کرد ونه معماری. در معماری این قرن بیش از هر چیز تقلید از سبکهای معماری قرون گذشته رواج داشت.

از عوامل مؤثر در پیدایش این پدیده تحولات کم نظیری بود که پس از کاربری سیستم بسمر 1 در صنایع ذوب آهن برای تولید فولاد در سال 1856 میلادی اتفاق افتاد و سپس در عرض سیزده سال (سال 1876 الی 1890 میلادی) اختراعاتی بوقوع پیوست که زندگی انسان را به کلی متحول نمود.

< >سال 1876: اختراع تلفن.سال 1882: اختراع اولین دستگاه ترموالکتریک.سال 1883: انتقال نیروی برق به فاصله دور.سال 1884: اختراع چراغ برق.سال 1885: راه اندازی واگن برقی.سال 1886: راه اندازی راه آهن زیرزمینیسال 1889: استفاده از آسانسور در ساختمانها (اختراع 1853).استخراج و بهره برداری مس و آلمینیوم بیشتر و… این تغییرات فیزیکی پدیده آمده تأثیر زیادی در شکل ساختمانها ، شهرها و… بوجود آورد. گیدئون در رابطه با وضعیت معماری در زمان تاریخ شروع ساخت این بناها چنین اظهار نظر می نماید:درحدود سالهای 1880 که معماری اروپا به آینده ای آشفته ، نامصمم و بی امید تسلیم گشته بود در آمریکا معماری نوتازه می شکفت و نشو ونما می‌کرد…مرکزتجاری شیکاگو موسوم به (لوپ) مرکز بسط ونمو معماری ،نه تنها در ایالات متحده، بلکه در تمام جهان بود.

همچنین ا-م آپجان، افتخار زادگان آسمان خراش را …به سه شهر نیویورک ، شیکاگو و میناپلیس نسبت داده است.

زمینه موجود در معماری آمریکا نیز بصورت بستر مناسبی جهت ساخت بناهای بلند نقش خود را ایفا نمود. تاریخ معماری آمریکا تصویری از فراز ونشیب دایمی میان دو هدف متخالف، یا حساسیت هنری در برابر کاربرد فنی ، همچنان که کشاکشی میان تقلید برده وار، و نوآزمائی آزاد سرانه می باشد و معماری آن تا اواخر قرن 19 از معماریی ساده بهره میبرد که سامان بخشیدن به اندام ساختمان و بوجود آوردن شکلهایی حاصل از بیان راستین مصالح بکار رفته را تبلیغ کرد..در قالب مکتب (رومی وار لومباردی) بازتاب یافت وبه ثمر رسید. بگونه ای که سطوح ساده- دیوارهای مسطح چوبی ، آجری ویا سنگی، همواره عامل اساسی معماری آمریکائی بود..برای آنکه دیوار آجری ارزان تمام شود باید صاف و ساده بنا گردد و پنجره ها بدون هیچ پیرایه به ساده ترین صورت در آن تعبیه شود. چنین دیوارهای بی پیرایه ای از مظاهر آشکار معماری آمریکاست به قول گیدئون:

فرانک لیدرایت نیز از آغاز کار دیوارهای ساختمانهای خود را ساده و مسطح ساخت وتوانست کار را در مقایسه با معاصرین اروپائی خود از مرحله ای پیشتر شروع کند. تاریخچه تحول ساخت بناهای بلند در جهان رامی توان به چهار دوره تقسیم نمود.

4-2-1 نخستین دوره ساخت بناهای بلند:

دوره نخست ساخت بناهای بلند سالهای 1880 تا 1900 میلادی را شامل می شود که در شیکاگو شکل گرفت و ساختمانهای این دوره عمدتاً بصورت بلوک مانند و حداکثر بیست طبقه بودند و هدف اصلی تولیدات ساختمانی بلندی که در این دوره بوجود آمد، ایجاد یک شهر تازه و مترقی بود که در کنار مسائل اقتصادی و…ایجاد شکلهای جدیدی از بنا را بدنبال داشت.

- اصول قابل طرح در ایجاد ساختمانهای بلند این دوره را می توان به اختصار بدینگونه مطرح نمود.

< >ایجاد امکانات جدید فن ساختمان و پیشرفتهای تکنیکی ، افزایش تقاضای زمین، دوران رشد و رونق اقتصادی در آمریکا و ..از عوامل مهم بوجود آمدن بناهای بلند در این دوره می باشد.در این دوره با ایجاد ساختمانهای بلند با استخوان بندی فلزی وسیستم اسکلتی ، هرچند سازه بنا مخفی بود و از ستونهای نزدیک بهم استفاده می گردید ولی همین امر شروع حرکتی در ایجاد اتصال وحدت بین معماری و فن ساختمان بود هر چند اکثر ساختمانها دارای پوشش سنگینی از مصالح بنائی بود و هیچگونه بیانی از سازه بنا مطرح نبود.بناهای بلند دراین دوره بامطرود شمردن جنبه های زینت و آرایش بنا با استفاده از ساده ترین راه حلها بدور از هرگونه تزئین و آرایه، با جسارت کامل شیوه ای نوین را در معماری بوجود آوردند.فرم استفاده شده دز ساختمانهای بلند دوره اول عمدتاً بصورت حجمی مکعب مستطیل می باشد که بامی مسطح پوشش نهائی آن را تشکیل داده بود.توجه خاص به عملکرد، تاکید طراحی برتقسیمات عمودی در نمای بنا و مشخصات ابداعی از قبیل پی وپنجره شیکاگو از خصوصیات بارز بناهای بلند این دوره می‌باشد.بناهای بلند اولیه بمنظور کاربری، اداری . تجاری، …تخصیص یافته ودر پایان دوره از این بلند مرتبه ها جهت کاربری مسکونی نیز استفاده شد.معماران این دوره تلاش زیادی نموده تا با بیان زبان جدیدی از فرم بناهای بلند . اینگونه بناها را دربافت شهری جا بیندازند.نظریه پردازان اولیه بناهای بلند این دوره بیشتر دیدی تحسین آمیز و شگفت زده به امکانات حاصل ازساختمانهای بلند داشتند و متوجه تأثیرات خطیر این پدیده نبوده و صرفاً توجه به رشد روز افزون بناهای بلند مینمودند.ایجاد ساختمانهای بلند دربافت فشرده و در لبه خیابانها چهره ای جدید به شهر هائی که در این دوره از بلند مرتبه ها استفاده می نمودند بخشید . این امر خصوصاً در شهر شیکاگو مشهود بود.در شکل بناهای این دوره ازسبکهای معمول آنزمان استفاده شده بود واکثر بناهای بلند از حرکتهای نوگرائی قرن 19 و ابتدای قرن 20 میلادی بهره برده و غالباً از سبک های رومانسک و کلاسیک درشکل بناهای بلند این دوره استفاده شده است.4-2-2 دوره دوم ساخت بناهای بلند.

دوره دوم بناهای بلند سالهای 1900 تا 1935 راشامل می گردد. در این دوره شاهد تغییر مکان محل ساخت بناهای بلند تری از شیکا گو به نیویورک می باشیم. معماری بناهای بلند ایجاد شده در نیویورک متأثر از سبک مدرسه بوزار می باشد و تأثیر پذیری این معماری را از معماری آتن یا بازیلیک‌ها و رومی ها می توان به عینه مشاهده نمود که دارای قدرت و پرستیژ اجتماعی بودند. هرچند ترکیب زیبا و با مهارت ، این بناها از معماری گوتیک ، روم ، ازتک- مصرو دیگر سبک‌ها استفاده شده است .

در پایان این دوره یکی از بلند ترین ساختمانهای مطرح دنیا، بنای امپایر استیت با ارتفاع باور نکردنی 381 متر شکل می گیرد.

- مشخصات اصلی بناهای بلند در این دوره را مختصراً می توان به صورت زیر مطرح نمود:

< >بیان قدرت جدیدی جهت امور اقتصادی وتجاری با هدف ایجاد بناهای هر چند بلند تر، مهمترین عامل بوجود آمدن بناهای بلند این دوره می باشد.ایجاد ارتفاعات غیر منتظره بنا و ازدیاد ارتفاع به بیش از سه برابر بناهای دوره قبل از مشخصات خاص ساختمانهای بلند در این دوره می باشد.در این دوره استفاده از تزئینات در نمای اصلی ساختمانهای بلند مجدداً بکار گرفته شد که در این میان از فرمهای التقاطی بهره گیری زیادی صورت پذیرفت.سیستم های سازه ای استفاده شده در این دوره ، تکمیل یافته سیستم های دوره قبل می باشد.بناهای بلند در این دوره اکثراً دارای کاربری تجاری واداری می باشند.معماران در ساختمانهای بلند دوره دوم از سبک هائی مانند گوتیک ، کلاسیک وآرت دکو بهره می برند.فرم بناهای این دوره نهایت سعی درنمایش بلندی بنا داشتند به گونه ای که باتعبیه جزرهای عمودی در نما و تعبیه میل در رأس بنا، نهایت اوج گیری ساختمان را تداعی می کردند.بوجود آمدن پدیده ای بنام(آسمانخراش ) در این دوره تحقق یافت.علیرغم استفاده از تزئینات در ساختمانهای بلند ساخته شده در سالهای پایانی این دوره (مرکز راکفلر) نهایت سادگی در فرم بنا و استفاده از برجهای مکعب مستطیل بسیار کشیده مانند حجم صفحه ای این بناها امری بیسابقه بوده است.ساختماهای بلند این دوره از عظمت فوق العاده ای برخوردار بوده و همچون کوهی از سنگ وآجر جلوه گر بودند.4-2-3 دوره سوم ساخت بنا های بلند:

ساخت بناهای بلند در این دوره با مدرنیسم مرتبط می باشد. این دوره در حقیقت تکامل دهنده به بناهای بلند دوره نخست می باشد. زمان تاریخی این دوره را می توان حدفاصل سالهای 1935 الی 1970 مشخص نمود.

از مشخصات خاص این دوره کامل شدن سیستم های کار آمد سازه جهت بناهای بلند می باشد و خصوصاً اگر در دوره قبل صرفاً بناهای بلند با اسکلت فولادی ساخته می شود از این دوره بتن مسلح نیز موقعیت خود را در سازه بناهای بلند تثبیت نمود . در این دوره شیوه ساخت بناهای بلند حالت جهانی می یابد و در سرتاسر جهان نمونه های آن ساخته شد.

از مؤثر ترین معماران این دوره بدون شک باید از میس ونده رو (1969-1886) نام برد که وی با توجه بی پایان به فرم های ساده بی پیرایه ، دقت بسیار وی برای بکار بردن صحیح مصالح ساختمانی سبک بین المللی را به خیال انگیزترین راه حلها وشاید به یک شیوه نو می رساند و…تا مدت زمانی آسمانخراشهای نوع آمریکائی در لفاف عناصر سبک سنتی پوشانده می شد. ولی در اوائل دهه 1939- 1930 میلادی… گوشه هائی از سبک جدید بین المللی براین معماری راه یافت . که از بزرگترین کمک او به معماری نوین میتوان پالایش شکلهای بنیادی سبک بین المللی رانام برد.

- این دوره بازیر سئوال رفتن معماری مدرن در دهه هفتاد به زمان پایانی خود رسید.

- اصول بکار گرفته در ساختماهای بلند دوره سوم را می توان بصورت اختصار بدینگونه مطرح نمود:

< >جنبه بین المللی و جهانی یافتن ساختمانهای بلند به صورت پالایش فرم های ساده و مطرح شدن آن به عنوان الگوئی جهت کلیه مناطق دنیا.تنوع در ایجاد سازه بناهای بلند ، ابداع سیستم کار آمد لوله ای وشروع استفاده از بتن مسلح در سازه های مرتفع.اقتصادی شدن ساخت و تولید بناها و ایجاد بناهای بلند بی شمار… و استفاده از مدولاسیون استاندارد یزاسیون، پیش ساختگی…بیانی واضح و ساده و صادقانه از سازه در ساختمانهای بلند این دوره و ایجاد پیوستگی و هماهنگی کامل بین معماری و فن ساختمان در نوع خود.استفاده از مصالح ساختمانی متنوع فولاد و بتن و شیشه و … دربناهای بلند  این دوره و خصوصاً کاربرد پنجره های سرتاسر شیشه ای دربناهای بلند که شاخص می باشد.تاکید بر سادگی بناهای این دوره هم در قسمت خارجی بنا وهم داخلی که از بی پیرایگی و خالصی با شدت هر چه تمامتر استفاده شده است. خصوصاً نمای بناهای بلند که چون پوست شفافی نمایان گردید.استفاده از ساختمانهای بلند برای کاربردهای متفاوت تجاری واداری و مسکونی بصورت تلفیقی در یک بنای واحد.در بنای بلند مسکونی این دوره تعبیه طبقاتی از ساختمان جهت خدمات عمومی مورد نیاز از قبیل تجاری ، رستوران ، مهد کودک… صورت پذیرفت که دسترسی مناسب تر افراد استفاده کننده را بهمراه داشت.بعضی از ساختمانهای بلند با قرار گرفتن در میان فضاهای باز و سبز فاصله مناسبی را با بناهای موجود ملحوظ داشته و بدینصورت نسبت به آزاد سازی بناهای بلند از سطح زمین نیز اقدام گردیده است.استفاده از فرم و نماهای ساده که نتیجه کاربرد تکنولوژی جدید ساختمان دراین دوره بود و دوباره فرمهای مکعب مستطیل با بامهای تخت مد شد.در این دوره با ساخت آسمانخراشهایی که دیواره های شیشه ای داشته ، شکل شهرهای آمریکائی را عوض نمودند (خصوصاً دهه 1950)ساختمانهای بلند دوره قبلی به عبارتی حجیم و تیره و تاریک بوده و آسمانخراشهای این دوره در بیان ساختمانهای اطراف زیبایی وتشخیص خاص خود را مطرح نمودند.4-2-4 دوره چهارم ساخت بناهای بلند:

این دوره رامیتوان ازدهه 1970 به بعد دانست که از نظر مکتب معماری با مکاتب پست مدرنیسم و مدرنیسم متآخر همزمان می باشد. این دوره در ادامه دوره دوم آرت دکو بار دیگر ، بویژه برای پست مدرنیسم ، به منبع الهامی سرشار بدل شد وتصویر اولیه آسمانخراش رااحیا کرد.

بعنوان نمونه ای از بناهای بلند به سبک پست مدرن دراین دوره می توان از بانک تجاری جده (1984-1979 میلادی) نام برد که کاری از گروه معروف((22)som) می باشد. این بنای 27 طبقه دارای m22 بلندی می باشد. و از نظر فرم با توجه به شرایط محیطی و فرهنگ عربها شکل گرفته است.

چارلز جنکز منتقد بزرگ این دوره از این ساختمان بعنوان بنای سنتی در قالبی جدید یاد می کند که بیان کننده علاقه به متن ساختمانهای تاریخی محل ساختمان می باشد و آنرا چون مجسمه بسیار بزرگ سنگی تشبیه می کند که در آن با درک سنت و نگاهی به حیاط داخلی با مقیاس واندازه خاص خود دربنا مطرح می گردد.

همچنین از بناهای بلند پست مدرن این دوره از کارهای فلیپ جانسون شاگرد و همکار میس ونده روهه می توان نام برد که به مکتب پست مدرنیسم ملحق گردید.

وی طراح و معمار مرکز اداری تجاری آتی تی (AT&T) (1982-1978 میلادی) در مانهاتان به حساب می آید که دنباله رو آسمانخراشهای مانهاتانی جا افتاده در سیستم سرمایه داری آمریکا ست که دنباله رو آرمانهای قدیمی ساخت، تولید و سود است. این ساختمان براساس سنت ساختمان سازی آسمانخراشها در 1910 نیویورک براساس معماری کلاسیک پایه گرفته که تصویری از گونه شناسی سنتی رابیان می نماید.

دراین دوره بناهایی که از گرایش پست مدرنیسم پیروی می نمایند باعنایت به نوع این معماری و واکنش حساسی که  نسبت به معماری مدرن (تعبیر به جعبه‌های شیشه ای کوبیسم) داشته بابیان یک دوره و مشخص نمودن اشکار یک سنت پراخته وبا استفاده از معماری گذشته بصورت استعاره و فرمهای متنوع را بوجود آورده است و خصوصاً با استفاده از گنبدها . هرم ها، بامهای باشیب نامتقارن یا ترکیبی از ورودیها و سرسراهای وسیع بناها ونیز کار زیاد درنما با طره ها، شکافها و پخها ، بالکنها و بسیاری عناصر دیگر ، در قلمرو و معماری پست مدرن منطق وبیان سازه ای در درجه دوم اهمیت قرار گرفته است.

بناهای بلندی که از معماری تکنولوژی برتر پیروی می کنند با اصالت دادن به آخرین دستاوردهای علم و فن و تکنولوژی بناهائی را بوجود می آورند که از تحولات نوین ساختمانی برخوردار بوده ودر حقیقت معماری صنعتی پیشرفته ای را مطرح می نمایند.