تحقیق مقاله رتبه‌بندی کشورها در زمینه بسترسازی الکترونیکی

الف - خلاصه مدیریتی

پس از ظهور فناوری، سال گذشته برای اولین بار اقتصاد جهانی درشرایط دیجیتالی قرارگرفته بود. درسال 2004 میزان هزینه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، نشان دهنده تجدید رونق در بازارهای توسعه یافته بود، و رشد سریع بازارهای اتصال، دسترسی شهروندان و سازمانها به ارتباطات صوتی و داده‌ها، ادامه یافت.

به هرحال گرایش به اقتصاد اینترنتی باجدیت ادامه داردو سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های تجارت الکترونیکی، نرم‌افزار و سیستم‌ها با جدیت دنبال می‌شود. مدیریت امنیت اینترنت بطور فزاینده‌ای اهمیت پیدا کرده است. بسترسازی الکترونیکی علاوه بر اتصال و دسترسی به عوامل بیشتری نیاز دارد.

این مهم که کشورها همچون گذشته به توسعه پهنای باند وسیع اینترنت وابسته‌اند، نشان‌دهنده پرداخت سهم "نسل آینده" است. کشورهای شمال- شرق آسیا، اسکاندیناوی و امریکای شمالی که پهنای باند وسیع را به عنوان اولویت توسعه ملی مورد توجه قرار داده‌اند، اکنون پیشروان همگرایی هستند. این بازارهای همگرا ارایه‌کنندگان خدمات مخابرات، اینترنت وتلویزیون دوسویه بهمراه نوآوری‌های چندرسانه‌ای می‌باشند وروز‌به‌روزتوسعه می‌یابند.

هنگامی که شهروندان و شرکتها در سطح وسیعی از اینترنت استفاده می‌کنند، کشورها مصمم به ایجاد صنایع ICT پیشرفته و پایدار می‌شوند. پیش‌بینی ما براین است که بیشتر زیرساختهای ICT دارای چرخه‌ای متعادل خواهند بود. هرچه شهروندان یک کشور بیشتر به اینترنت متصل باشند، استفاده فزاینده آنها، عاملان بیشتری را به اقتصاد کشور برای ساخت فناوری ها وکسب و کار برای بکارگیری اینترنت، منتقل می‌نماید. به این ترتیب کشورها به دلیل اینکه شهروندان و شرکتهای آنها online می‌باشند و نیز به علت رشد جهشی در کسب و کارهای با فناوری پر هزینه، رقابتی‌تر می‌شوند.

به همین جهت، رتبه‌بندی‌ بسترسازی الکترونیکی، تراکم مخابرات و زیرساخت رایانه را اندازه‌گیری می‌نماید و آن را با حداکثر وزن با تمام عوامل موثر در بسترسازی تطبیق می دهد. با معیارهای بکار گرفته شده، زیرساخت‌ها کامل می‌شود. درگزارش امسال ضریب اهمیت پهنای باند وسیع (ثابت و سیار)افزایش یافته است، به همین جهت بسیاری از پیشروان بسترسازی الکترونیکی (شامل امریکا) در رتبه‌بندی، ارتقاء یافته‌اند. همچنین اندازه‌گیری برخی از جنبه‌های دیگر اتصال مانند امنیت سرورهای اینترنت و سهم هزینه ICT از GDP اصلاح شده است. برای اندازه‌گیری تاثیر زیرساخت‌های مخابراتی در اقتصاد دیجیتالی یک کشور، معیارهای کیفی نوآوری و کارآفرینی لحاظ شده است.

ب - مقدمه

از سال 2000، واحد اطلاعات اکونومیست، سالانه رتبه‌بندی بسترسازی الکترونیکی را در مورد اقتصادهای بزرگ دنیا منتشر می‌کند. اخیراً 65 کشور از نظر توانایی توسعه و حمایت تجارت الکترونیکی و فناوری اطلاعات و ارتباطات ارزیابی شده‌اند. بسترسازی الکترونیکی یک کشور، اساساً معیاری از محیط تجارت الکترونیکی بوده و مجموعه‌ای از عواملی است که مشخص‌کننده چگونگی پذیرش فرصت‌های اینترنتی در یک بازار می‌باشد. این رتبه‌بندی به دولت‌ها اجازه می‌دهد تا موفقیت راهکارهای فناوری خود را در مقابل سایر کشورها اندازه‌گیری نمایند. همچنین شرکت‌هایی را که مایلند با داشتن نمای کلی از سرمایه‌گذاری‌های دنیا، سرمایه‌گذاری نمایند، کمک و راهنمایی می‌نماید.

قریب به یکصد معیار کمی و کیفی در شش گروه متمایز رتبه‌بندی شده‌اند. این معیارها بخش های مختلف توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و همچنین فناوری یک کشور را ارزیابی می‌نمایند. تجارت الکترونیکی به عنوان یک اصل بنیادی در این رتبه‌بندی، کانون این رده‌بندی بود. و گسترش پذیرش مبادلات الکترونیکی و کارایی آنها، نیاز به محیط حمایتی کامل دارد. بسترسازی الکترونیکی صرفاً تعداد سرورهای رایانه‌ها، وب‌سایت‌ها و تلفن‌های همراه در یک کشور نیست (هرچند بخش اصلی رتبه‌بندی را شکل می‌دهند)، بلکه توانایی شهروندان در بکارگیری ماهرانه فناوری، شفافیت تجارت، نظام‌حقوقی ومیزان گستردگی تشویق دولت برای استفاده از فناوریهای الکترونیکی از بخش‌های مهم رتبه‌بندی محسوب می‌شود. (تعریف هرمعیار وشاخص‌های مربوط برای اندازه‌گیری آنها، درپیوست این گزارش تحت عنوان متدولوژی‌ و معیارهای رتبه‌بندی کشورها آمده ‌است).

با توجه به سرعت فناوری اطلاعات و قدرت آن، لازم است متدولوژی و تعاریف، پیوسته به روز شده تا رتبه‌بندی به صورت معیارهای مرتبط با بسترسازی الکترونیکی باقی بماند. بنابراین در سال 2005، متدولوژی رتبه‌بندی دستخوش تغییرات عمده شده است.

در رتبه‌بندی امسال، معیارهایی که اقتصاد دیجیتالی را به روشنی نشان نمی‌دادند، حذف شده‌اند و بسیاری از معیارها، به منظور افزایش ضریب اهمیت در تعیین بسترسازی الکترونیکی، بازبینی شده است.

این معیارها شامل دسترسی به پهنای باند و امنیت اینترنت است که سرعت و امنیت اتصال به اینترنت را فراهم نموده و عامل کیفی و کلیدی برای تجارت الکترونیکی می‌باشند. شاخص‌های جدیدی مانند ضریب نفوذ دسترسی عمومی به ارتباطات بی‌سیم (با این باور که اتصال به اینترنت نباید فقط سیار بلکه فراگیر باشد) افزوده شده است. ابزارهای نو و دقیقی برای اندازه‌گیری عملکرد در برخی معیارها منظور شده که شامل امنیت اینترنت، سهم مخارج ICT ازGDP و تحصیلات می‌باشد.

در این رتبه‌بندی و رتبه‌بندی قبلی، واحد اطلاعات اکونومیست با موسسه ارزش تجاری IBM ، مغز متفکر خدمات مشاوره‌ای تجاری IBM ، همکاری نموده و طراحی مدل‌های رتبه‌بندی را بعهده داشته‌اند. واحد اطلاعات اکونومیست، مسئولیت کامل رتبه‌بندی و محتوی این گزارش را بعهده دارد.

ج - چرخش مجدد

تغییر ضریب اهمیت برخی شاخص‌های رده‌بندی‌ امسال موجب برخی تغییرات شد. برتری دانمارک در زیرساخت و نوآوری، باعث شده تا موقعیت خودرا به عنوان برترین که از سال 2004 کسب نموده، حفظ نماید. اما امریکا، که سال گذشته به علت توسعه پهنای باند از سایر پیشروان جهانی عقب مانده بود و به رتبه ششم تنزل کرده بود، به رتبه دوم صعود کرد. نه تنها پذیرش پهنای باند موجب پیشرفت امریکا شده بلکه این کشور موقعیت خودرا به عنوان پیشرو جهانی در ضریب نفوذ سرور اینترنت ایمن و هزینه ICT، حفظ نموده است. سوئیس به دلیل رشد پایدار در پهنای باند وسیع شامل WiFi، (یکی از رده‌‌بندی‌های جدید اتصال که امسال معرفی شد) و سرمایه‌گذاری ایمن در ICT، به رتبه چهارم صعود کرده است.

سایرکشورهای اروپای غربی امسال به علت سرعت زیاد پیشرفت ICT درسایر کشورها، برای مثال امریکا، سوییس، هنگ‌کنگ (ششم) و استرالیا (دهم) و نه به دلیل عقب‌ماندگی کشورهای اروپایی، برخی از رتبه‌های خودرا از دست داده‌اند.اصلاحات ما در مدل، موجب نمایان شدن برخی از ضعف‌های این کشورها شده است. برای مثال، امسال انگلستان از رتبه دوم در سال 2004 به رتبه پنجم تنزل کرد. این کشور از سطح بالایی از اتصال برخوردار است و دولت اقدامات اساسی برای دستیابی به اهداف جامعه اطلاعاتی انجام داده است، اما تحصیلات از حوزه‌هایی است که انگلستان نسبت به معیارهای جدید، ضعیف‌تر است. نروژ که امسال به رتبه نهم تنزل کرده، در زیرساخت ICT یک پیشرو جهانی است، اما بر خلاف سایر کشورهای اسکاندیناوی در ردیف ده کشور برتر، از داراییهای فیزیکی درجهت داراییهای مالکیت معنوی استفاده ننموده است. همانگونه که تنزل کره جنوبی به رتبه هجدهم به معنای عدم نوآوری این کشور در ICT نیست. سرمایه‌گذاری سرانه این کشور در IT ، پایین بوده و سرمایه‌گذاری در زیرساخت امنیت به اندازه سایر پیشروان بسترسازی الکترونیکی در اولویت این کشور نبوده است.

د- قراردادن تمام بخش‌ها در کنار یکدیگر

دربرخی کشورها، تجارت الکترونیکی نقش مهمی ایفا می‌کند، اما نه به اندازه‌ای که بخش‌هایی از اقتصاد را دگرگون نماید. بطور کلی، هند (چهل و نهم) و چین (پنجاه و چهارم) قریب به یک سوم سرمایه‌گذاری ICT جهان را صرف می‌کنند و هر دو کشور بخش بسیار زیادی از سرمایه‌گذاری مستقیم را جذب می‌کنند. مهارت‌های ICT هند که نیازهای صنایع را تامین می‌کند و صنعت گسترده تولید فناوری درچین، هردو برای اقتصاد ICT جهان، اساسی می‌باشند. هنوز دو کشور در حال تنزل در مجموع بسترسازی الکترونیکی هستند (هند در سال 2005 سه درجه، چین دو درجه) و این امر عمدتاً به دلیل میلیاردها دلار سرمایه گذاری در ICT و درآمد کم در مقایسه با کل اقتصاد است. در چین پهنای باند وسیع 22 مگابایت است. این کشور دومین پایگاه بزرگ اشتراک اینترنت پر سرعت است که حتی 2درصد ضریب نفوذ جمعیت را در بر نمی‌گیرد.

بسیاری ازکشورهای دنیا، دارای عوامل بسترسازی الکترونیکی می‌باشند اما مجموع بخش‌های آنها، پیشرو الکترونیکی محسوب نمی‌شوند. برای مثال پیشروان منطقه‌ای در اروپای مرکزی و شرقی (استونی رتبه 26) و امریکای لاتین (شیلی رتبه 31)، در تواناییهای اصلی خود امتیازهای بالاتری نسبت به میانگین جهانی دارند. برای مثال در دولت الکترونیکی و خدمات online استونی و شفافیت و زیرساخت حقوقی، شیلی برتری دارند، هرچند هنوز به دلیل ضریب نفوذ پایین زیرساخت‌ها و کندی در پذیرش تجارت الکترونیکی در رده‌های پایین اندازه‌گیری قرار دارند.

جدول (1): رتبه‌بندی بسترسازی الکترونیکی، 2005- مناطق دنیا

* امتیاز هر منطقه بستگی به امتیازات بسترسازی الکترونیکی برای کشورهای هر منطقه دارد.

مطمئناً تغییر مقررات، باعث تنزل رتبه بسیاری از اقتصادهای دنیا می‌شود. افریقای جنوبی علی رغم شکست در تقویت رقابت در بازار خطوط ثابت که بطور جدی به پهنای باند وسیع و توسعه خدمات online آسیب رساند، برای حفظ موقعیت خود در رتبه سی و دوم رده‌بندی امسال، خوب عمل نمود.

اینکه کشورهای با بسترسازی الکترونیکی کمتر، هرگز پیشرفت نخواهند کرد، و یا قادر به بسترسازی الکترونیکی به شیوه خود نمی‌باشند درست نیست. همانگونه که در گزارش سال گذشته پیشنهاد نمودیم واین امر هرروز به اثبات رسیده، کشورهایی مانند هند از فرصت‌های تجارت جهانی وعرضه فناوری اطلاعات (IT) به قیمت کمتر منتفع می‌شود. با توجه به روند جهانی، به اعتقاد ما تمام بخش‌ها (زیرساخت، امنیت، شفافیت، نوآوری و مهارت) می‌بایست به درستی با هم هماهنگ شوند تا بسترسازی الکترونیکی را تضمین نمایند. به نظر می‌رسد کشورهای طالب بسترسازی الکترونیکی، درسال 2005 این موضوع را دریافته‌اند.