شطرنج ورزشی دو نفره و مبارزه ای میان صاحبان اندیشه و هوش است . این بازی با 16 مهره سفید برای یک حریف و 16 مهره سیاه برای حریف دیگر بر صفحه ای به شکل مربع که به 64 مربع کوچک مساوی سفید و سیاه تقسیم شده بازی می شود .
هدف از بازی شطرنج از همان ابتدا حمله کردن به مهره شاه و به محاصره در آوردن آن از هر طرف است تا سرانجام راه گریز نداشته باشد و شکست را بپذیرد . منشا بازی شطرنج به درستی معلوم نیست . اختراع این ورزش فکری را به تفاوت به یونانیان رومیان مصریان هندیها ایرانیان و اعراب نسبت می دهند . به هر حال نظری که امروزه بیشتر مورد قبول است این است که شطرنج اصلاً از هند بوده و بازی چاتورانگا که هنوز هم در هند رواج دارد منشا آن است . این بازی در قرن ششم میلادی از هند به ایران آمده و چرتکه نامیده شده که رفته رفته به شترنگ و شطرنج تغییر نام داده است .
بازی شطرنج را عربها از ایرانیان آموختند و به سرعت در عربستان گسترش دادند. در قرن پانزدهم شطرنج به اروپا راه یافت و با ابداع شیوه های متنوع بازی توسط متفکران اروپایی پیشرفت بسیاری کرد.
در اواخر قرن 18 میلادی شطرنج دارای قوانین و مقرراتی شد که امروز هم رواج دارد.
در سال 1914 میلادی مسابقات بزرگی با شرکت برجسته ترین شطرنج بازهای جهان در شهر پترزبورگ روسیه برگزار شد . در پایان این مسابقات امپراطور روسیه به نفرات اول تا پنجم عنوان استاد بزرگ داد و به این ترتیب چنین عنوان پر افتخاری برای شطرنج بازهای برجسته ای که در سطحی نزدیک به قهرمانی جهان باشند متداول شد .
در سال 1924 فدراسیون بین المللی شطرنج ( فیده ) تاسیس شد . از مهمترین وظایف فیده : تدوین قوانین و مقررات بازیها برگزاری مسابقات قهرمانی جهان اعطای عنوان رسمی به استادان و درجه بندی مقام آنها است .
از نیمه دوم قرن بیستم به بعد شطرنج پیشرفت بسیاری در سطح گیتی داشته و تنها در فاصله سالهای 1980 تا 1989 تعداد کشورهای عضو فدراسیون بین المللی شطرنج از 67 به 127 کشور رسیده است .
در سال 1979 تعدادکسانی که در شطرنج مردان دارای درجه استاد بین المللی بودند 242 نفر در سراسر جهان بود که این تعداد در سال 1989 به 6908 نفر رسید در شطرنج زنان نیز در سال 1989 نام 878 استاد بین المللی در فیده ثبت شد .
گاری کاسپاروف از کشور شوروی تنها شطرنج باز در تاریخ این ورزش است که بالاترین درجه بین المللی را دارد . پس از او آناتولی کارپوف ( شوروی ) تیمان ( هلند ) ویکتو کورچنوری ( شوروی ) قرار دارند . از کشور ما ایران نیز خسرو هرندی مهرشاد شریف و کامران شیرازی به مقام استاد بین المللی شطرنج رسیده اند