اشاره :
سینمای امروز، بسیار متفاوت با سینمای 70 سال پیش است. تصویر واضح تر است، اکثر فیلم های رنگی هستند و از افکت های کامپیوتری استفاده می‌شود. اما یکی از بزرگترین تغییرات در زمینه صدا رخ داده است.
در نمایش خانه‌های دهه 1930 ، کل سیستم صوتی یک بلندگوی مجزا یا مجموعه‌ای از بلندگوها بود که پشت صحنه نمایش قرار می‌گرفت.
امروزه تماشاگران فیلم و سینما انتظارات بیشتری دارند و توقع دارند صدا را از تمام جهات بشنوند.
در این مقاله نگاهی به سیستم های دارای صدای محیطی می‌اندازیم که به سیستم استاندارد سینمایی مبدل شده است. همچنین نگاهی به سیستم های دارای صدای محیط خانگی می‌اندازیم و امکان آغاز ساخت را به شما می‌دهیم.
صدای محیطی چیست؟
روش های متعددی برای ساخت و ارائه یک سیستم ضبط صدا وجود دارد.ساده‌ترین روشی که در فیلم های اولیه بکار می‌رفت، مونوفونیک یا به عبارت ساده‌تر Mono نامیده می‌شود.مونو، بدین معنی است که تمام صدا روی یک تراک صوتی یا کانال ضبط می‌شود که معمولاً روی یک بلندگو پخش می‌گردد.
ضبط دو کاناله که در آن صدا روی دو بلندگو در دو طرف شنونده پخش می‌شود، اغلب Stereo نامیده می‌شود.
صدای دو کاناله یا همان استریو ، فرمت استاندارد برای پخش کننده های استریوی خانگی، تلویزیون و رادیوهای FM می‌باشد.
ساده ترین روش برای ضبط صدا به روش دو کاناله ( که ضبط‌های دوگوشی نیز نامیده می‌شود) با دو میکروفون انجام می‌گردد .در ضبط صدا به روش Surround ، این ایده یک گام به جلوتر رفت و کانال‌های صوتی بیشتری را افزود. بطوری که صدا از سه یا چند جهت به گوش می‌رسد.
اگرچه واژه « صدای محیطی » از نظر فنی ، به سیستم های چند کاناله خاص اطلاق می‌شود که توسط آزمایشگاه های Dolby طراحی شده اند اما معمولاً به عنوان واژه‌ای کلی برای سیستم‌های سینمایی و سیستم‌های صوتی چند کاناله سینمای خانگی بکار می‌رود. در این مقاله، ما آن را در این حالت کلی بکار می‌بریم.
در سیستم‌های ضبط Surround ، میکروفون‌های خاصی وجود دارد که صدای محیطی را ضبط می‌کند. (با ضبط صدا در سه یا چند جهت)، اما این روشی استاندارد برای تولید یک تراک صوتی نمی‌باشد. تقریباً تمام تراک‌های صوتی فیلم در یک استودیویی به نام Mixing Studio ترکیب و ایجاد می‌شوند.
گروهی که مسئولیت ادیت و میکس صدا را بر عهده دارند، تراک‌های مختلف صداهای ضبط شده (گفتگوهایی ضبط شده ، افکت‌های صوتی ضبط شده و موسیقی فیلم ) را گرفته و سپس تصمیم می‌گیرند که از کدام کانال یا کانال‌های صوتی استفاده کنند.
در ادامه مطالب بیشتری در خصوص چگونگی ایجاد صدای Surround ، می‌آموزیم و در می‌یابیم که چگونه در سالن‌های نمایش از آنها استفاده می‌شود.
صداهای محیطی اولیه
در طول سال‌ها، رویکردهای بسیاری متفاوتی در قبال صدای محیطی وجود داشت. فیلمFantasia (1941) محصول والت دیسنی، یکی از اولین فیلم‌های دارای صدای محیطی بود که مخاطبین را در موسیقی کلاسیک غوطه‌ور می‌ساخت.
ویلیام گارینی، مهندس صوت والت دیسنی هر بخش ارکستر را به صورت مجزا ضبط کرد و آنها را برای تولید 4 تراک صوتی مجزا ، ترکیب نمود که به عنوان تراک‌های نوری روی یک حلقه فیلم مجزا ضبط شدند.این 4 تراک ، از اسپیکرهای مختلفی که پیرامون سالن قرار گرفته بودند، پخش می‌شدند. درهنگام نمایش فیلم در سالن ( مجهز به این تکنولوژی ) ، به نظر می‌رسید که موسیقی دور تالار می‌گشت.
برای نمایش فیلم Fantasia به صورت صدای محیطی ، یک سالن باید تجهیزات اضافی برای پخش تراک صوتی و همچنین یک مجموعه اسپیکر گران قیمت داشته باشد.در آن زمان به دلیل گران بودن تجهیزات ، سیستم صدای محیطی به طور کامل اجرا و همه گیر نشد و تا اواخر دهه 1950، بسیاری از فیلم‌های هالیود با قالب‌های چند کاناله ساده‌تری کد گذاری می‌شدند.
مجموعه سالن‌های مختلف و متعدد ، شامل Cinerama و Cinemascope در این عصر ظهور کردند. اما اکثر آنها از فناوری‌های صدای stereophonic یا theater stereo استفاده می‌کردند.
صدای stereophonic
صدای استریوفونیک از 4 ( یا بیشتر ) تراک صوتی (تراک مغناطیسی آنالوگ) در لبه‌های فیلم استفاده می‌کرد.
تراک‌های مغناطیسی نمی‌توانند صداهایی به وضوح تراک‌های صوتی نوری تولید نمایند اما فضای بسیار کمتری را در فیلم اشغال می‌کنند. فرمت استاندارد فیلم ، فضای کافی برای بیش از دو تراک نوری را نداشت، اما در عوض امکان قرار دادن 6 تراک مغناطیسی در اطراف فیلم ، امکان‌پذیر ممکن بود.
سیستم 4 کاناله رایج ، شامل یک کانال برای اسپیکر سمت چپ ، یک کانال برای فعال کردن اسپیکر سمت راست، یک کانال برای اسپیکر مرکزی و یک کانال برای فعال کردن اسپیکرهای محیطی در کناره‌ها و عقب سالن بود.
در این فیلم‌ها اکثر صداها روی کانال‌های جلویی( Front ) به شکلی ضبط می‌شوند که به نظر می‌رسد کلمات به جلوی صفحه می‌آیند. وقتی یک بازیگر در طرف چپ صفحه صحبت می‌کند ،صدای گفتگو از اسپیکر سمت چپ و وقتی در سمت راست صحبت می‌کند، صدا از اسپیکر سمت راست به گوش می‌رسد. اکثر گفتگوها نیز به سمت اسپیکرهای مرکزی هدایت می‌شوند که به هدایت یا متمرکز کردن صداها روی صفحه نمایش کمک می‌کنند. تراک ( یا تراک‌های) عقبی معمولاً برای «افکت های صوتی» از قبیل صداهای پیش زمینه محیط یا صدایی که از خارج صفحه می‌آید استفاده می‌شوند.
در سال‌های دهه 1970 آزمایشگاه‌های دالبی یک فرمت جدید صوتی را براساس همین پیکربندی مطرح نمود. در ادامه خواهیم دید که چه چیزی این سیستم را به استانداردای جدید برای صدای نمایش مبدل ساخته است.
Dolby Stereo
مانند استریوفونیک، دالبی استریو ( اصلی ) نیز سه کانال جلویی و یک کانال صدای محیطی داشت. اما به جای استفاده از تراک‌های مغناطیسی به استفاده از فناوری تراک نوری برای تولید صدایی واضح‌تر بازگشت. دالبی استریو فرمتی چند کاناله برای پخش صدا است که در سال 1976 توسط آزمایشگاه دالبی برای استفاده در سینماها ساخته شد که بر پایه صدای استریوی اورجینال آنالوگ(ابداع شده در 1930) است که در این تکنولوژی دو کانل اضافی صوتی بصورت مخفی اضافه شده که در بر گیرنده اطلاعات صوتی است جهت بکار انداختن یک بلندگوی مرکزی و همچنین بلندگوهای چندگانه ای که روی دیوار عقب سینما قرار می‌گرفت.
این کار توسط یک پردازنده جهت ایجاد فضای واقعی‌تر انجام می‌شد و همچنین این توانایی را نیز داشت که صدای ضبط شده بر لبه فیلم های سلولزی که بصورت اپتیکال و مونو بود را بصورت فضای واقعی فیلم شبیه سازی کند.دالبی استریو ، همچنین برای افزایش کیفیت صدا از یک فرآیند کاهش نویز پیشرفته نیز استفاده می‌کرد.
کیفیت صدای ارتقا یافته دالبی استریو ، فیلم سازان را به سمت استفاده بیشتر از صدای محیطی وادار ساخت. فیلم «جنگ ستارگان» اثر جورج لوکاس، یکی از اولین فیلم‌هایی بود که در آن برای ارتقای کیفیت صدای صحنه جنگ‌های فضای، از دالبی استریو استفاده شده بود.
عوامل این فیلم ، با افزایش تدریجی صدای جنگنده‌ها از کانال‌های جلویی به کانال عقبی، کاری کردند که گویا جنگنده‌ها بر فراز سر بیننده پرواز می‌کنند.