امیراسدالله علم فرزند محمد ابراهیم شوکت الملک بیرجندی، مشهورترین و مقتدرترین چهره دوران پهلوی دوم، به ویژه در سالهای 1340-1356 بود، که چهار بار به وزارت ویک بار به نخست وزیری رسید. وی در سال1298 در بیرجند متولد شد؛ پس طی دوران کودکی وارد مدرسه شوکتیه در بیرجند شد ودوره مدرسه مزبور راپایان دادو علاوه بر دروس مدرسه در تعلیم حسن خط انشاء و ادبیات فارسی از معلمین خصوصی بهره گرفت وبرحسب تربیت خانوادگی سوارکاری و تیراندازی را تعلیم دید وبه تهران انتقال یافت. در آن ایام پدرش از نزدیکان و معاشرین رضاخان پهلوی بود و طبعاً او نیز به دربار راه یافت و به تقاضای سن با ولیعهد که تازه از اروپا بازگشته و دوره دو ساله دانشکده افسری را طی می کرد،آشنا وتدریجاً آشنا شد و برای ادامه تحصیل به دانشکده کشاورزی کرج رفت و دوره سه ساله دانشکده مزبور را پایان داد. در 1318 که موضوع ازدواج ولیعهد با فوزیه مصری انجام گرفت او نیز به دستور پدرش با دختر قوام الملک شیرازی(خواهرشوهر اشرف پهلوی)ازدواج کرد.
بعد از استعفای رضا شاه و خروج از ایران، امیر شوکت الملک از تهران به بیرجند رفت ولی امیر اسدالله در تهران باقی ماند و بیشتر وقت او دردربار سپری می شد وطوری با شاه جدید محشور و مأنوس شده بود که در تمام جریانات دربار قرار داشت. پس از مرگ امیر شوکت الملک، اولین سمت دولتی را احراز کرد و حکمران سیستان و بلوچستان شدو قریب سه سال در این مأموریت گاهی در تهران وزمانی در بیرجند به شیوه قدیم حکومت کرد؛ این مأموریت پایه های امیری قاینات را برای آتیه او محکم ساخت. درسال1330 شاه در اثر فشار دکتر مصدق، تصمیم به تقسیم املا ک خود گرفت و سازمانی در دربار برای این کار به وجود آورد که علم در رأس آن قرار داشت و او نیز به پیروی از شاه، قسمتی از املاک خود را در سیستان وبلوچستان بین کشاورزان تقسیم کرد. در دوران حکومت مصدق گاهی درتهران وزمانی در بیرجند و چندی در اروپا وآمریکا مشغول تحریکات علیه دولت مصدق بود.
علم از اعضای فعال شبکه «بدامن» بود که کار آماده سازی کودتای 28 مرداد 32 رابر عهده داشت؛ بعد از کودتا علم که از استقرار شاه بر سریر سلطنت وقوف کامل داشت بدون شغل دولتی، در کنار شاه قرار گرفت و ضمن دادن مشورت به شاه، تلاش برای ساقط کردن سپهبد زاهدی می نمود و سرانجام پس از سفر شاه به آمریکا در اوایل 1334 توفیق یافت در یک مذاکره طولا نی با زاهدی استعفای او را گرفته ونزد شاه ببرد.
حسین علاء جانشین زاهدی، در کابینه خود پست وزارت کشور را به علم سپرد و در همین سمت مشغول تمرین صدارت شد. انتخابات دوره نوزدهم مجلس شورای ملی در دوران وزارت کشور علم انجام یافت وی با تشکیل کنگره، در متمم قانون اساسی تغییراتی انجام داد؛ علاوه بر افزایش نمایندگان مجلس دوران آن نیز به چهار سال افزیش یافت،در این دوره غالب وکلای مجلس توسط علم دستچین می شدند.
در سال1336 شاه تصمیم گرفت اداره امور کشور را با سیستم دو حزبی اداره نماید. ابتدا حزبی به نام حزب مردم تشکیل داد و علم رهبر آن حزب شد و عده ای از دولتیان ونمایندگان مجلس عضوآن حزب شدند. مرام این حزب انقلابی بودمانند تقسیم زمین بین دهقانان، سهیم کردن کارگران در سود کارخانه ها،ملی کردن منابع طبیعی و اعطای حقوق سیاسی به زنان وغیره. و حزب دیگری به نام میلیون به رهبری دکتر اقبال تشکیل یافت.
علم در 28 تیر ماه 1341 از طرف شاه به نخست وزیری منصوب گردید. اولین اقدامی که علم در دوران نخست وزیری اش انجام داد، لایحه انجمن های ایا لتی و ولایتی بود که در این لایحه به زنان حق رأی داده می شد. علم در نخست وزیری خوداولین کنگره دهقانان ایران را تشکیل داد و خواسته های شاه را در چند اصل در کنگره مطرح وبه تصویب رسانید که عبارت بودند از: 1- الغا رژیم ارباب رعیتی 2- ملی کردن جنگلها
3- فروش سهام کارخانجات دولتی برای پشتوانه اصلاحات ارضی 4- سهیم کردن کارگران درسود کارخانه ها 5- اصلاح قانون انتخابات 6- ایجاد سپاه دانش
دولت برای تصویب اصول 6گانه متوسل به رأی عمومی مردم شد و روز 6 بهمن 1341 رفراندوم در سراسر کشور انجام گرفت و اصول مزبور از طرف شاه برای اجرا به دولت ابلاغ شد. روحانیون برای خنثی ساختن کار دولت دست به مخالفت برداشتند و دولت علم با شدت هر چه تمام تر به سرکوب مخالفان پرداخت. مبارزه علیه شاه و دولت را آیات اعظام در قم رهبری می کردند و اعلامیه های زیادی علیه دولت صادر و پخش شد. دولت علم برای برای فرو نشاندن تظاهرات عده ای از اصناف و کسبه که روحانیون عهده دار رهبری آن بودنداز آغاز سال1342 شدت عمل بیشتری نشان داد و علاوه بربازداشت سران جبهه ملی، چند روحانی را بازداشت و به تبعید رهبران مبارزه علیه دولت پرداخت . از جمله آیت الله خمینی را بازداشت کرد. به دنبال این گونه اعمال مردم قم دست به تظاهرات مجدد زدند. تا اینکه روز 15 خرداد1342 در شهرهای قم وتهران روحانیون واصناف وعده ای از مردم دست به تظاهرات زده وبا انتشار شعارهایی علیه دولت به راهپیمایی پرداختند. دولت علم به سرکوبی تظاهرکنندگان پرداخت وبه روی آنها آتش گشود. دراثراین برخورد خونین درشهرهای قم وتهران عده زیادی مقتول ومجروح شدند. علم در تابستان 1342 پس دو سال فترت (تعطیلی مجلسین)، انتخابات دوره بیست یکم مجلس شورای ملی و دوره چهارم سنا را آغاز کرد ورویه ای جدیدی در پیش گرفت. وی در تهران کنگره ای به نام آزاد مردان آزادزنان با شرکت نمایندگان شهرها و روستاها تشکیل داد؛ کنگره پس از بررسی های لازم، لیستی که کلیه کاندیداهای انتخابات مجلس بود اعلام نمود. در بین نمایندگان دوره بیست یکم جز مالکین از تمام طبقات مردم افرادی انتخاب شده بودند، کارگران، کشاورزان و کارمندان اکثریت نمایندگان را تشکیل می دادند؛ از هنرمندان وورزشکاران و اصناف نیز به مجلس راه یافتند و برای اولین بار در تاریخ ایران به زنان حق انتخاب کردن کردن و انتخاب شدن داده شد؛ وعده ای از زنان وارد مجلسین سنا و شورای ملی شدند. علم قریب به ششصد تصویب نامه هی‍‍‌‍أت وزیران را که در دوره فترت تهیه شده بود به مجلس داد و آنان را به صورت قانون درآورد.
امیر اسدالله علم تا اسفند 1342 بر اریکه قدرت استوار بود ولی به طور ناگهانی از کار برکنارمی شودو ریاست دانشگاه شیراز را به وی سپردند.علم در1343 به وزارت دربار شاهنشاهی برگزیده شد؛ وی در نخستین روزهای سمت جدید اعلامیه های تاجگذاری شاه و جشن های 2500 ساله شاهنشاهی را انتشار داد وسرپرستی هر دو جشن را عهده دار شد.