سوختگی نوعی جراحت پوست یا غشا های مخاطی ( مثل پوشش دهان ، معده ، ملتحمه و مجاری هوایی) است که در اثر گرمای بیش از حد ، سرمای بیش از حد ، مواد شیمیایی و جریان الکتریکی ایجاد می‌شود. جراحت سوختگی می‌تواند از این فراتر رود و ساختمانهای زیر پوست مثل ماهیچه‌ها ، استخوانها ، اعصاب و رگهای خونی را نیز گرفتار کند.
طبقه‌بندی و ارزیابی سوختگی ها
جهت بررسی یک مصدوم دچار سوختگی ابتدا جراحت سوختگی وی را طبقه بندی کرده و سپس به ارزیابی آن مشغول می‌شویم. برای ارزیابی شدت یک سوختگی و ارائه درمان موثر لازم است که علت سوختگی را بدانیم و با عوارض و عواقب شاخص هر نوع سوختگی آشنا باشیم. سوختگیها را می‌توان به سه روش طبقه بندی و ارزیابی کرد:
بر اساس عامل و منبع ایجاد سوختگی
بر اساس درجه سوختگی
بر اساس شدت سوختگی
هر سه مورد بالا در تعیین میزان فوریت‌دار بودن درمان سوختگی و نوع مراقبتهای اورژانسی که یک فرد سوخته نیاز دارد، اهمیت دارند.
عامل و منبع ایجاد سوختگی
سوختگیها را می‌توان بر اساس عامل ایجاد کننده آن ( مثلاً شیمیایی ، الکتریکی ، حرارتی ، نورانی و تشعشعی) طبقه‌بندی کرد. در نظر گرفتن منبع ایجاد سوختگی (مثلا ً اسید کلریدریک ، جریان برق متناوب و ...) طبقه‌بندی را اختصاصی‌تر میکند.
سوختگی ناشی از آتش
در سوختگی با آتش نکته مهم سوختگی مسیر تنفسی و مسمومیت با منو اکسید کربن باید مورد توجه قرار گیرد.
سوختگی شیمیایی
تماس با برخی مواد شیمیایی مانند اسیدها ، بازها یا قلیاهایی همچون سود سوزآور یا مواد سفید کنند قوی ، حلالها و مواد رنگبر قوی سبب سوزش و صدمه به پوست می‌شود. سوختگی با مواد قلیایی از اسیدها خطرناکتر است چون در پوست بیشتر نفوذ میکند و مدت طولانیتری فعال باقی می‌مانند. در اینجا مهمترین کار این است که فورا محل سوخته را زیر شیر آب بگیرید.
سوختگی با مایعات جوش
در این موارد آسیبهای بافتی به سرعت روی می‌دهد. سریعترین کاری که در این موارد باید انجام داد کاهش درجه حرارت است. سرد کردن ممکن است شدت ضایعه را بسیار کم کند و به سرعت سبب کاهش درد می‌شود. نکته مورد توجه این است که در سوختگی با قیر ، هرگز قیر را بر ندارید و فقط محل سوختگی را بلافاصله با آب سرد خنک کنید.
سوختگی الکتریکی
در این نوع سوختگی اگر چه ممکن است اثر سوختگی بر روی پوست به صورت یک ناحیه کوچک باشد ولی آسیب وارد بر بافتهای زیر پوست می‌تواند بسیار وسیع باشد.
سوختگی ناشی از اشعه
توسط دو نوع اشعه خورشید و تشعشات اتمی سوختگی ایجاد میگردد. در مورد تشعشات اتمی ابتدا محافظت خود امدادگر از خطر تشعشات و ثانیا رفع آلودگی مصدوم مد نظر قرار میگیرد.
از چپ به راست سوختگیهای درجه 1، 2 و3
درجه سوختگی
سوختگیهای پوست را می‌توان به دو دسته با ضخامت نسبی و تمام ضخامت نیز طبقه‌بندی کرد. در سوختگیهای با ضخامت نسبی اپیدرم ، یا اپیدرم و قسمت فوقانی درم درگیر می‌شوند، و به بافتهای زیرین آسیبی وارد نمی‌شود. سوختگیهای تمام ضخامت علاوه بر درم و اپیدرم به لایه‌های زیر پوستی نیز آسیب می‌رسانند. هر دو این سوختگیها را می‌توان با سیستم دیگری که درجه نامیده می‌شود به انواع درجه یک ، درجه دو و درجه سه تقسیم بندی کرد که خفیفترین نوع آن سوختگی درجه یک است. سوختگیهای درجه یک و دو از نوع با ضخامت نسبی و درجه سه از نوع تمام ضخامت هستند.
سوختگی درجه یک
سوختگی سطحی خفیفترین نوع سوختگی است که فقط لایه خارجی پوست یعنی اپیدرم را درگیر میکند. علل آن سوختگی ناشی از شعله ملایم است.
سوختگی درجه دو
سوختگی با شدت متوسط است که فقط اپیدرم و قسمتی از درم (اما نه همه درم) را مبتلا میکند و به بافتهای زیرین آسیبی نمی‌رساند. این نوع سوختگی مانند سوختگی درجه یک از نوع با ضخامت نسبی است.
سوختگی درجه سه (سوختگی تمام ضخامت)
در سوختگی درجه سه تمام ضخامت پوست ، یعنی اپیدرم و درم ، تخریب می‌شود و حتی ممکن است آسیب عمیق‌تر شده و بافتهای زیر پوستی (چربی ، ماهیچه و استخوان) را نیز درگیر کند. گاهاً تمایز سوختگی درجه سه از سوختگی درجه دو مشکل می‌باشد؛ با این وجود ناحیه سوختگی در نوع درجه سه معمولاً سیاه رنگ و یا خشک و سفید است اما در نوع درجه دو قرمز و مرطوب بوده و ظاهر عرق کرده دارد.
شدت سوختگی
شرایط آسیب ، علت سوختگی ، محل و شکل سوختگی ، وسعت ، سن مصدوم ، محل آن و وجود ضایعات همراه از جمله معیارهایی هستند که در تعیین شدت یک سوختگی بکار می‌روند.