به علت توسعه صنعت در کشورهای غربی افزایش جمعیت شهرهای آنها قابل توجیه است اما مهاجرت از روستاها به شهرها در کشورهای در حال توسعه یکی از چالش های موجود محسوب می شود.
به علت توسعه صنعت در کشورهای غربی افزایش جمعیت شهرهای آنها قابل توجیه است اما مهاجرت از روستاها به شهرها در کشورهای در حال توسعه یکی از چالش های موجود محسوب می شود.
براساس پژوهشی که توسط یکی از مراکز پژوهشی فرانسه انجام شد تأکید گردید که گرایش به سکونت در شهرهای قاره آفریقا و آسیا روز به روز درحال افزایش است و تا سال ۲۰۳۰ بزرگترین شهرهای جهان از آن آسیا و آفریقا خواهدبود.
درحال حاضر نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می کنند ولی پیش بینی می شود که تا سال ۲۰۳۰ از هر ۱۰ نفر ۶ نفر ساکن شهرها خواهندبود یعنی از مجموع ۹ میلیارد جمعیت در سال ۲۰۳۰ ، ۵ میلیارد نفر ساکن شهرها خواهندبود. درحالی که اکنون جمعیت شهرها ۳/۳ میلیاردنفر است. این پژوهش که زیرنظر جاک فیرون انجام شده، تصریح می کند ۸۱ درصد جمعیت آمریکای شمالی، ۷۸ درصد جمعیت آمریکای لاتین، ۷۴ درصد جمعیت اروپا و ۷۳ درصد جمعیت اقیانوسیه در شهرها زندگی می کنند و قاره های آسیا و آفریقا کمترین درصد یعنی ۴۱ درصد را به خود اختصاص دادند.
برحسب برآوردهای انجام شده در این پژوهش اعلام گردیده توکیو با داشتن ۳۵/۲ میلیون نفر در سال ۲۰۰۵ بزرگترین شهر جهان ازنظر جمعیت است و تا سال ۲۰۱۵ نیز جایگاه خود را حفظ خواهدکرد و جمعیت آن با رشد کمی به ۳۵/۵ میلیون نفر خواهدرسید. پس از توکیو شهر مکزیکو سیتی مکزیک با ۱۹/۴ میلیون نفر قراردارد که در سال ۲۰۱۵ جایگاه خود را به بمبئی هند با ۲۱/۹ میلیون نفر خواهدداد. نیویورک اکنون با دارا بودن ۱۸/۷ میلیون نفر در جایگاه سوم قراردارد که در سال ۲۰۱۵ جایگاه خود را به مکزیکوسیتی با جمعیتی درحدود ۲۱/۶ میلیون نفر خواهدداد.
گفتنی است در سال ۲۰۰۵ جمعیت ۲۰ شهر بزرگ جهان به بیش از ۱۰ میلیون نفر رسید درحالی که در سال ۱۹۷۵ فقط سه شهر توکیو، مکزیکوسیتی و نیویورک جمعیت شان از ۱۰میلیون نفر بیشتر بود.
براساس پژوهش انجام شده در سال ۲۰۱۵ سائوپائولوی برزیل با ۲۰/۵ میلیون نفر در جایگاه چهارم، نیویورک با ۱۹/۹ میلیون نفر در جایگاه پنجم و پس از آنها به ترتیب شهرهای دهلی نو، شانگهای، کلکته، داکا، جاکارتا، لاگوس، کراچی، بوینس آیرس، قاهره، لس آنجلس، مانیلا، پکن، ریودوژانیرو، اوزاکا، استانبول و مسکو قرار خواهندگرفت. در این فهرست دو شهر پرجمعیت چین یعنی شانگهای و پکن و سه شهر از هند یعنی بمبئی، دهلی نو کلکته قرار دارند.
براساس پیش بینی گزارش فوق طی ۱۰ سال آینده شهرهای با جمعیت ۵۰۰ هزار و ۱۰ میلیون نفر دوبرابر خواهدشد. در این گزارش با استناد به ارقام سازمان ملل تصریح شده نسبت ساکنان شهرها در سال ۲۰۰۷ از ۵۰ درصد تجاوز خواهدکرد.
این درحالی است که در سال ۱۹۰۰ جمعیت جهان یک دهم و در سال ۱۹۵۰ جمعیت جهان سه دهم اش ساکن شهرها بودند.
در پژوهشی که توسط بانک جهانی انجام شده تصریح گردیده شهر داکا در بنگلادش ازجمله شهرهایی است که جمعیت آن با سرعت درحال افزایش است و غالباً این شهر سالانه حدود ۳۰۰ الی ۴۰۰ هزار نفر از مهاجران فقیر را به خود جذب می کند. در این پژوهش تأکید شده اگرچه مهاجران فوق نیروی انسانی قدرتمندی برای صنایع و خدمات تشکیل می دهند اما باعث فشار بر زیرساخت ها، خدمات عمومی و اراضی مسکونی می شوند.
گزارش فوق بر اتخاذ تدابیری سریع برای پاسخگویی به نیازهای حیاتی فقرایی که راهی شهرها می شوند، تأکید می کند. تهیه مسکن، دستیابی به خدمات اساسی و دستمزد مناسب از مهمترین چالش های افراد فقیری است که راهی شهرها می شوند.
براساس بررسی انجام شده در شهر داکا ۷۰درصد از مهاجران ساکن در شهرها از داشتن آب سالم و ۹۰ درصد از خدمات بهداشتی مناسب محرومند.
براساس گزارش فوق تعداد ساکنان مناطق شهری در کشورهای درحال توسعه آسیا و آفریقا بین سالهای ۲۰۰۰ الی ۲۰۳۰ دو برابر خواهدشد بطوری که در سال ۲۰۳۰ تعداد ساکنان شهرهای آنها به ۸۰ درصد خواهدرسید.
علاوه بر آن در قاره آفریقا، لیبی با داشتن ۸۵ درصدی ساکنان شهرها در رتبه اول و تونس با ۶۶ درصد در جایگاه دوم قرار دارد.
اما در آسیا ۹۸ درصد ساکنان کویت، ۸۷ درصد ساکنان لبنان، ۸۳ درصد ساکنان اردن و ۸۱ درصد ساکنان عربستان شهرنشینند.
درحالی که یمن با ۲۸ درصد کمترین تعداد شهرنشین را به خود اختصاص داده است.
درسال های ۲۰۰۵ الی ۲۰۱۰ بیشترین رشد جمعیت شهرها در کشورهای عربی در اراضی فلسطین و یمن ۳/۱ درصد، کویت ۲/۴ درصد، عربستان، عراق و سوریه ۲/۴ درصد خواهدبود و کمترین نسبت در تونس و لبنان یعنی ۱ درصد و ۱/۱ درصد پیش بینی می شود.
در این گزارش تصریح شده رشد ساکنان شهرها در آمریکای لاتین روند کند خود را حفظ خواهدکرد و تعداد ساکنان شهرهای کشورهای پیشرفته نیز رشد زیادی نخواهدداشت. بنابراین در سال ۲۰۳۰ ، ۸۱ درصد از ساکنان شهرهای جهان در کشورهای درحال توسعه و حدود ۷۰ درصد آنها در آسیا و آفریقا خواهدبود.
تولید سرانه ملی درجه رفاه اقتصادی شهروندان را نشان میدهد و تولید ملی بصورت کلی شاخصی است از قدرت یک کشور برای تولید کالاها و خدمات . حجم اقتصاد کشورها بهترین نمایانگر قدرت سیاسی ، علمی و تجاری آنهاست . می توان شاخص توسعه انسانی را نیز بدو شاخص ذکر شده اضافه کرد . شاخص اخیرالذکر عوامل فرهنگی و اجتماعی را نیز علاوه بر عوامل اقتصادی در نظر می گیرد . برای بررسی نقش جمعیت نیز می توان تعداد کل جمعیت و نیز جمعیت بر واحد مساحت ( چگالی جمعیت ) و همچنین میزان رشد سالیانه جمعیت را در نظر گرفت .
حال اگر جدولی از کشورها تهیه کنیم و به ارقام جمعیت ، چگالی جمعیت ، رشد سالیانه جمعیت ، تولید ملی ، تولید سرانه ملی ، و شاخص توسعه انسانی کشورها توجه کنیم ، سریعاً متوجه می شویم که رابطه ای منفی بین شاخص های جمعیتی و شاخص های توسعه و رفاه وجود دارد . شدت این رابطه به خصوص برای کشورهای جهان سوم محسوس و واضح است . غالب کشورهای پرجمعیت دنیا در زمره کشورهای جهان سوم و توسعه نایافته قراردارند و بخش عظیمی از جمعیت آنها فقیر هستند . کشورهایی نظیر چین ، هند ، پاکستان ، نیجریا ، جمهوری دموکراتیک کنگو ، بنگلادش ، اوگاندا ، اتیوپی سریعترین رشد جمعیت را دارا هستند . البته استثنائاتی هم وجود دارد که مهمترین آن ایالات متحده آمریکاست . در مورد آمریکا باید توجه کرد که اولاً جمعیت این کشور در منطقه ای بسیار وسیع و پر آب پخش شده و ثانیاً قسمت اعظم رشد جمعیت آمریکا از مهاجرت تامین می شود و نه زاد و ولد داخلی . اقتصاد باز آمریکا با حجم غول آسایی از سرمایه، نیروهای کاری مجرب کشورهای دیگر را جذب می کند.