علم خدا محدود به یک حدّ خاصّ نیست، از یک سبب مخصوص نیست که اگر آن سبب را بستیم، دیگر راهی برای علم خدا و قدرت خدا نباشد.
الَّذِی جَعَلَ لَکُم مِنَ الشَّجَرِ الاْخْضَرِ نَارًا فَإِذَا´ أَنتُم مِنْهُ تُوقِدُونَ.
«ا´ن خداوندی که برای شما از درخت سبز آتش درست میکند و شما از آن، وَقود و آتش گیرانه میگیرید و آتش درست میکنید.»
آخر آب و سبزی با آتش چه مناسبت دارد؟ این درختهای سبز، سبزیش به چیست؟ به آب، اگر آب به آن نرسد خشک میشود؛ حال ببینید که این درخت سبز منبع آتش است.
یا اینکه بگوئیم: بعضی از درختها هستند که مانند جرقّه و مانند سنگ چخماق وقتی بهم بخورند، آتش میدهند.
دو درخت هست به نام مَرْخ و عِفار؛ خاصیّت این دو درخت آنست که چون برگهای هر یک از آنها به خودشان سائیده شود همانند سنگ چخماق و سنگ فندک آتش میدهند.
و لذا وجود این درختها در جنگل موجب خطر آتش سوزی است. چون به مجرّد آنکه بادی بوزد، برگهایشان به هم سائیده میگردد و مانند فندک آتش میزند، و چون این درخت آتش گرفت تمام جنگل در اثر مجاورت میسوزد.
آن خدائی که برای شما از درخت سبز آتش آفرید فَإِذَا´ أَنتُم مِنْهُ تُوقِدُونَ و شما از آن آتشگیرانه میگیرید.
سابقاً که در منازل نفت و بنزین و کبریت نبود، برای روشن کردن از سنگ چخماق استفاده میکردند: دو قطعه از آنرا به هم میزدند، جرقّهای میزد، فتیلهای را با آن روشن میکردند، و پس از آن با آن فتیله هر چه را میخواستند روشن میکردند، هیزم را آتش میزدند و غذا میپختند.
یا از همین چوبهای مرخ و عفار در خانهها میآوردند، و چون میخواستند آتشی افروزند، دو قطعه از آنرا بهم میزدند، مانند کبریت آتش میشد؛ فَإِذَا´ أَنتُم مِنْهُ تُوقِدُونَ.
سوال در مورد قدرت خداوند
گاهی سوال می شود آیا خدا می تواند موجودی مانند خودش بیافریند؟ اگر بگویید می تواند پس تعدد خدایان ممکن است و اگر بگویید نمی تواند قدرت خداوند را محدود کرده اید و یا اینکه خداوند می تواند این جهان پهناور را درون تخم مرغی جای دهد بدون اینکه جهان را کوچک کند یا تخم مرغ را بزرگ؟ در جواب باید گفت در اینگونه موارد کلمه نمی شود بکار می رود نه کلمه نمی تواند و به عبارتی روشن تر طرح سوال نادرست است زیرا وقتی می گوییم آیا خداوند می تواند موجودی مانند خودش بیافریند کلمه آفریدن معنایش این است که آن شیی ممکن الوجود و مخلوق است و هنگامی که می گوییم مثل خداوند معنایش این است که آن شیی واجب الوجود باشد. و نتیجه اش این می شود که آیا خداوند می تواند چیزی بیافریند که هم واجب الوجود باشد و هم نباشد، هم ممکن الوجود باشد و هم نباشد (هم خالق باشد و هم مخلوق). طرح این سوال نادرست است و خداوند بر هر چیزی قادر است.
همچنین وقتی گفته می شود آیا خدا می تواند جهان ار در تخم مرغی قرار دهد بطوریکه نه جهان کوچک شود و نه تخم مرغ بزرگ؟ معنایش این است که جهان در همان حال که بی نهایت بزرگ است بی نهایت کوچک باشد و با توجه به غلط بودن این سوال نوبتی به جواب نمی رسد زیرا تعلق به محال محال است.
همین سوال را مردی از امیر المومنین علیه السلام نمود حضرت فرمودند: ان الله تبارک و تعالی لا ینسب الی العجز و الذی سالتنی لا یکون بدرستیکه خداوند تبارک و تعالی به عجز و ناتوانی نسبت داده نمی شود ولی آنچه تو می پرسی نشدنی است.
و در روایتی از امام رضا علیه السلام نقل شده که فرمود: بله خدا می تواند و در کوچکتر از تخم مرغ هم می تواند، خداوند دنیا را در چشم تو قرار داده در حالیکه از تخم مرغ کوچکتر است (البته این یک نوع جواب اقناعی است زیرا سوال کننده قدرت تحلیل این گونه مسائل را نداشته است).