احکام طهارت
«آب مطلق و مضاف»
آب یا مطلق است یا مضاف : آب مضاف آبیست که آن را از چیزی بگیرند، مثل : آب هندوانه و گلاب. یا با چیزی مخلوط باشد، مثل آبی که بقدری با گل و مانند آن مخلوط شود که دیگر به آن آب نگویند و غیر اینها آب مطلق است و آن بر پنج قسم است :
اول آب کر، دوم آب قلیل، سوم آب جاری، چهارم آب باران، پنجم آب چاه.
آب کُر
آب کر مقدار آبیست که اگر در ظرفی که درازا و پهنا و گودی آن هر یک سه وجب و نیم است، بریزد آن ظرف را پر کند. و وزن آن از صد و بیست و هشت من تبریز بیست مثقال کمتر است، که 906/383 کیلوگر می شود. بنابر احتیاط و لکن اقرب ایستکه 419/377 کیلوگرم است.
اگر عین نجس مانند بول و خون با آب کر برسد چنانچه آن آب بو یا رنگ یا مزه نجاست را بگیرد نجس می شود و اگر تغییر نکند نجس نمی شود.
اگر بوی آب کر به واسطه غیرنجاست تغییر کند نجس نمی شود.
اگر عین نجس مانند خون با آبی که بیشتر از کر است برسد و بو یا رنگ یا مزه قسمتی از آن را تغییر دهد، چنانچه مقداری که تغییر نکرده کمتر از کر باشد تمام آب نجس می شود و اگر به اندازه کر یا بیشتر باشد فقط مقداری که بو یا نگ یا مزه آن تغییر کرده نجس است.
آب فواره اگر متصل به کر باشد آب نجس را پاک می کند در صورتی که مخلوط با آن بشود ولی اگر قطره قطره روی آب نجس بریزد، آن را پاک نمی کند، مگر آنکه چیزی روی فواره بگیرند تا آب قبل از قطره قطره شدن با آب نجس متصل شود و با آن مخلوط گردد.
اگر چیز نجس را زیر شیری که متصل به کر است بشویند آبی که از آن چیز می ریزد، اگر متصل به کر باشد و بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد پاک است.
اگر مقداری از آب کر یخ ببندد و باقی آن بقدر کر نباشد چنانچه نجاست به آن برسد نجس می شود و هر قدر از یخ هم آب شود نجس است.
آبی که به اندازه کر بوده اگر انسان شک کند از کر کمتر شده یا نه مثل آب کر است یعنی نجاست را پاک می کند و اگر نجاستی هم به آن برسد، نجس نمی شود و آبی که کمتر از کر بوده و انسان شک دارد به مقدار کر شده یا نه حکم آب کر ندارد.
کر بودن آب به دو راه ثابت می شود :
اول آن که خود انسان یقین کند. دوم آن که دو مرد عادل خبر دهند.
آب قلیل
آب قلیل آبیست که از زمین نجوشد و از کر کمتر باشد.
اگر آب قلیل روی چند چیز نجس بریزد یا چیز نجس به آن برسد نجس می شود ولی اگر از بالا با فشار روی چیز نجس بریزد مقداری که به آن چیز می رسد نجس و هر آنچه بالاتر از آنست پاک می باشد و نیز اگر مثل فواره با فشار از پایین به بالا رود در صورتی که نجاست به بالا برسد پایین نجس نمی شود و اگر نجاست به پایین برسد بالا نجس می شود.
آب قلیلی که برای برطرف کردن عین نجاست روی چیز نجس ریخته می شود و از آن جدا گردد نجس است و بنابر احتیاط واجب باید از آب قلیلی هم که بعد از برطرف شدن عین نجاست برای آب کشیدن چیز نجس روی آن می ریزند و از آن جدا می شود اجتناب کنند.
ولی آبی که با آن مخرج بول و غایط را می شویند با پنج شرط پاک است :
اول آن که بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته باشد، دوم نجاستی ازخارج به آن نرسیده باشد. سوم نجاست دیگری مثل خون یا بول یا غائط بیرون نیامده باشد. چهارم ذره های غائط در آب پیدا نباشد. پنجم بیشتر از مقدار معمول نجاست به اطراف مخرج نرسیده باشد.
آب جاری
آب جاری آبیست که از زمین بجوشد و جریان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات.
آب جاری اگرچه کمتر از کر نباشد چنانچه نجاست به آن برسد تا وقتی بو یا رنگ یا مزه آن بواسطه ی نجاست تغییر نکرده است پاک است.
اگر نجاستی به آب جاری برسد مقداری از آن که بو یا رنگ یا مزه اش بواسطه ی نجاست تغییر کرده است نجس است و طرفی که متصل به چشمه است اگرچه کمتر از کر باشد پاک است و آب ها دیگر نهر اگر به اندازه کر باشند یا به واسطه آبی که تغییر نکرده به آب طرف چشمه متصل باشد پاک وگرنه نجس است.
آب چشمه ای که جاری نیست ولی طوریست که اگر از آن بردارند باز می جوشد حکم آب جاری را دارد، یعنی اگر نجاست به آن برسد تا وقتی که بو، رنگ و مزه آن بواسطه نجاست تغییر نکند پاک است.
آبی که کنار نهر ایستاد و متصل به آب جاری است حکم آب جاری دارد.
چشمه ای که مثلاً در زمستان می جوشد و در تابستان از جوشش می افتد فقط وقتی که می جوشد حکم آب جاری را دارد.
آب حوض حمام اگرچه کمتر از کر باشد چنانچه به خزینه ای که آب آن به اندازه کر باشد متصل است مثل آب جاریست.آب لوله های حمام که از شیرها و دوش ها می ریزد اگر متصل به کر باشد مثل آب جاریست و آب لوله های عمارات اگر متصل به کر باشد در حکم آب کر است.
آبی که روی زمین جریان دارد، ولی از زمین نمی جوشد چنانچه کمتر از کر باشد و نجاست به آن برسد نجس می وشد. اما اگر از بالا با فشار به پایین بریزد چنانچه نجاست به پایین آن برسد بالای آن نجس نمی شود.
آب باران
اگر به چیز نجسی که عین نجاست در آن نیست یک مرتبه ببارد جایی که باران به آن برسد پاک می شود و در فرش و لباس و مانند این ها فشار لازم نیست ولی باریدن دو سه قطره فایده ای نداد، بلکه باید طوری باشد که بگویند باران می آید.
اگر باران بعین نجس ببارد و بجای دیگر ترشح کند چنانچه عین نجاست همراه آن نباشد و بو یا رنگ یا مزه ی نجاست نگرفته باشد پاک است. پس اگر باران بر خون ببارد و ترشح کند چنانچه ذره ای خون در آن باشد یا آن که رنگ یا و یا مزه ی خون گرفته باشد نجس می باشد.
اگر بر سقف عمارت یا روی بام آن عین نجاست باشد تا وقتی باران ببارد به بام ببارد آبی که به چیز نجس رسیده و از سقف یا ناودان می ریزد پاک می شودو اگر باران به زمین جای شود و بجای نجس که زیر سقف است برسد، آن را نیز پاک می کند.
خاک نجسی که بواسطه ی باران گل شود و آب آن را فراگیرد پاکست، اما اگر فقط رطوبت به آن برسد پاک نمی شود.
هرگاه آب باران در جایی جمع شود اگرچه کمتر از کر باشد چنانچه موقعی که باران می آید، چیز نجسی را در آن بشویند و آب بو یا رنگ یا مزه نجاست نگیرد پاک است.
اگر بر فرش پاکی که روی زمین نجس است باران بباد و بر زمین نجس جاری شود فرش نجس نیست و زمین هم پاک می گردد.