مقدمه:
کارآفرینی مفهومی است که همواره با خلقت بشر به وجود داشته است . مروری بر ادبیات کار آفرینی نشان می دهد که مفهوم کارآفرینی برای اولین بار توسط اقتصاددانان مطرح شد. پس با توجه به اهمیت و نقش کارآفرینی در شکل گیری تحولات اقتصادی در شکل گیری تحولات اقتصادی در جوامع ، دانشمندان علوم اجتماعی نیز به بررسی ویژگی های فردی و اجتماعی کارآفرینان پرداختند.
خانواده کانونی است که در شکل گیری این ویژگی ها می تواند نقش حیاتی ایفا کند. در جوامع سنتی که مردان نقش نان آوری و زنان نقش خانه داری و تربیت فرزندان را بر عهده داشتند ، انتقال ایده کسب و کار بیشتر از طرف مرد صورت می گرفت . ساختار جدید خانواده در جامعه امروز و به تبع آن خروج زن از خانه ، ظهور جلوه های تازه ای از بروز خلاقیت و نوآوری را در هر دو جنس زن و مرد باعث شد . به دنبال این تغییر نگرش ، شیوه تولید ، کسب زندگی و نقش های والدین در درون خانواده نیز دچار دگرگونی شد. به شکلی که هر کدام از والدین با رفتار خود می توانند در رشد اعتماد به نفس ایده های جدید در خانواده ئ تعیین مسیر شغلی فرزندان ، نقش اساسی ایفا کنند.
اگر خانواده را از دیدگاه های نهادی مورد بررسی قرار دهیم به این نتیجه می رسیم که خانواده از نظر کمی وکیفی می تواند کانون اصلی اندیشه کار و تلاش و پرورش روحیه خلق ایده و کار در افراد باشد.
مرجع مجله تدبیر( مرکز کارآفرینی دانشگاه صنعتی شریف به نقل از سایت مرکزی کارآفرینی دانشگاه صنعتی امیر کبیر.
کارآفرینی چیست؟
رویکرد اکثر کشورها ی جهان در دهه اخیر به موضوع کارآفرینی و توسعه آن موجب گردیده موجی از سیاستهای توسعه کارآفرینی در دنیا ایجاد شود. کشورهای مختلف راه حلی را که در سه دهه گذشته برای فائق آمدن بر مشکلات اقتصادی و اجتماعی به آن روی آورده اند ، توسعه فرهنگ کارآفرینی انجام حمایت های لازم از کارآفرینان ، ارائه آموزش های مورد نیاز به آنان و انجام تحقیقات و پژوهشهای لازم در این زمینه بوده است.
تامل در وضعیت اقتصادی و روند مراحل پیشرفت و توسعه در کشورهای پیشرفته توانسته اند به پیشرفت های چشمگیری در زمینه های مختلف اقتصادی و اجتماعی دست یابند و یا حداقل بحران های پیش آمده را به سلامت پشت سر گذاشته و بحران هایی که وقوع آن ها را در آینده پیش بینی کرده اند مهار کنند.
از جمله این کشورها می توان به ایالات متحده ، کشورها ی اتحادیه اروپایی ، کشورها ی جنوب شرق آسیا، چین ، برخی کشورهای آمریکای لاتین و آفریقایی و اقیانوسیه را نام برد.
تعریفی از کار آفرینی که تقریبا شامل همه تعاریف ارائه شده می باشد عبارتست از :
کارآفرینی فرایندی است که فرد کارآفرین با ایده های نو وخلاق و شناسایی فرصتهای جدید و با بسیج منابع، مبادرت، ایجاد کسب و کار و شرکت های نو ، سازمانهای جدید ، و نوآور و رشد یابنده نموده که توام با پذیرش مخاطره و ریسک است و منجر به معرفی محصول و یا خدمت جدیدی به جامعه می گردد.
در دایره المعارف بریتانیکا کارآفرین اینگونه تعریف شده:
شخصی که کسب و کار و یا موسسه اقتصادی را سازماندهی و مدیریت کرده و خطرات ناشی از آنرا می پذیرد .
واژه کارآفرین از قرنها پیش و قبل از آنکه به زبان امروزی مطرح شود. در زبان فرانسه متداول گردید. این واژه معادل کلمه فرانسوی Enter prender به معنای "متعهد شدن" (معادل underlake در زبان انگلیسی ) می باشد. که در سال 1848توسط جان استورات میل به کارآفرینی Enter prender در زبان انگلیسی ترجمه شده .
مفهوم کار آفرینی:
به طور کلی کارآفرینی از ابتدای خلقت بشر و همراه با او در تمام شئون زندگی حضور داشته و مبنای تحولات و پیشرفتهای بشری بوده است. لیکن تعاریف زیاد متنوعی از آن در سیر تاریخی و روند تکامل موضوع بیان شده است. که برخی از این تعاریف ارائه می گردد.
- کارآفرین کسی است که متعهد می شود مخاطره های یک فعالیت اقتصادی را سازماندهی اداره و تقبل کند.
- خریداری نیرو ی کار و مواد اولیه به بهائی نامعین و به فروش رساندن محصولات به بهائی طبق قرداد (برنارددوبلیدور) اقتصاددان فرانسوی در اوایل قرن هجدهم.
کارآفرین فردی است که ابزار تولید را به منظور ادغام آنها برای تولید محصولات قابل عرضه به بازار ، ارائه می کند(ریچارد کانیتلون) در حدود سال 1730میلادی .
کارآفرین عاملی است که در تمامی ابزار تولید را ترکیب می کند و مسولیت ارزش تولیدات ، بازیافت کل سرمایه ای را که به کار می گیرد، ارزش دستمزدها ، بهره و اجاره ای که می پردازد و همچنین سود حاصل را بر عهده می گیرد . (جان باتیست سی ) اقتصاددان فرانسوی.
سابقه کارآفرینی در دنیا
در اوایل سده شانزدهم میلادی کسانی را که در کار ماموریت نظامی بودندکارآفرینی خواندند و پس از آن نیز برای مخاطرات دیگر نیز همین واژه با محدودیت هایی مورد استفاده قرار گرفت. از حدود سال 1700 میلادی به بعد درباره ی پیمانکاران دولت که دست اندر کار امور عمرانی بودند از لفظ کارآفرین زیاد شده است.
کارآفرینی و کارآفرین اولین بار مورد توجه اقتصاد دانان قرار گرفت و همه مکاتب اقتصادی از قرن شانزدهم میلادی تا کنون به نحوی کارآفرینی را در نظریه های خود تشریح کرده اند. ژوزف شوپیتر باارائه نظریه توسعه اقتصادی خود در سال 1934 که همزمان با دوران رکورد بزرگ اقتصادی بود موجب شد.تا نظر او در خصوص محوری کارآفرینان در ایجاد سود ، مورد توجه قرار گیرد.
و به همین دلیل وی را پدر کارآفرینی لقب دادند. از نظر وی کارآفرین نیروی محرکه اصلی در توسعه اقتصادی است و نقش کارآفرینی عبارتست از "نوآوری با ایجاد ترکیب های تازه"
کارآفرینی از سوی روانشاسان و جامعه شناسان با درک نقش کارآفرینان در اقتصاد و به منظور شناسایی ویژگی ها و الگوهای رفتاری آنها با بررسی و تحقیق در خصوص آنان مورد توجه قرار گرفته است.
سابقه کارآفرینی در ایران:
علیرغم اینکه در کشورهای پیشرفته دنیا از اواخر دهه 1970به موضوع کارآفرینی توجه جدی شده و حتی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه هم از اواخر دهه 1980 این موضوع را مورد توجه قرار دادند در کشور ما در تا شروع اجرای برنامه سوم توسعه ، توجه چندانی به کارآفرینی شده بود. حتی در محافل علمی و دانشگاهی نیز به جز موارد بسیار نادر فعالیتی در این زمینه صورت نگرفته بود. مشکل بیکاری و پیش بینی حادتر شدن آن در دهه 1380 موجب شد که در زمان تدوین برنامه سوم توسعه ، موضوع توسعه کارآفرینی مورد توجه قرار گیرد.
در برنامه اخیر ، توسعه کارآفرینی در سطح وزارتخانه های علوم و تحقیقات فناوری ، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ، جهاد کشاورزی ،صنایع و معادن ، و فلزات و همچنین موسسه جهاد دانشگاهی به دلیل ارتباط با فعالیت های آنان مطرح شده است .
متاسفانه واژه کارآفرینی که ترجمه ای از کلمه Enter preneur ship است موجب گردیده است که معنی ایجاد کار و اشغال زایی از این واژه برداشت می شود . در حالی که کارآفرینی دارای مفهومی وسیع تر و باارزش تر از اشتغال زایی است . این برداشت ناصحیح از این مفهوم و همچنین تورم نیروی انسانی بیکار در جامعه (بویژه در بین دانش آموختگان دانشگاهی ) موجب شده بسیاری از سیاستهای که برای توسعه در آن اتخاذ شده و نیز در بخش نامه و سخنرانی های مسئولان در این خصوص صرفا جنبه اشتغال زایی برای آن در نظر گرفته شود در حالی که کارآفرینی دارای پیامدهای مثبت و مهم دیگری همانند ، بارور شدن خلاقیت ها ، ترغیب به نو آوری و توسعه آن افزایش اعتماد به نفس ، ایجاد و توسعه تکنولوژی ، تولید ثروت در جامعه و افزایش رفاه عمومی است. ودر صورتی که فقط به جنبه اشتغال زایی آن توجه شده از سایر پیامدهای آن بی بهره خواهیم ماند .
طرح کسب و کار:
(Business plan) طرح کسب و کار سندی مکتوب است که جزئیات کسب و کار پیشنهادی را مشخص می کند این سند باید ضمن تشریح موقعیت کنونی ، نیازها انتظارات و نتایج پیش بینی شده را شرح دهد. و کلیه جوانب را ارزیابی کند.
اجزای یک طرح کسب و کار:
اهداف کلی
مشخصات مجری طرح
تعریف و توصیف کسب و کار
تحلیل استراتژی بازار
تحلیل مالی
خلاصه
مهارت های مدیریت کارآفرینی عبارتند از :
برنامه ریزی و تعیین اهداف ، برنامه ریزی بدین معنی است که مدیر از قبل درباره هدفها و اقدامات مورد نظر می اندیشد و کارها و اقدامات وی بر اساس یک روش ، برنامه یا منطق قرار دارد ، برنامه باعث می شود که سازمان دارای هدفهای بلند مدت شود و مدیر برای دستیابی به این هدفها بهترین رویه ها را اتخاد نماید.
تصمیم گیری : فراگرد گزینش شیوه عمل خاصی برای حل یک مسئله یا یک مشکل ویژه است.
قاعده طلایی در سازمان های کارآفرین :
هر گونه خلا در بازار را شناسایی و برطرف نماید در غیر اینصورت رقبای شما فعال خواهند شد.
سعی کنید وظایف خود را درست انجام دهید.
توجه به جنبه های تفریحی در کار، عامل ایجاد انگیزه به شمار می آید.
سخت بکوشید تا نقش خود را با تمام توان ایفا کنید.
تلاش کنید با رهنمودها و مغز دیگران کار کنید و از ایده های آنان استفاده کنید.
هدف ها را تعیین کنید و با توجه به رسالت سازمان مسیر مشخصی را طی کنید( به خاطر داشته باشید هدفها باید متمرکز بر مشتری ، قابل اندازه گیری ،مورد توافق ، واقعی و بهنگام باشند.)
بر قضاوت شهودی خود اعتماد کنید.
شیوه فروش را بیاموزید.
به یک رهبر تبدیل شوید.
نقاط ضعف و شکست را به سرعت شناسایی کنید.
از رویدادهای ناشی از شانس بهترین نحو بهره برداری کنید.
از تغییر به عنوان یک راه زندگی استقبال کنید.
ارتباطات خود را قوی کنید.
از وقت خود به شیوه معقول استفاده کنید.
الگویی را در نظر بگیرید و برای ارزیابی عملکرد و سنجش کیفیت کار از استانداردهای مشخص استفاده کنید.
به انجام کارهای روزمره و عادی قناعت کنید.
برای کیفیت اهمیت قائل شوید.
در بحرانها به سرعت عمل کنید.
پس از افتادن باید به سرعت برخاست و دوباره روی زمین نشست.
باید از کار خود لذت برد.
ویژگی های بارز سازمان های کارآفرین:
اصرار در استراتژی مهاجمی : سازمان های موفق ،نوآور و مبتکر هستند،آنها به جای نشان دادن واکنش در برابر رویدادها و داشتن حالت انفعالی می کوشند پیش فعالانه و تهاجمی عمل کنند.
صمیمیت با مشتریان : سخت گفتن با مشتریان با هدف آگاهی از خواستها ، انتظارات و دیدگاه های آنان از رموز موفقیت در کسب و کار است.
آزادی عمل و کارآفرینی: در سازمان های کارآفرین ، مدیران اجرایی افراد را تشویق می کنند که در چارچوب چشم انداز سازمان رهنمودها و استراتژی های موجود مسئولیت تقبل کنند.
تاکید بر ارزش های سازمان:
تاکید بر فعالیتها ی تخصصی خویش
ساختار ساده و نیروی کاراندک
افزایش بهره وری مجرای کارکنان
اعمال کنترل بر ارزشها و تامین مالی
مهم ترین نقش هایی که کارآفرینان ایفا می کنند؟
کارآفرینی:
مراحل توسعه کارآفرینی توسط خانواده:
1- مراحل نهادینه کردن" فرهنگ کارآفرینی خانواده بعنوان انتقال دهنده جبه ای از اطلاعات آئین ها و رفتارهای اجتماعی می تواند نقش ثمربخش خود را جهت آشنایی با مفاهیمی مثل" توفیق طلبی" " استقلال طلبی " و خطر پذیری در عرضه فعالیت اقتصادی و همسازی واقعیت های کاری در جامعه ، به اعضاء خود ارزانی دارد. نوع نگرش والدین به دنیای پیرامون خود و چگونگی تجسم ارزشهای اجتماعی برای فرزندان در شکل گیری آینده شغلی آنها ، می تواند راهی را برای دستیابی به اقتصاد سالم هموار سازد. مثلا چنانچه کسب موفقیت در جهت خلق ثروت و ایجاد فرصتهای شغلی جدید به عنوان بخشی از ارزشهای مورد نیاز والدین برای فرزند به تصویر کشیده شود. نوجوان در چنین شرایطی ذهن خود را برای رسیدن به چنین موقعیتی آماده می سازد . در ادامه چنین فرآیند ذهنی ، فروید دنبال راههای دستیابی به چنین موقعیتی است . او موقعیتهای متفاوت را با هم مقایسه می کند . شبیه سازی ذهنی انجام میدهد. به پرس و جو می پردازد و گاهی اوقات در نشریات کتبی ، محیط مدرسه و حتی مجالس سخنرانی پرسشهای ذهنی خود را دنبال میکند. آنگاه فرد با آگاهی از ارزش کار و تلاش آماده است بخش بزرگی از خواسته ها ، آرمانها و ارزشهای مورد نیاز خانواده خود را به کمک تجربه بگذارد.