مقدمه
در ادامه موارد زیر لحاظ شده است:
· دیدگاه اسلام نسبت به توسعه
· دیدگاه اسلام نسبت به مصرف
· چگونگی روند شکل گیری مصرف
· رواج پاره‌ای دیگر از وجوه فرهنگی غرب در کشور
· نقش سرمایه گذاری در آموزش و پرورش در رشد اقتصادی
· هم چنین در مورد خطر اقتصاد ایران مطالبی نوشته شده است.
با توجه به وجود حاکمیت مستقل سیاسی در کشور و گذشت 30 سال پیروزی انقلاب و دست‌نیافتن به اقتصاد مستقل و تداوم اقتصاد نفتی (در سال 1372) بیش از 70 درصد از بودجه دولت را درآمد نفت تشکیل داده است. این نکته را میتوان مطرح کرد که علتی عمیق و ریشه دار مانع دست یابی به توسعه ی مستقل است.
دگرگونی‌های رخ داده از سال 1300 تا 1357 در کشور، تاثیر تعیین کننده ای بر باورهای مردم گذاشته که الگوی مصرف ملی (اعم از مصرف کالاها، خدمات، باورها و اندیشه ها) را مغایر با منافع ملی شکل داده است. گرچه در سال‌های انقلاب و اوایل جنگ، دگرگونی در این الگو آغاز شد ولی به دلایل گوناگون نتوانست پیروزی ماندنی به دست آورد.
با توجه به نقش الگوی مصرف خارجی در نوع توسعه و هم‌چنین نقش الگویی فرهنگیان در شرایط وجود استقلال سیاسی در کشور و بهره برداری کشورهای تولید کننده‌ی صنعتی از وضع موجود و عمیق تر کردن آن با استفاده از ابزارهای فرهنگی، ضرورت مبارزه با این تهاجم مطرح شده است. در برابر این هجوم برخلاف هجوم‌های نظامی و سیاسی هیچ‌گونه مقاومتی نشان داده نمی شود، برعکس اقشار جمعیتی قابل توجه به خصوص دانش‌آموزان به استقبال آن نیز می‌روند. به همین دلیل دگرگونی الگوی مصرف، به عنوان محور اصلی مبارزه با تهاجم فرهنگی، با توجه به ویژگی کاملاً درونی بودن این مبارزه مطرح شده است.
توجه به موارد مطرح شده ی فوق نویسنده را بر آن داشت که در فراخوان مقالات اقتصاد سالم شرکت کرده و از موضوعات مطرح شده، موضوع اول یعنی:
«نقش فرهنگیان در رشد مصرف کالاهای داخلی، کاهش مصرف کالاهای خارجی و مبارزه با قاچاق کالا و تأثیر آن در توسعه‌ی کشور» را انتخاب کرده و پیرامون آن، مطالبی را به رشته ی تحریر درآورد.
حضرت علی(ع): « این نعمت ها که به ارباب نعمت داده اند که در راه مصالح دیگران به کار آید و همین که دست توان گران این جریان را از مجری باز گرداند، دست انتقام الهی خلقت توانگری را از اندام ناساز و نارسای آنان سلب کند و خاکستر فقر و مسکنت را بر سر و روی آن بپاشد.»
بیان مسئله:
سربلندی همه‌ی ایرانیان به داشتن اقتصادی پویا و پیشرو است، اقتصاد پیشرو نیازمند قابلیت رقابت در عرصه ی بین المللی و صادرات کالاهای غیرنفتی است. تولید کننده‌ی داخلی، زمانی می‌تواند در عرصه ی بین الملل رقابت کند که شمار تعداد تولیدات او بالا باشد اما امروزه در کمتر کالایی قابلیت جهانی داریم و از تولید قوی برخوردار هستیم.
اشباع بازار کالاهای مصرفی خارجی به ویژه کالاهای قاچاق عرصه را به فروش تولیدات داخلی تنگ می‌کند. کاهش مصرف کالاهای داخلی و پایین آمدن آمار تولید صنایع و مراکز تولیدی، قیمت تمام شده کالای آنها را بالا می‌برد یا برای رقابت مجبورند از کیفیت خود بکاهند که در هر دو صورت کالای ایرانی قابلیت رقابت در عرصه ی جهانی را از دست می‌دهد و دیگر فرصتی برای صادرات باقی نخواهد بود. آیا شکی هم باقی است که هر کس در واردات بی رویه کالای مصرفی خارجی و قاچاق کالا و توزیع و فروش آن نقش ایفا کند، تیشه به ریشه خود می‌زند و اقتصاد و تولید کشور خود را در معرض شکست و انهدام قرار می‌دهد؟
با توجه به اهمیت تولید در داخل ایران و بها دادن به اقتصاد سالم و مبارزه با کالاهای وارداتی قاچاق و از همه مهم‌تر، توجه بیشتر به دانش آموزان که امید و آینده‌ی این جامعه هستند ضرورت دارد که فرهنگیان و معلمان گران قدر به این مسئله، حساسیت بیشتری نشان داده و دانش آموزان را در این مورد، توجیه کنند، توجه به موارد فوق، نویسنده را بر آن داشت تا در مورد موضوع اول فراخوان، به مطالعه و تحقیق پرداخته و پیرامون آن قلم فرسایی کند و ضمن رعایت مصرف کالاهای داخلی و عدم مصرف کالاهای قاچاق دانش آموزان را به این امر ترغیب نماید.
اهمیت و ضرورت موضوع:
پس از جنگ جهانی دوم، ابزار فرهنگی برای غربی کردن همه ی جهان در چارچوب منافع غرب و شرکت های فراملیتی از یک سو با چنان ظرافت و ناپیدایی به کار گرفته میشود که دیگر به هیچ وجه مانند حرکت تهاجمی نیست و از سوی دیگر کارشناسان و دولت مردان بسیاری برای توسعه ی کشور خویش، پذیرش سراسری فرهنگ غرب آن هم مسخ شده اش را ضروری دانسته و خود در پی کسب و انتشار آن در داخل کشور می‌باشند. نمونه ی کامل این گونه افراد در ایران، رضاشاه و محمدرضا شاه و مشاوران دانش آموخته ی آنان می‌باشند.
در دوره‌ی نو استعماری دیگر ابزار دین برای تاثیر فرهنگی مورد استفاده نیست ولی از فن شناسی به ویژه نمود آن در کالاهای جدید که به شدت نسبت به یک سده ی پیش متنوع و پیچیده و فریبا شده اند، استفاده میشود. این شیوه تاثیر فرهنگی که از راه اشاعه ی مصرف کالاها، ابزارها، دانستی ها و باورهای غربی در همه ی کشورهای جهان انجام می‌گیرد و معمولاً با پوشش کلفتی از علمی بودن، بی طرف بودن، غیرسیاسی بودن همراه است، کمترین مقاومت را برمی انگیزد، به ویژه آن که بر رفع ساده ترین نیازهای انسان و سطحی ترین آن تکیه می‌زند.
امید است که با هوشیاری فرهنگیان عزیز در آگاهی دادن به دانش‌آموزان نسبت به مصرف تولیدات داخلی و کاهش مصرف کالاهای خارجی، گامی بلند در رونق فعالیت‌های اقتصادی کشور برداشته شود.
بیان اهداف:
اسلام استفاده از نعمت های الهی و به عبارت دیگر مصرف را به حلال و حرام تقسیم کرده و از این طریق مصرف کننده را در انتخاب نوع مصرف و رعایت ضوابط آن یعنی عدم اسراف و تبذیر و ادای حقوق دیگران تحت کنترل قرار می‌دهد.
از نظر اجتماعی مصارفی که در راه بهبود رفاه جامعه انجام می‌گردد و برای ادامه ی حیات و حقوق سیاسی، اقتصادی و اجتماعی لازم است حلال و مشروع شناخته شده و مصارفی که موجب ضرر و زیان به حقوق جامعه گردد و باعث تضعیف وضعیت سیاسی اقتصادی آن شود، حرام است.
مثلاً چنان چه اقتصاد و موقعیت سیاسی جامعه اقتضا کند و یا برای جلوگیری از تسلط دشمنان اسلام بر مسلمانان لازم باشد مردم باید از خریدن و مصرف کردن کالاهای ساخت کشورهای خارجی که موجودیت و استقلال جامعه اسلامی را به خطر می‌اندازد و یا موجب تضعیف آن میشود، خودداری ورزند و از موجودیت سیاسی، اقتصادی خود دفاع کنند.
لازم است فرهنگیان عزیز، بستری را فراهم نمایند که پرورش و دانش یافتگان نسبت به موارد فوق که در مورد مصرف کالاهای داخلی و مبارزه با کالاهای قاچاق خارجی آگاهی داشته باشند و نسبت به این مهم، اهتمام ورزند.
دیدگاه اسلام نسبت به توسعه
آیات، احادیث و روایات موجود پیرامون تولید، کار، منابع طبیعی، مصرف، علم و دانش، عدالت اجتماعی و ...، از جمله مواردی است که مطالعه ی آنها می‌تواند منجر به یافتن دیدگاه اسلام نسبت به رشد توسعه اقتصادی گردد.
یکی از مشهورترین احادیثی که می‌تواند محرک بالقوه‌ای برای رشد و توسعه ی اقتصادی مسلمین باشد. این حدیث است: «الاسلام یعلوا و لا یعلی علیه» به عبارت دیگر، دستیابی به چنین هدف عالی، بدون نیل به درجه ای مطلوب، مستمر و قابل اتکا از رشد و توسعه ی اقتصادی میسر نخواهد بود. امروزه مهمترین عامل قدرت و تسلط، برخورداری از توان بالای رشد اقتصادی است.
در ادبیات دینی و متون اسلامی بخش قابل توجهی به بررسی مصرف اختصاص یافته است.
اصلاح اقتصادی در اسلام به عنوان آخرین شریعت الهی، گسترده تر از هر شریعت دیگری مطرح گردیده است، زیرا نظام اسلامی برای تشکیل جامعه ی جهانی، با عکس العمل شدیدتری از جانب مخالفین خود روبه رو بوده و نیاز بیشتری به این معنا احساس می‌کرده است. لذا از همان سال های اولیه ی بعثت مشکلات اقتصادی و کوشش برای حل آن مطرح بوده است.
دیدگاه اسلام نسبت به مصرف:
بر اساس دیدگاه اسلامی، هیچ چیز در روی زمین به انسان تعلق نداشته و هر آنچه در جهان موجود است متعلق به خداوند می‌باشد.
قرآن، مردم را به استفاده (مصرف) کالاها و لذت از آنها تشویق نموده است. به رغم این تشویق، دو چیز منع شده است.
این نوع آموزش و نگاه به بخل و اسراف به خوبی قادر است سرمایه مسلمانان را با کنترل مصرف و جلوگیری از اسراف که به پس‌انداز افراد کمک می‌کند، تجهیز نماید.
در مجموع میتوان بیان نمود که نهی اتلاف منابع و مصرف بیهوده در اسلام، باعث افزایش پس انداز و در نتیجه تجهیز سرمایه مردم خواهد بود.
چگونگی روند شکل گیری مصرف:
چگونگی روند شکل گیری الگوی مصرف کنونی ایران در انطباق با دگرگونی های رخ داده در کشورهای اروپایی در زمینه ی دگرگونی های صنعتی و امکانات آن بوده است:
در مرحله ی نخست که دوره ی حکومت صفویان (1115879 هجری خورشیدی برابر با 1736 1500 میلادی) آغاز شد، در بخش صادرات، کلیه اقلام تولید کشاورزی و صنایع دستی وجود داشت. در این دوره در روابط ایران با کشورهای اروپایی هیچ گونه نفوذ فرهنگی این کشورها بر ایران وجود نداشته است.