شجاعت
امام علی(ع):
الشجاعه عز حاضر، الجبن ذل ظاهر؛
شجاعت عزتی است آماده، ترس ذلتی است آشکار.
امام علی(ع):
الشجاعه نصره حاضره و فضیله ظاهره؛
شجاعت، نصرتی نقد و فضیلتی آشکار است.
امام علی(ع):
السخاء و الشجاعه غرائز شریفه، یضعها الله سیحانه فیمن أحبه و امتحنه؛
سخاوت و شجاعت خصلت های والایی هستند که خداوند سبحان آن دو را در وجود هرکس که دوستش داشته و او را آزموده باشد می گذارد.
امام علی(ع):
جبلت الشجاعه علی ثلاث طبائع، لکل واحده منهن فضیله لیست للاخری: السخاء بالنفس و الأنفه من الذل و طلب الذکر ...؛
شجاعت بر سه خصلت سرشته شده که هریک از آنها فضیلتی دارد که دیگری فاقد آن است: از خودگذشتگی، تن ندادن به خواری و ذلت و نامجویی.
امام علی(ع):
ثمره الشجاعه الغیره؛
غیرت میوه شجاعت است.
امام صادق(ع):
ثلاثه لا تعرف إلا فی ثلاث مواطن: لا یعرف الحلیم إلا عند الغضب و لا الشجاع إلا عند الحرب و لا أخ إلا عند الحاجه؛
سه کس اند که جز در سه جا شناخته نمی شوند: بردبار جز در هنگام خشم، شجاع جز در جنگ و برادر جز در هنگام نیازمندی.
امام علی(ع):
لا آشجع من لبیبٍ؛
شجاع تر از خردمند، وجود ندارد.
امام علی(ع):
لو تمیزت الأشیاء لکان الصدق مع الشجاعه و کان الجبن مع الکذب؛
اگر خصلت ها از یکدیگر متمایز و جدا شوند، هر آینه راستی با شجاعت باشد و بزدلی با دروغ.
امام علی(ع):
آفه الشجاعه إضاعه الحزم؛
آفت شجاعت، فرو گذاشتن دوراندیشی است.
امام علی(ع):
العدل أفضل من الشجاعه لأن الناس لواستعملوا العدل عموماً فی جمیعهم لا ستغنوا عن الشجاعه؛
عدالت بهتر از شجاعت است زیرا اگر مردم همگی عدالت را درباره همه بکار گیرند از شجاعت بی نیاز می شوند.
بردباری
امام صادق(ع):
الحلم سراج الله... و الحلم یدور علی خمسه أوجه: أن یکون عزیزاً فیذل أو یکون صادقاً فیتهم أو یدعو إلی الحق فیستخف به أو أن یؤذی بلا جرم أو أن یطالب بالحق و یخالفوه فیه، فإن آتیت کلا منها حقه فقد اصبت...؛
بردباری چراغ خداست ... پنج چیز است که بردباری می طلبد: شخص عزیز باشد و خوار شود، راستگو باشد و نسبت ناروا داده شود، به حق دعوت کند و سبکش بشمارند، بی گناه باشد و اذیت شود، حق طلبی کند و با او مخالفت کنند، اگر در هر پنج مورد، به حق رفتار کنی، بردبار هستی ...
امام علی(ع):
الحلم غطاء ساتر و العقل حسام قاطع، فاستر خلل خلقک بحلمک و قاتل هواک بعقلک؛
بردباری پرده ای پوشاننده و عقل شمشیری برنده است، پس عیبهای اخلاقی خود را با بردباری بپوشان و با عقلت به جنگ هوا و هوست برخیز.
امام علی(ع):
إن لم تکن حلیماً فتحلم فإنه قل من تشبه بقوم إلا أوشک أن یکون منهم،
اگر بردبار نیستی خود را بردبار جلوه ده، زیرا کمتر کسی است که خود را شبیه گروهی کند و بزودی یکی از آنان نشود.
رسول اکرم(ص):
کاد الحلیم أن یکون نبیاً؛
آدم بردبار به پیامبری نزدیک است.
رسول اکرم(ص):
لیس بحلیم من لم یعاشر بالمعروف من لابد له من معاشرته حتی یجعل الله من ذلک مخرجاً؛
بردبار نیست آن که با کسی که چاره ای جز معاشرت با او ندارد به نیکی معاشرت نکند تا این که خداوند برای او راه نجاتی از معاشرت با وی فراهم آورد.
امام علی(ع):
الحلم یطفی نار الغضب و الحده تؤجج إحراقه؛
بردباری آتش خشم را فرو می نشاند و تندی آن را شعله ور تر می کند.
امام علی(ع):
لیس الحلیم من عجز فهجم و إذا قدر انتقم، إنما الحلیم من إذا قدر عفا و کان الحلم غالباً علی کل أمره؛
کسی که چون ناتوان شود هجوم برد و چون قدرت یابد انتقام گیرد بردبار نیست، بلکه بردبار کسی است که قدرت داشته باشد اما گذشت کند و بردباری بر تمامی امور او غالب باشد.
امام علی(ع):
من حلم عن عدوه ظفر به؛
هرکس در مقابل دشمن بردبار باشد بر او پیروز می شود.
امام علی(ع):
من غاظک بقبح السفه علیک، فغظه بحسن الحلم عنه؛
هرکس با زشتی سبکسری تو را خشمگین کرد تو با زیبایی بردباری او را به خشم آور.
رسول اکرم(ص):
فأما الحلم فمنه رکوب الجمیل، وصحبه الأبرار و رفع من الضعه و رفع من الخساسه و تشهی الخیر و تقرب صاحبه من معالی الدرجات و العفو و المهل و المعروف و الصمت فهذا ما یتشعب للعاقل بحلمه؛
حاصل بردباری: آراسته شدن به خوبیها، هم نشینی با نیکان، ارجمند شدن، عزیز گشتن، رغبت به نیکی، نزدیک شدن بردبار به درجات عالی، گذشت، آرامش و تأنی، احسان و خاموشی. اینها ثمره بردباری عاقل است.
مردانگی
امام علی(ع):
المروء ه اسم جامع لسائر الفضائل و المحاسن؛
مردانگی، نامی است که همه بزرگواریها و خوبیها را در بر می گیرد.
امام علی(ع):
مر علی قوم یتحدثون – فیم أنتم؟ فقالوا: نتذاکر المروء ه، فقال: أو ما کفاکم الله فی کتابه إذا یقول: (إن الله یأمر بالعدل و الإحسان) فالعدل الإنصاف و الإحسان التفضل، فما بعد هذا؟!؛
امام علی(ع) بر گروهی عبور کردند که در حال گفتگو بودند. فرمودند درباره چه سخن می گویید؟ عرض کردند: درباره مردانگی گفتگو می کنیم. فرمودند: آیا خداوند در کتاب خود پاسخ شما را نداده است، آنجا که می فرماید: (همانا خداوند به عدل و احسان فرمان می دهد؟) عدل، انصاف است و احسان، نیکی و بخشش. غیر از اینها چیز دیگری هم هست؟