تحقیق مقاله فضا های شهری

تصور شهر

کلمه شهر اغلب به صورت مجموعه ای از فضا های ساخته شده و ساخته نشده تلقی می شد. این تمایز تقریبا بدوی، عمدتا ارزش خود را از دست داده است. امروزه کلیه متخصصین فضاهای بیرونی را به عنوان فضاهای مفید و نه به عنوان فضاهای ساخته نشده تعریف می‌کنند. در واقع فضاهای بیرونی با وظایف مختص و اساسی خود فضاهای ساخته شده را مشروط ساخته و حتی گاه به آنها شکل و حالت می بخشد. این فضاها

یکی از عناصر اساسی و تشکیل دهنده چهره شهر بوده و فضاهایی را برای زندگی و تجسم شهر فراهم می‌آورند.

به مرور زمان که درک پدیده های مربوط به فضاهای ساخته نشده گسترش یافت، اصطلاحات به کار برده شده نیز به واژه هایی از قبیل: فضای آزاد، فضای خالی، فضای جدا، فضای باز ، فضای کاشته شده، فضای سبز و... تغییر پیدا کردند. در واقع این تنوع اصطلاحات به تحول وظایف و کاربردهای فضاهای بیرونی مربوط می شود. مفهوم فضای بیرون شهری پیچیده است و به مسائل مختلف حقوقی املاک، قابلیت دسترسی آنها، کاربردهایی که به آنها نسبت داده شده، و به نوع تملک زمین مربوط می شود.

فضا های بیرون شهری، می توانند فضاهایی باز باشند این اصطلاح در کشورهای آنگلوساکسون بسیار مورد استفاده قرار گرفته و به فضاهایی اطلاق می شود که ساخته نشده اند، به ساختمان بزرگی اختصاص ندارند و در داخل یا نزدیک مناطق متخص ساختمان سازی قرار نگرفته اند.

فضاهای بیرون شهری به عنوان فضاهای آزاد نیز می توانند مورد استفاده قرار گیرند. بدین معنی که در دسترس همگان بوده و برای چندین کاربرد مناسب باشند. با این وجود در بعضی موارد، فضاهای بیرونی، برخلاف فضاهایی که قبلاً مورد بحث قرار گرفتند، کاربرد واحدی دارند. از جمله پیاده روها و خیابانهای سواره رو.

فضاهای بیرون شهری یا عمدتاً معدنی هستند. یا نباتی . عنصر اساسی فضاهای بیرون شهری خیابان است که تضمین رفت و آمد و تردد، اولین نقش آن محسوب می شود. امروزه سعی شده که محل تردد انواع متفاوت وسایل نقلیه مانند: اتومبیل، موتور و... و نیز عابر پیاده از یکدیگر جدا شوند.

بهتر است از فضا های سبز، همراه با خیابانها و میادین به عنوان عناصر تشکیل دهنده فضاهای بیرون شهری نام ببریم. زیرا این فضاها از باغچه میادین عمومی تا پارکها بزرگ همه مکانهایی برای استراحت گردش و بازی هستند. این فضاهای سبز در مقابل فضاهای ساخته شده تعادل طبیعی را در شهرها برقرار می کنند.

ایجاد فضا های بیرونی، با توجه به تعداد و تنوع کاربردشان به کارگیری تجهیزات گوناگون را ضروری ساخته و انجام عملیات وسیعی را می طلبد . پوشش این فضاها ممکن است هم طبیعی باشد (مانند خاک، چمن، نباتات) و هم مصنوعی (از قبیل آسفالت، سیمان، سنگفرش و..)

میدانها نیز مشجر بوده و دارای تجهیزات متعددی مانند نیمکت، باجه، تیر چراغ برق، تابلو، علائم راهنما، آگهی، ساعت و اشیای هنری (آبنماها و مجسمه های تزیینی) هستند.

فضاهای بیرون شهری یکشبه ایجاد نشده اند، بلکه بنا و شکل گیری آنها اغلب نتیجه تغییرات آرام تاریخی و نیز ثمره ابداعاتی است که در طول اعصار تحول پیدا کرده اند.

رنسانس نظمی معمور، مجلل و یادآور سنت قدیم

با آغاز رنسانس و به ویژه بعد از سال 1600 میلادی در شهرها، استقرار نظمی معمور و مجلل به سبک شهرهای ایتالیایی که به محلهای اعیانی در سطحی عالی ارزش می نهاد مشاهده شد. اما در بقیه اماکن تغییری ایجاد نشد و فضاهای شهری به همان شکل قبلی باقی ماند.

رنسانس بازگشتی است به سنتهای قدیم قوانین زیبایی شاسی تعریف شده توسط ویتروف دوباره به کار گرفته شدند و هنر پرسپکتیو شکوفا شد. در ایتالیا تأثیر رنسانس حتی در باغها نیز مشهود است و در آنها حالتها و مشخصه های متفاوتی را می توان جست. از جمله باغهای تجملی که دارای تراسهای طراحی شده بودند باغهایی که مملو از حجاری ها و مجسمه هایی به سبک قدیم همراه با درختها و یا درختچه های هرس شده بودند باغهای سنوگرافیک (تزئینی) با پرسپکتیو و مجموعه ای از آبشارها و آبنماها مسیر منظم این باغها سرگرم کننده بوده و محلهای خاصی را به یاد می آوردند . از جمله این محلها می توان به باغ (ویلادست) در شهر (تیولی) باغ (ویلا آلدوبرایندینی) در شهر فراسکاتی و باغهای بیلی در شهر فلورانس اشاره کرد. خلاقیت به کار برده شده در این باغها انعکاس عظیمی در اروپا و به ویژه در فرانسه داشت.

تا شروع قرن هفدهم شهرهای غربی ساختار متراکم خود را حفظ کردند با این وجود گاه میادین بزرگی که دارای بناها و ساختمانهای عمومی یا مذهبی بودند در این شهرها دیده می شدند. خیابانها بسیار باریک و فاقد پیاده رو بودند و در نتیجه کاشتن درخت در یک ردیف غیرممکن بود. اغلب باغها هنوز شخصی بودند و ورود افراد متفرقه به آنها ممنوع بود. این باغها بندرت نقش تفریحی داشته و بیشتر کاربردی انتفاعی داشتند . تنها استثنای آن زمان پلاس رویال (پلاس دوزژ کنونی) بود که بنای آن در سال 1612 در پاریس به اتمام رسید. این فضای بسته که از محل تردد وسایط نقلیه جدا شده بود . گردشگاه اهالی و محل بازی ژوت بود.

اوایل قرن شانزدهم در فرانسه باغها اطراف خانه های اعیانی و بزرگ را احاطه کرده و با معماری آنها هماهنگی کامل داشتند. باغ لوکزامبورگ ساخته آقای بوآسودو لابارودری باغ توئیلری که با گلکاری های ظریف، دید وسیع پشت کاخ و خیابانهایش، نبوغ آقای لونرتو را نشان می دهد همیشه به مجسمه ای یا آبنمایی ختم می شدند.

دوره معاصر

محیطی برای زندگی راحت و در خور انسان

اندیشه ایجاد فضای آزاد با کیفیت عالی تقریباً از دهه شصت ابتدا در کشورهای شمال اروپا بخصوص در هلند و سپس در ایالات متحده ظاهر شد این اندیشه از طرفی نتیجه جنبه کاربردی شدیدی بود که بعد از جنگ جهانی دوم تسلط کامل پیدا کرده بود و از طرف دیگر ناشی از نیاز شهروندان به محیطی خوشایندتر برای زندگی بود.

نخستین اقدامات در مورد تجهیز مراکز شهری و فضاهای سبز حاشیه شهر صورت گرفت. در هلند، قانون سال 1967 در مورد حفظ طبیعت، به دنبال یک طرح ساختاری در مورد ایجاد فضاهای تفریحی در هوای آزاد که در سال 1964 مطرح شده بود. به وجود آمد طبق این قانون مناطقی از طبیعت به تفریحات ویژه هوای آزاد اختصاص یافت. در فرانسه توسعه فضاهای شهری با کیفیت عالی دیرتر شروع شد. نخستین راه مختص عابرین پیاده در سال 1965 در شهر روآن و همزمان با اولین طرح عبور و مرور ایجاد شد. این راه به طول تقریبی 300 متر با اعتراضات بسیاری مواجه شد. دو سال مبارزه لازم بود تا خیابان گروزورلوژ ایجاد شود.

نقشها و کاربردهای فضاهای شهری

فضاهای بیرون شهری از آنجا که فضایی برای زندگی و تماشا ایجاد می کنند. وظیفه ای اساسی دارند تصویر برجسته شهر به این فضا بستگی دارد. اگر تصویر آن خشن نفرت انگیز و یا یکنواخت باشد. تأثیری منفی برجا خواهد گذاشت. فضای بیرون شهری وظایف مهم دیگری نیز دارد که محلهای عبور و مرور، ارتباطات و ملاقات از شناخته ترین وظایف آن محسوب شده و در نگاه اول مشخص می‌شوند. این فضاها وظایف دیگری نیز دارند که با اینکه کمتر به چشم می آیند، تعیین کننده و اساسی هستند. فضاهای بیرون شهری سدی در برابر عوامل مزاحم صوتی یا جوی محسوب می شوند. این وظایف متعدد باید به صورتی کلی مدنظر قرار گیرند تا شهر جلوه ای از یکپارچگی به خود گیرد. وظیفه ارتباط که مختص فضای بیرونی است تمام فعالیتهای دیگر از قبیل عبور و مرور تفریح و مبادلات اقتصادی را که در شهر صورت می گیرند این وظایف متعدد باید به صورتی کلی مدنظر قرار گیرند تا شهر جلوه ای از یکپارچگی به خود گیرد. وظیفه ارتباط که مختص فضای بیرونی است. تمام فعالیتهای دیگر از قبیل عبور و مرور تفریح و مبادلات اقتصادی را که در شهر صورت می‌گیرند تحت الشعاع خود قرار می دهد . این فعالیتها ارتباط بین افراد و توسعه وسایل ارتباطی مناسب را سبب می شوند.

فضاهای بیرونی مملو از علائم و تابلوهایی هستند که به وسیله آنها اطلاعات گوناگون تبلیغاتی، علائم راهنمایی ، خدمات و اطلاعات شهری، به اشکال متفاوتی مانند آگهی، تابلو با حروف الکتریکی ، چراغ راهنمایی و سایبان ایستگاه اتوبوس در شهر ارائه می شود.

فضاهایی برای عبور و مرور

یکی از نخستین و قدیمی ترین وظایف فضاهای بیرونی شهر امکان پذیر ساختن تردد افراد است. انواع متفاوت تردد، ساده یا پیچیده  اشکال گوناگون تجهیز و آمایش شهر را تعیین می کنند.

منطقه مختص عابرین پیاده معابر مخصوص دوچرخه سواران و بولوارهای بزرگ کمربندی برای تردد اتومبیلها از جمله آمایش است.

تا پایان قرن گذشته عابر پیاده تقریباً از تمامی معابر استفاده و تمام آنها را اشغال می کرد. خیابانها و میادین محلهایی برای گذر، ملاقات، خرید و فروش و تفریح بودند. در معابر برای سهولت و تسریع در رفت و آمد وسایل حمل و نقل جدیدی چون اتومبیل، تغییرات اندکی صورت گرفت. این وضعیت تا موقعی که استفاده از وسایل نقلیه نادر بود و مشکلات زیادی به همراه نداشت ادامه یافت. اما اشغال روزافزون معابر توسط اتومبیلها و وسایط نقلیه عمومی سریع السیر روز به روز شدیدتر شده و عابرین پیاده را بتدریج به فضایی ناچیز که جدا کننده ساختمانها از خیابانها بود عقب راند. چون وسایل حمل ونقل سریع السیر از نظر ابعاد هندسی (عرض، انحراف جانبی، شعاع چرخش و انتخاب مسیر از پیش) نیازمند فضای بیشتری هستند معابر مختص عابرین پیاده با قابلیت شکل پذیری بیشتر آنها اساساً فضا از دست می دهند. نخستین وظیفه فرد تجهیز کننده و مسؤول این فضاها آن است که در انواع مکانهای تردد بر حسب استفاده تعادل ایجاد کند یعنی مطمئن شود که یک کاربرد مانع از شکوفایی کاربردهای دیگر نخواهد شد. در شهرهای امروزی اغلب باید از تسخیر فضاها توسط اتومبیل جلوگیری کرد.