هویت فرهنگی
مرجع های فرهنگی هویت و راه ما را در ساختن واقعیت خویش تعیین می کنند. آنها بر برداشت ها و شناخت های ما و نیز بر راهی که برای تعامل با دیگران و دنیای پیرامون خود انتخاب می کنیم، تاثیر شگرفی دارند. رسانه ها با قدرت بر آنچه می اندیشیم و عمل می کنیم، اثر می گذارند. جهانی شدن نه تنها یک روند تکنولوژیکی و اقتصادی است بلکه تعامل میان مردم، جریان آزاد اطلاعات و وابستگی های فرهنگی از پیامدهای دنیای جهانی شده است. برقراری ارتباط میان تنوع های فرهنگی از چالش های مهم این دنیای معاصر است. پس رسانه ها به عنوان پیوندگران نقش بسیار مهمی در آگاهی بخشی به جهان دارند.
ضرورت ایجاد یک پارادایم جدید در روابط بین الملل با تصویب آن در سال 2001 به عنوان سال گفت وگوی تمدن ها گفت وگو را به عنوان یک اولویت در اصول روابط بین فرهنگ ها، تمدن ها و مردم در دستور کار جهانی قرار داد. توجه ویژه به بسط و گسترش استاندارد های اخلاقی مشترک در دستور کار جهانی نشانگر خطراتی است که صلح و امنیت را در جهان تهدید می کند.
این تعهد و مسوولیت بر ضرورت احترام به تنوع و گفت وگوی بین فرهنگ ها برای پیشبرد حقوق بشر تاکید می کند.در بیانیه جهانی تنوع فرهنگی که در سال2001 اعلام شد، تنوع فرهنگی به عنوان میراث مشترک بشریت با توان بالا در راستای ارتقای گفت وگوی بین فرهنگ ها تعریف شده است.
در مقدمه این کنوانسیون عنوان شده فرهنگ مجموعه یی از ویژگی های مشخص معنوی، مادی، عقلانی و احساسی در جامعه یا گروه اجتماعی است که علاوه بر هنر و ادبیات، روش زندگی، راه های همزیستی، نظام ارزشی، سنت ها و باورها را هم در برمی گیرد. این تعریف در کنوانسیون دیگر با تاکید بر وابستگی متقابل تفاوت ها و احترام به آزادی های بنیادین به این صورت تکمیل شد؛ «زمانی می توان از تنوع فرهنگی حمایت و پشتیبانی کرد که حقوق بشر و آزادی های بنیادین مانند آزادی بیان، اطلاعات و ارتباطات و نیز توانایی افراد برای انتخاب ترجمان های متفاوت فرهنگی ضمانت اجرایی داشته باشد.» با در نظر گرفتن این چارچوب ها می توان از طریق اطلاعات و ارتباطات نشان داد چگونه فرهنگ های مختلف توان و ظرفیت آن را دارند که آزادانه خود را بیان کنند و انتقال دهند.
این شناخت برای درک متقابل بین مردم و فرهنگ ها بسیار ضروری است. رسانه ها توانایی آن را دارند که بستر گفت وگوی بین فرهنگ ها را فراهم آورند. رسانه ها باید با این رویکرد و فرض همیشگی «دیگران» مبارزه کنند. آنها باید از کلیشه های نوشته شده عبور کنند و این جهل و نادانی را که باعث ایجاد سوءتفاهم ها، شک ها و تردید ها می شود، از میان ببرند و نشان دهند در صورت پذیرش و تحمل تفاوت ها می توان از «تنوع »فرصتی برای درک و شناخت بهتر ساخت.
یکی از چالش های اصلی در حمایت از آزادی بیان و مانع مهم در فهم و تحمل زمانی به وجود می آید که اظهار عقیده یک شخص در تقابل یا توهین به فرهنگ و هویت دیگری است که مثال بارز آن تنش هایی بود که برای کاریکاتور دانمارک در سال 2005 به وجود آمد. در جلسه یی که در یونسکو با موضوع رابطه و پیوند تفکیک ناپذیر آزادی بیان و احترام به باورها و نماد های مذهبی تشکیل شد، «آزادی بیان با حفظ احترام و درک متقابل» و احترام متقابل به تنوع فرهنگی، باورها و نماد های مذهبی به تصویب رسید. همچنین در این جلسه به نقش تاثیرگذار رسانه ها در تعمیق اختلاف ها یا معرفی فرهنگ ها و تاریخ های متفاوت برای درک و ارتباط متقابل تاکید شد. در جوامع دموکراتیک آزادی بیان در عین احترام به تفاوت های فرهنگی همیشه موجب ایجاد تنش در مناظرات و مذاکرات بوده است.
بیان تند و صریح حق هر کسی است مگر آنکه با قصد و انگیزه تبعیض، دشمنی و خشونت گفته شود. هر کوششی برای ایجاد محدودیت در آزادی بیان باید با این معیار ها سنجیده شود.
همچنین مذهب و فرهنگ هر فردی باید محترم شمرده شود و هیچ سلسله مراتبی بین حقوق انسان ها وجود ندارد و همه آنها در ارتباط با یکدیگر وجود دارند. و به طور یقین به دلیل همین ملاحظات دقیق در طرح این حقوق است که هر انسانی هویت خود را در آن می یابد. توجه به این نکته ضروری است که تنوع فرهنگی با مشارکت و تجربه تمام ملت ها، فرهنگ ها و مردم صورت می گیرد. تنوع فرهنگی ارزش های جهانی را ارتقا می دهد و زمینه مشترکی را پدید می آورد که هیچ فرهنگی نمی تواند تک گویی کند. اگرچه هنوز تنوع باعث جدایی، تعصب و حتی خشونت می شود ولی رسانه آزاد، تکثرگرا و حرفه یی بستری برای مذاکرات صلح آمیز است.
منبع :
ترجمه؛ بیتا عظیمی نژادان