مقدمه:
مدیریت و سرپرستی در سازمان زندانها با توجه به شرح وظایف قانونی از پیچیدگی‌ها و اهمیت خاص خود برخوردار می باشد. لذا مرکز آموزشی و پژوهشی با وقوف کامل به این مطلب برنامه‌های متعددی را برای افزایش و ارتقاء سطح دانش و آگاهی مدیران و سرپرستان سازمان اجراء نموده است که از‌آن جمله برگزاری دوره های آموزشی متعدد و متنوع می باشد.
در کنار این فعالیت‌های‌آموزشی در سال 1377 از سوی این مرکز طرحی به نام «طرح کمیته ارزیابی علمی کارکنان» بر اساس مصوبات شورای برنامه‌ریزی تهیه شد و پس از تصویب ریاست محترم سازمان در سال 1378 برای اجراء به ادارات کل ابلاغ گردید.
بر اساس این طرح می بایست قبل از واگذاری پست های مدیریتی و سرپرستی به کارکنان نسبت به تعیین مراتب علمی آن از سوی کمیته مذکور اظهار نظر شود. اجرای این طرح به سازمان یاری می رساند تا کارکنانی که واجد شرایط مدیریتی و سرپرستی و رهبری اداره زندانها و انجام فعالیت های اصلاحی و تربیتی هستند را شناسایی و به کار گمارد.
ضرورت:
در یک قرن اخیر به علت پیدایش سازمان‌های جدید، پیچیده و متراکم از تکنولوژی و برخوردار از انسانهای پر نیاز موضوع مدیریت مورد توجه خاص قرار گرفته است. سرعت، قدرت عمل و انبوه بودن فرآورده‌های انسانی و صنعتی نیاز به نیروی هماهنگ‌کننده متفکر و فرزانه ای به نام مدیر دارد تا بتواند با برنامه‌ریزی درست بین همه اجزاء، امکانات و نیروهای سازمان هماهنگی و همسویی به وجود آورد و به تعبیری موفقیت نهادها و سازمانها تا حد زیادی به کارآیی و اثربخشی مدیران بستگی دارد.
اکنون با گسترش فعالیت‌های علمی مرکز و لزوم بهره‌گیری از تمام امکانات نیروی انسانی از پایین‌ترین طبقه شغلی تا بالاترین آن ضرورت دارد کمیته ارزیابی علمی کارکنان با استفاده از منابع و ماخذ علمی ضمن ارزیابی به اطلاعات علمی کارکنان نیز غنای بیشتری بخشد و از این رهگذر هیچ فردی نباید بدون اخذ نظریه کمیته ارزیابی پست مدیریتی و سرپرستی را تصدی نماید و فقط افراد واجد شرایط در پستهای مورد نظر منصوب و مشغول گردند بر این اساس طرح کمیته ارزیابی علمی کارکنان تهیه گردیده است.
هدف اصلی کمیته
بررسی و تعیین مراتب علمی کارکنان برای تصدی مشاغل حساس و مهم مدیریتی و سرپرستی
سایر اهداف کمیته:
شناسایی مدیران و سرپرستان لایق و توانمند
شناسایی کارکنان واجد شرایط برای تصدی پستهای حساس ومهم
شناخت ضعف‌های‌آموزشی و علمی متصدیان مشاغل حساس سازمان
نهادینه کردن شایسته سالاری
علمی کردن اقدامات زندانبانی
توجه و برنامه‌ریزی مدیران و سرپرستان به مطالعه و بهره‌مندی از علوم روز برای اداره زندانها و حوزه تحت سرپرستی
شناسایی نیازهای آموزشی کارکنان و رده های مدیریتی
توجه مدیران و سرپرستان به آموزش کارکنان تحت سرپرستی
ایجاد انگیزه برای ادامه تحصیل
مشاغل مورد ارزیابی
منظور مشاغلی هستند که جهت احراز پست، نیاز به ارزیابی و تایید علمی دارند که عبارتند از : معاونین ادارات کل، روساء، معاونین و سرپرستان زندانها، روساء، سرپرستان و معاونین کانونهای اصلاح و تربیت، روساء اندرزگاهها، روساء اردوگاهها و روساء تمام ادارات و گروههای ستادی و استانی
نحوه دعوت
دبیرخانه کمیته پس از معرفی کارکنانی که برای پستهای مدیریتی و سرپرستی پیشنهاد می‌شوند طبق برنامه‌ریزی منسجم و تعیین دقیق موضوعات مطالعاتی مرتبط با پست پیشنهادی حداقل یک ماه قبل از تشکیل جلسه از ارزیابی شوندگان دعوت به عمل می‌آورد.
اعضاء کمیته (ارزیابی‌کنندگان):
اعضاء کمیته جمعی از اساتید صاحب نظر و برجسته دانشگاه و مدیران ارشد سازمان می باشند که در زمینه رشته تخصصی و کاری خود و براساس پست ارزیابی‌شوندگان در کمیته به عنوان ارزشیاب و مصاحبه گر فعالیت می‌کنند.
روشها و فنون ارزشیابی:
کمیته ارزیابی برای رسیدن به اهداف مورد نظر خود از دو شیوه ارزشیابی در برنامه خود استفاده می‌کند:
الف) آزمون کتبی
ب) مصاحبه تخصصی
آزمون کتبی:
آزمون کتبی: این آزمون در قالب سئوالات انشایی بر اساس شرح وظایف ارزیابی‌شوندگان و موضوعات اعلام شده در دعوتنامه توسط اعضاء کمیته طراحی میشود.
آزمون scl-90: این آزمون یک آزمون روانشناختی می باشد که در قالب پرسشنامه به سنجش و ارزیابی علایم مرضی چون افسردگی، وسواس، پرخاشگری، اضطراب و ... می پردازد.
آزمون سبک مدیریتی: این آزمون در بردارنده چند سئوال تستی می باشد و به منظور تعیین سبک مدیریتی و رهبری ( سبک رهبری خودکامه و مشارکتی) ارزیابی‌شونده می‌باشد.
مصاحبه تخصصی:
پس از برگزاری آزمون کتبی، ارزیابی شوندگان در جلسه رسمی کمیته حضور می‌یابند و پس از بیان اهداف کمیته و سوابق خدمتی و تحصیلی ارزیابی‌شوندگان، اعضاء کمیته به ترتیب بر اساس تخصص خود و شرح وظایف ارزیابی شوندگان به مصاحبه علمی می پردازند.
نحوه اعلام نتایج ارزشیابی:
برای اعلام نظریه نهایی در خصوص صلاحیت افراد واجد شرایط مدیریتی و سرپرستی ابتدا اعضاء کمیته پس از به عمل آوردن مصاحبه و بررسی آزمون، نظریات خود را بر مبنای نظریات مصوب کمیته در فرم‌های مخصوص مرقوم می نمایند و در نهایت به دو نحو اعلام میشود:
الف) در خصوص افرادی که واگذاری پست ایشان منوط به اعلام نظریه کمیته شده است، نظریه طی نامه ای به اداره کل محل خدمت و واحدهای ذیربط در سازمان ارسال می شود.
ب) در خصوص افراد شاغل که پست مدیریتی و سرپرستی را بدون نظریه کمیته اخذ کرده‌اند، نظریه در فرم های مخصوص ثبت و نتایج حاصله در فواصل زمانی یکساله به صورت محرمانه به ریاست محترم سازمان اعلام می‌گردد.
انواع نظریات کمیته ارزیابی:
1 نظریه مثبت: صلاحیت کامل علمی برای تصدی پست
2 نظریه منفی: عدم صلاحیت علمی برای تصدی پست ( چنانچه تاکید بر استفاده فرد در پست مدیریتی باشد می بایست مجدداً با آمادگی بیشتر در کمیته حضور یابد.)
3 نظریه انتصاب موقت: معرفی و دعوت مجدد به کمیته ارزیابی پس از موعد مقرر
4 نظریه مشروط:
14 نظریه مشروط نوع اول: واگذاری پست سازمانی منوط به گذراندن دوره‌های آموزشی تخصصی و یا ارائه مقاله‌ایی[1] مربوط به وظایف شغلی می‌باشد.
24 نظریه مشروط نوع دوم: گذراندن دوره‌های آموزشی تخصصی مربوط به شغل و اقدام در خصوص ارتقاء سطح تحصیلی حداکثر تا دو سال دیگر (این نظریه غالباً در خصوص افردای که پست سازمانی را تصدی نموده‌اند می‌باشد.)
[1] مقاله‌های ارائه شده توسط مشروطین نوع اول به همراه فرم های مخصوص ارزیابی جهت اظهار نظر به اداره پژوهش ارسال می شود و توسط کارشناسان آن قسمت بر اساس آیتم‌های مورد نظر در فرم بررسی میشود.