بیماری دیسک کمر یکی از بیماریهای ناتوان کننده‌ای است که متاسفانه امروزه شیوع بالایی پیدا کرده است و بسیاری افراد از ابتلا به آن رنج می‌برند. از طرفی با وجود گسترش وسیع علم پزشکی، روشهای تشخیص و درمانی جدید و موثری برای آن پیدا نشده است و بی‌توجهی و عدم درمان دیسک کمر و پیشرفت بیماری می‌تواند عواقب ناخوشایندی به دنبال داشته است.
بیماری دیسک کمر
در حالت کلی منظور از بیماری دیسک کمر، در رفتگی با بیرون زدگی قسمت مرکزی یا هسته دیسک می‌باشد که با پارگی‌های کوچکی که به‌صورت شیارهای باریکی در اطراف آن، کم‌کم ایجاد میشود همراه است. این بیرون زدگی‌ها و دررفتگی‌ها روی ریشه‌های عصبی پشت این دیسک فشار می‌آورند و باعث ایجاد درد و سایر عوارض می‌شوند.
علل ایجاد بیماری دیسک کمر
در ایجاد بیماری دیسک کمر عوامل زمینه‌ای مانند ژنتیک مطرح می‌باشد ولی اصولا بیرون زدگی و پاره شدن دیسک در اثر استفاده ناصحیح از مهره‌ها و طرز رفتار ناصحیحی است که افراد با بدن خود انجام می‌دهند. در حیوانات چهارپا اصولا چیزی به نام پارگی دیسک کمر نداریم و این بیماری بهایی می‌باشد که انسان برای راست ایستادنش می‌‌پردازد.
به علت فشاری که برآیند نیرو های وزن آدم روی مرکز ثقل وارد می‌کند و فشاری که روی آن ناحیه از مهره های تحتانی کمر وارد میشود، ستون فقرات بار بیش‌تری را نسبت به سایر قسمت‌ها تحمل می‌کند و علت این که ما بیشتر بیماری های دیسک را در این نواحی می‌بینیم همین می‌باشد. شایع‌ترین محل درگیری دیسک کمری در کشور ایران مهره‌های 4 و 5 و در کشورهای اروپایی معمولا مهره‌های 5 کمری و یکم خاجی می‌باشد و این تقاوت به علت نوع استخوان بندی می‌باشد. در ایران به طور معمول لگن‌ها برجسته‌تر هستند، ولی در اروپا لگن‌ها صاف‌تر می‌باشند.
ده فرمان برای بیمار مبتلا به دیسک
هر انسان معمولاً ۲۶ مهره در ستون فقرات خود دارد. مهره ها بوسیله صفحات انعطاف پذیری به نام دیسک بین مهره ای از یکدیگر جدا می شوند. در واقع هر فرد در حالت طبیعی دارای چهار دیسک کمر می باشد و لذا وجود دیسک کمر بیماری محسوب نمی شود.
اگر بنا به دلایلی دیسک از قسمت عقبی خود دچار بیرون زدگی یا فتق شود، این قسمت بیرون زده روی نخاع یا رشته های نخاع فشار وارد می کند و سبب بروز درد در ناحیه کمر با انتشار به پاها می شود.
مردم به اصطلاح به این بیماری دیسک کمر می گویند که البته اصطلاح درست آن فتق دیسک کمری می باشد. این بیماری، بیماری سیاتیک نیز خوانده می شود.
- فورا در بستری که دارای تشک سفت است به پشت بخوابید و پاهایتان را جمع کنید. سعی کنید بیشتر از ۲۰ روز (هر چند احساس بهبود کنید) در رختخواب استراحت کنید.
۲- ار توالت ایرانی استفاده نکنید ،بلکه از توالت فرنگی استفاده کنید. اگر در خانه شما توالت فرنگی نیست، باید وسیله ای مشابه آن تهیه کنید.
۳- غذا های سبک و رقیق میل کنید.
۴- از خوردن غذاهای سرد پرهیز کنید. در عوض خوراکیهای گرم بخورید.
۵- بعد از برخاستن از بستر و به کار بردن نسخه های گفته شده سعی کنید چیز سنگین تر از ۳ کیلو را حمل نکنید. کشتی نگیرید. تنه به کسی نزنید. و تنه نخورید. از جوی نپرید. روی مبل نرم ننشینید. سر پا نایستید. کمرتان را گرم نگه دارید. در هنگام عمل مقاربت بالا قرار نگیرید. زیاد عمل مقاربت انجام ندهید. عصبانی نشوید. از خوراکیهایی که دارای ویتامین (آ- ب- ای) است استفاده کنید. جوانۀ گندم، شکر سرخ، ملاس سیاه، سیب، هویج بخورید. هر روز چای نعنا، آویشن و یا مرزه دم کرده بخورید.
۶- اگر بیمار مبتلا به دیسک چاق است، حتما روزه بگیرید تا از وزنش کاسته گردد.چون وزن زیاد خود برای دیسک ضرر زیاد دارد.
۷- بیمار بهبود یافته از دیسک همانند ظرف چینی مرمت شده است. نباید خود را سالم تصور کند و از دستورات شماره ۵ تا پایان عمر سر باز زند.
۸- اگر کسی از شما تقاضا کرد که اتومبیل او را هل بد هید، نخست به خود فکر کنید و بگوئید ببخشید، نمی توانم. مبتلا به دیسک هستم و بگذرید.
۹- با آب سرد استحمام نکنید. و کفش پاشنه بلند نپوشید.
۱۰- شنا در استخر و دریا برای بیمار مبتلا به دیسک مفید است.
راهنمای بیماران پس از عمل دیسک کمر
فتق دیسک بین مهره ای
معمولی ترین مشخصه فتق دیسک کمری، کمر درد با انتشار به قسمت های پایین ، باسن و زیر زانو در امتداد عصب سیاتیک است
اقدامات زیر جهت کاهش درد کمر موثر می باشند:
1- اجتناب کردن از در معرض سرما بودن در طی ورزش.
2- حفظ وزن مناسب
3- استفاده از پارچه لوله شده کمری یا بالش برای نشستن
4- انجام هر گونه ورزش باید مطابق با نظر فیزیوتراپ باشد.
5- در طی ایستادن طولانی، یک پا را روی پله یا چارپایه قرار دهید .
6- استفاده از گرما و سرما
7- استفاده از شکم بند یا کمربند طبی جهت محدود کردن حرکات اضافی کمر طبق دستور پزشک.
لطفا به دستورات زیر پس از عمل دیسک کمر توجه فرمائید :
1- از بخیه های محل عمل مراقبت بعمل آورید.
2- محل بخیه ها را خشک و تمیز نگه داشته و یا پانسمان خشک روی آنرا بپوشانید.
3- در صورت بروز هر گونه علائم مربوطه به عفونت نظیر، تب، قرمزی، محل زخم، ترشح از محل بخیه ها و تورم و سفت شدن محل زخم ، و زیاد شدن درد به پزشک خود اطلاع دهید .
4- دستورات پزشک را در مورد بلند کردن اشیاء ، بالا رفتن از پله ، رانندگی، ورزش، کارهای بدنی، فعالیت جسمی و بازگشت به محل کار را رعایت فرمائید .
5- از پوشیدن کفش های پاشنه بلند خودداری نمائید.
6- فعالیت را به تدریج و در حد تحمل افزایش دهید، از فعالیت هایی که باعث کشیدگی و خمیدگی فقرات می شود خودداری نمائید .
7- از رانندگی، ایستادن و نشستن بمدت طولانی، پس از عمل جراحی خودداری نمائید .
8- در موقع خواب از تشک مناسب و سفت استفاده نمائید .
9- ورزش هایی که مخصوص تقویت عضلات شکم و لگن می باشند انجام دهند (مطابق با نظر پزشک و فیزیوتراپ. )
10- در صورت بروز سردرد شدید و ترشح مایع شفاف یا کمی زرد رنگ از پانسمان فوراً به پزشک خود اطلاع دهید .
11- هر گونه ضعف عضله ، بی حسی ، مورمور شدن را به اطلاع پزشک خود برسانید.
12- اختلاف عمل روده ممکن است برای چند روز پس از عمل بصورت تهوع، نفخ شکم و یبوست مشخص شود که باید اطلاع داده شود.
13- بی اختیاری و مشکل تخلیه روده یا مثانه را به اطلاع پزشک خود برسانید .
14- دستورات دارویی پس از ترخیص را طبق دستور پزشک مصرف نمائید از مصرف بی رویه داروها خصوصا مسکن خودداری نمائید.
15- به بیماران توصیه می شود وزن مناسب را حفظ کند زیرا اضافه وزن بدن فشار زیادی روی قسمت تحتانی کمر ایجاد می کند.