هنر ما قبل تاریخ
هنر ما قبل تاریخ به سه دوره مهم تقسیم می شود :
الف- دوره پالئولینیک ب- دوره نئولیتیک ج- دوره برنز و آهن
در این دوره که از نظر زمان دورترین نقطه تاریخی را در بر می گیرد .اولین گام های بشر برای ساختن ابزار و وسایل مورد احتیاجش برداشته شد. از این دوره آثاری در غارها بدست آمده است .
از این دوره آثاری از مجسمه و نقاشی در دست است مانند: ونوس ساویذیانو – ونوس ویلندورف حدود 15000- 10000 ق م و نقاشیهای غار آریژ .
ب- دوره نئولیتیک: ( نوسنگی )
اولین آثار معماری و بناهای ساخته شده دست بشر در این دوره بوجود آمده است . زیرا دوره یخبندان به پایان رسید.
ج- دوره برنز و آهن :
این دوره از زمانی آغاز می شود که فلزات ساخته می شوند .در این عصر شهرسازی اهمیت پیدا می کند. دراین دوره است که ما با تمدنهای عظیمی چون مصر ، بین النهرین و مدیترانه آشنا می شویم .
هنر بدوی
امروز هنوز قبایلی یافته می شوند که در شرایط عصر پارینه سنگی زندگی می کنند.مانند جامعه های بدوی آفریقای استوایی وجزایرجنوب اقیانوس آرام و دو قاره شمالی و جنوبی آمریکا .
جامعه های بدوی دراساس روستایی ومستغنی از غیر اند ، واحدهای اجتماعی وسیاسی آنها به ترتیب دهکده وقبیله است، نه شهر و دولت . دو دوام و قرارشان مبتنی برحفظ رسوم وسنن است.بی یاری اسناد و اوراق نوشته شده قسمت عمده آثارهنری جنبه مذهبی دارد. تندیسها خلاصه و اغراق شده از آثار پیکر آدمی است .
دراغلب تندیسهای آفریقایی پیکر انسان بطور تجریدی و دور از واقع گرایی نشان داده شده است درتندیسها اغراق دیده می شود . مثلا در پیکر انسان سر بزرگتر ساخته شده است .
در بین سرخپوستان نقاشی موقتی بنام نقاشی شنی که توسط جادوگر قبیله به وجود می آید و او در مراسم مربوط به مداوای بیماران به کار می رود و در مراسم برای تضمین موفقیت در شکار و افزایش قدرت انسان به کار می‌رود .
هنر مصر
هنرمصر از قدیمی ترین و شکل گرفته ترین نوع هنرهاست .
اختراع خط حدود 5000 سال قبل یکی ازپیروزیهای زودرس وضروری تمدنهای بین النهرین و مصر بود .
تاریخ مصر به سه دوره مشخص تقسیم می شود .
پادشاهی کهن:آثار مصری از 3000 تا 500 سال ق . ه به نحوی با هم شباهت دارند .
طرز فکر مصریان این بود که هر شخص باید بکوشد تا درزندگی خود وسایل خوشبختی پس از مرگش را فراهم آورد. از این رو هرفرد مصری می بایست آرامگاه ابدی خویش را چون جایگاهی همانند و یادآور محیط زندگی روزانه اش ترتیب دهد .
تا روح وی که در زبان مصری « کا »خوانده می شود درآن احساس آسودگی کند و نیز می بایست کالبدی جاودانی از خود باقی بگذارد . تا «کا» بتواند در آن حلول کند و به زندگی خود ادامه دهد . برای این منظور جسد را مومیایی می کردند. واز بیم آنکه جدم ازمیان برود پیکره ایشان را از سنگ و فلز می ساختند .
مشهورترین مقابر از نوع مصطبه مقبره پادشاه زوسر است .
در دوره سلسله سوم این مقابر شکل هرم هایی پله دار بخود گرفت. سیر تکاملی اهرام در دوره سلسله چهارم با ساختمان هرمهای سه گانه به اوج خود رسید .
پیکره خفرن پادشاه را نشسته بر تخت سلطنت نشان می دهد . درحالی که شاهین با بالهای خود پشت سر او را می پوشاند . پیکره موکرینوس جانشین خفرن و سازنده سوینی هرم جیزه حدود 2500 ق م یکی از بهترین مجسمه‌های این دوره است . کاتب نشسته 2400 ق و م که چهار زانو نشسته از نمونه‌های بسیار خوب مجسمه سازی این دوره است .
پادشاهی میانه
در دوره امپراتوری میانه مصر دچار اغتشاشات داخلی و حمله اقوام گوناگون تغییر شکل می دهد . بهر حالت آثارعمده ای از این دوره نیست . مهم ترین آثار این دوره یکی معبد آمنه مه و دیگری معبد آمون است . مقابر نیز در کوه و صخره ها بوجود می آورند .
پادشاهی جدید : این دوره دوران شکوه و عظمت معماری است . معابد توت موس و آمنهوپت سوم در کارناک و بعد لوکسور و معبد آمون در کارناک از آثارمعماری این دوره اند . در این دوره زیبایی و ظرافت معماری را تکمیل می‌کنند . در دوره سلسله بیستم بار دیگر آثار هنری رو به سادگی می روند. نمونه معابد عبید و خنشو می باشند.
نقش برجسته و نقاشی در این دوره رشد می کند . مانند نقش برجسته مقبره حور محب سقاره حدود 1355 ق . م .
هنر بین النهرین
بین النهرین تشکیل می شودازد و سزریز جداگانه و مشخص سومریها وآشوریها .
1- سومریها : این قوم از قدیمی ترین اقوام جهان به شمار می روند . لوحه های هنری و زیبایی از این دوره بجای مانده از جمله لوحه جنگ و صلح عقابها نارام سینی یا فتح و پیروزی .
سومریهامعابدوزیگوراتهایی بوجودآورده اندو تعدادی نقاشی دیواری(فرسک) معماروسلطان معروف سومر « گودآ » که به سلطان (آگاش شهرت دارد در توسعه هنر سومر سهم بسزایی دارد . دیگر اور نامو پادشاه شهر اور بود که بزرگترین زیگوراتها از جمله به ارتفاع 21 متر و در سه طبقه از خشت خام و آجر ساخت .
2- بابل : حکومت بابل بوسیله سامیها و در2000 سال قبل از میلاد بوجود آمد وتمدن درخشانی را پایه گذاشت . حمورابی پادشاه معمار وقانوگذار بزرگ آنزمان سلطان بزرگ این سرزمین بوده است . وی اولین لوحه قوانین را تدوین نمود ودرساختن بابل کوشش فراوان کرد . در بالای کتیبه حمورابی مثال خودش را در برابر خورشید خدا مصور ساخت .
3- آشور:آشوریان برخلاف سومریان مردمی جنگجو بودند.دوره شکوه وعظمت این قوم درهزاره اول قبل از میلاد مسیح باید دانست.آنان از سومریها تقلید می کردند ولی درکاخ سازی به تجمل بیشتری دست زدند.از جمله کاخ سارگون دوم در خرساباد متعلق به نیمه دوم قرن هشتم ق . م است .
ازآشور بانیپال نقش برجسته های زیادی به جای مانده که اغلب او را در حال جنگ با دشمن و یا شیر نشان می دهد .
هنر اژه ای
اگرازکنار دلتای نیل به سوی شمال دریای مدیترانه پیش برویم .نخستین نقطه ای از خاک اروپا که در برابر دیدگانمان ظاهر می شود گوشه شرقی جزیزه کرت است .
هنر سیکلادی
مردی که میان سالهای 2600 تا 1100 ق . م در جزایر سیکلاد سکونت داشتند به جزمقابرسنگی آثاری کمی ازخود برجای گذرانده اند.پیکره سازان سیکلادی در هزاره دوم ق . م قدیمی ترین بدنهای برهنه زنانه به اندازه طبیعی به وجود آوردند .
هنر مینوسی
تمدن مینوسی غنی ترین و شگفت انگیزترین تمدن دنیای اژه ای شناخته شده است . آنان تمدن شهری به وجود آوردند و پادشاه مینوس برای خود کاخ های کوچک بنا نهاد . که از این ساختمانها برای انواع فعالیتهای کشوری و تجاری استفاده می شده است . در تمدن مینوسی معبدی وجود نداشت . لذا پیکره های بزرگ دینی هم وجود نداشت. الهه ماری ( شاید کارهنه ) حدود 1600 ق . م از گل پخته یکی از آثار پیکره سازی این دوران است .