تحقیق مقاله دین و معنویت

بسم الله الرحمن الرحیم

 تعریف دین واقسام آن:

مراد ازدین مکتبی است که از مجموعه عقاید، اخلاق و قوانین ومقررات اجرائی تشکیل شده است وهدف آن، راهنمائی انسان برای سعادتمندی است. دین به این معنا بردو قسم است : دین بشری ودین الهی .

دین بشری ، مجموعه عقاید ،اخلاق و قوانین ومقرراتی است که بشر با فکر خود وبرای خویش تدوین و وضع کرده است. ازاین رو ،این دین در راستای همان خواسته ها،انتظارات اورا برآورده می سازد واسیر هوس وابزار دست همان انسان است و انسان به گونه ای آن را تنظیم نموده که تمام قوانین ومقرراتش به سود اوباشد وچیزی را بر او تحمیل نکند.1

 پیامدهای دین بشری2 :

پیامدهای عمده دینی که بر اساس خواست انسان شکل بگیرد.

رهائی وعدم تعهد و مسئولیت:

اگر بشر به تدوین وتنظیم دین بپردازد چون اصل کلی این است که هرکس بر اساس ساختار روانی و بدنی خود می اندیشد وعمل می کند

« کل یعمل علی شاکلته »3

اگر خدای او هوسش باشد دین اومجموعه هواها وافکار هوس مدارانه اوست وهرکس بر اساس هوس عمل کند هرگز خود رامسئول نمی داند.

واکنش در برابر دین الهی:

انسان تنظیم کننده وتدوینگر دین ، بر ضد دین الهی واکنش نشان می دهد وبه مبارزه برضد آن بر می خیزد ودرنهایت ، آن را تکذیب می کند یا آورنده آن را به قتل می رساند چنان که قرآن کریم می فرماید:

« کلما جائهم رسول بما لاتهوی أنفسهم فریقا کذبوا وفریقاً یقتلون »4

دین الهی مجموعه عقاید و اخلاق وقوانین ومقررات اجرائی است که خداوند آن را برای هدایت بشرفرستاده است تا انسان در پرتو تعالیم آن ،هوا وهوس خود را کنترل وآزادی خود را تأمین کند . چرا که دین الهی است که به حقیقت انسان ونیازهای اوتوجه دارد وبرنامه کامل و همه جانبه ای ارائه می کند که انتظارات او را از همه نظر بر آورده سازد که مصداق اتم واکمل دین الهی ، دین مبین اسلام است.5

نکته قابل توجه درتعریف دین الهی این است که دین الهی علاوه بر اینکه آزادی را برای زندگی بشر به ارمغان می آورد ، هوس های اورا نیز در حد اعتدال نگه می دارد. بنابراین اگر به دین و دستورات آن درست عمل شود که آرزوی خیلی از افراد است وادعا می کنند که دین محدودیت است وسلب آزادی ازانسان جامه عمل پوشیده می شود، البته آزادی حقیقی و تا منظوراز آزادی چه باشد. آیا آزادی بی قید وبندی است که بدنبال آن هزاران مشکل ومفسده سد راه انسان را فراگیرد که اورا از حرکت بسوی کمال بازدارد ؟ یا آزادی تأمین آنچه که انسان را از قید هوس ها شهوت رانی ها واسیر هواها بودن آزاد کند ومرغ جان را از قفس تن رها کند و اورا در مسیر کمالش سوق دهد؟!

انتظارات متقابل انسان و دین:

ازآنان که به ستیزه جوئی ومبارزه با دین خود را مشغول می کنند ودرمقابل دین ودستورات رهایی بخش وسعادتمندانه آن می ایستند باید پرسید مگر اینان از دین چه انتظاراتی دارند وآیا دین الهی چه کاستی در زندگی بشر گذارده است که ایشان در پی تأمین آن کاستی بر آمده ودرمقابل دین از خود مقاومت نشان می دهند.

برخی انتظار بشر از دین را به سر رجوع انسان به دین معناکرده اند. چنانکه درگذشته متکلمان گفته اند: چرا انسان باید به دین رجوع کند؟ واغلب می گفتند: وجوب شکر منعم ودفع ضرر محتمل ، ما را وا می دارد تا دین را بشناسیم وآن رابپذیریم وبه محتوای آن عمل کنیم.6

انتظار انسان ازدین به معنای تقاضای انسان ازدین است. چنان که بیمار از طبیب انتظار دارد وتقاضا می کند که بیماریش را بشناسد و راه دفع و پیش گیری از بیماری وراه دفع و پیش گیری از بیماری وراه دفع ودرمان آن را بشناسد واورا راهنمایی کند که چگونه باید بیماری را دفع ورفع نماید. اما انتظاری که دین از انسان دارد به معنای اقتضا و فرمان است زیرا دین پیام خالق است . اوفرمان می دهد وبشر باید امتثال کند . نه اینکه خدا از انسان تقاضا داشته باشد زیرا اگر تمام جهان را کفر فراگیرد آسیبی به خدا نمی رسد.

بنابراین انتظار دین از انسان، اقتضا وفرمان است چنان که انتظار طب و طبیب از بیمار ، انجام دستور وعمل به نسخه است .7

ریشه های مشکلات وبحرانهای جهان معاصر:

◄ فقدان نظرات بنیادی مذهبی،اخلاقی و فلسفی درباره هستی وانسان، مفهوم زندگی ، شرائط زندگی بشر، خوشبختی، استفاده صحیح وسالم اززندگی و امکاناتی که بشربه مدد آن  می تواند به سعادت برسد.

◄ فقدان پاسخ های مطمئن وموثق به رازهای هستی وآغاز و انجام آن.

◄ فقدان ارزش های مذهبی و اخلاقی که می توانست تصمیم ها وعمل کردها را هدایت کند و روز به روز ضایعات بیشتری را به بار می آورد.8

دین و معنویت ازدیدگاه غربیان:

ازدیدگاه متفکران غربی دین به تدریج از معنا و مفهوم اصلی خود فاصله گرفته است به گونه ای که دین ، وحی وبعث رسل نیست بلکه هر نوع احساس غیر حسی و تجربه های غیرعادی جزو مصادیق دین شمرده می شود وبا عنوان دین به دیگران عرضه می شود ودین یک پدیده انسانی و زمینی است نه آسمانی و مأموریتی الهی .

در یک چنین دینی هیچ گونه مقررات الزام آوری برای پیروان آن وجود ندارد وهمه چیز در این نوع دین مباح است بنابراین برای درک معنویتهای این چنینی و دستیابی به احساسهای معنوی از هر وسیله ای می توان استفاده کرد مثل : مواد مخدر،شراب ، همجنس بازی و...

دین از منظر اسلام:

همانگونه که در تعریف دین گذشت ، دین مجموعه ای از اعتقادات ، ارزشها و اوامر ونواهی می باشد که از طرف خداوند بوسطه وحی بر قلب پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله والسلم القاء شده واو مأمور ابلاغ والقاءاین مجموعه به مردم است که سعادت وخوشبختی وکمال افراد ونجات ابدی آنها در هردو عالم درسایه عمل به این احکام حاصل می شود.9

با توجه به این دودیدگاه در مورد دین ومعنویت این نتیجه حاصل می شود که دین گرائی ومعنویت رایج در جهان غرب کنونی کاملاً نقطه مقابل ودرتضاد با دین گرایی و معنویت از نظر اسلام است وتنها نقطه مشترک بین این دو تلاش در جهت رهایی ونجات از محدوده تنگ عالم طبیت وباز کردن غل وزنجیر حس گرایی می باشد.

بیشترین آراء و تئوریها درباب دین ومعنویت گرایی در حوزه فلسفه وروان شناسی ساخته و پرداخته شده است. برخی از جامعه شناسان ضمن رد نظر کسانی که برای دین ومعنویت هیچ بهائی قائل نیستند، بر اصالت دین ونقش بسزای آن در زندگی انسان پا فشاری می کنند. الوین گواونر معتقد است که علت مخالفت با دین ونفی اعتبار وارزش آن،ریشه در ناکامی برخی از نظریه پردازان وجامعه شناسان در مقام ارائه راه حل علمی برای اداره جامعه دارد. به عبارتی ،برخی جامعه شناسان به تبع اگوست کنت که در ابتدا بر این عقیده بود که واقعیت مساوی است با محسوسات وعقلانیت یا همان حس گرایی مطلق ، وبعدها به دنبال در گرو نهادن دل نسبت به عشق زنی و  زنجیر اسارت محبت اوبه گردن انداختن به دنبال تأسیس آئینی جدید به نام د« دین انسانیت» افتاد بدین وسیله بسیاری از پیروانش از او جدا شدند درپی ارائه وابداع دین جدید و تبیین آیین نوینی برای اداره جامعه بوده اند که به دنبال آن برای خود، مقام ومرتبه ای همانند پیامبران قائل بودند اما به علت نا توانی در ایفاء نقش پیامبران با اصل دینداری ومنصب نبوت به معارضه پرداختند وبا فرافکنی، هر نوع دینداری ودین ورزی را ناهنجار وخلافی قلمداد نمودند. با توجه به همین واقعیت است که پارسونز معتقد است: « هرگاه در جامعه اش عشق به خدا وتوجه به اخلاق ومعنویت تضعیف گردد آن جامعه دچار بحرانهای شدید میگردد وچاره چنین بحرانهایی فقط از طریق تأکید بر اخلاق وتقویت احساسات افراد نسبت به مقدسات وحفظ دین میسر خواهد گشت.»10