فشار خون چیست؟
فشار خون نیرویی است که باعث میشود، خون درون رگها جریان پیدا کند
یک شلنگ آبپاشی را در نظر بگیرید که مستقیما به سوی آسمان قرار گرفته باشد، اندازهگیری ارتفاعی که آب به بالا میجهد، میتواند به طور قابلاعتمادی فشار آب درون شلنگ را تخمین بزند.
درمورد فشاری که خون را درون شریانها حرکت میدهد، هم همین اصل صادق است.
فشار یک مفهوم فیزیکی است، در اینجا مقصود از ما فشار به سادگی اشاره به "قدرت" یک مایع متحرک است.
در اندازهگیری فشار خون، این "قدرت" برای حرکتدادن خون درون یک رگ که با بازوبند فشارسنج از خارج فشرده میشود، عمل میکند. اگر این "قدرت" زیاد باشد، میتواند خون را از درون رگی که تا حد بستهشدن فشرده شده است، عبور دهد.
به طرز مشابهی در شلنگ آبپاشی که گره خورده است، اگر فشار آب به حد کافی باشد، میتواند آب را از گره شلنگ عبور دهد.
اما فکر کنید آیا میتوانید یک شلنگ آب آتشنشانی را به تنهایی گره بزنید؟ نه، چون "قدرت" یا فشار آب خیلی زیاد است.
هنگامی که به فشار خون اشاره میشود، معمولا مقصود "قشار خون میانگین شریانی" است. شریانها خون را از قلب با مقدار زیادی فشار به بقیه نقاط بدن حمل میکنند.
همانطور که میدانید قلب یک اندام چهارحفرهای است که خون را تلمبه میکند. هنگامی که از رو به رو به قلب نگاه میکنید، حفرهای که در کف قلب قرار دارد، خون را به تمام اندامها به جز ریهها تلمبه میکند.به این بخش قلب "بطن چپ" میگویند.
خون از بطن چپ به شریان آئورت وارد میشود. شریان آئورت خون را به مغز و سایر نقاط بدن میرساند.
در محل خروج شریان آئورت از بطن چپ، درون قلب دریچهای وجود دارد، که به آن دریچه آئورتی میگویند. این دریچه دارای سه لت است و به آن دریچه نیم هلالی هم میگویند.
اگر فشار خون درون بطن چپ بیشتر از فشار خون درون شریان آئورت باشد، این دریچه باز می شود. فشار حاصل از انقباض عضله دیواره بطن چپ آن قدر قوی هست که این دریچه را بگشاید و خون را به درون آئورت وارد کند.
هنگامی که بطن چپ در مرحله استراحت و انبساط قرار دارد، فشار خون درون شریان آئورت از فشار درون بطن چپ بیشتر میشود، دریچه نیمهلالی که در واقع نوعی دریچه یک طرفه است، در نتیجه نیروی وارد آمده بسته میشود و خون به درون قلب پس نمیزند.
خون تلمبهشده به درون شریان آئورت به تمام بدن منتقل میشود.
فشار خون بر حسب نوع رگهای خونی متفاوت است. در شریانهای بزرگ این فشار نسبتا پایدار است. اندازهگیری فشار خون در شریان بازو تخمین نسبتا صحیحی از فشار خون در ابتدای شریان آئورت به دست میدهد.
این فشار بیانگر این است که خون با چه میزانی از قدرت خون را تلمبه میکند.
جنبه دیگر فشار خون، فشار درون رگها در هنگامی است که قلب در مرحله استراحت در چرخه ضربان خود، دارد از خون پر میشود و خون را تلمبه نمیکند. فشار خون حتی در هنگامیکه خون تلمبه نمیشود، باقی میماند.
اگر به مثال شلنگ آبپاشی برگردیم. هنگامی که شیر را میبندیم، آب درون شلنگ تا مدتی فشار خود را حفظ میکند.
امگا – 3 فشار خون را کاهش می دهد
رژیم غذایی حاوی مقادیر زیاد ماهی، مغزها و دانههای خوراکی غنی از اسیدهای چرب امگا-3 میتواند به پایین آوردن فشار خون کمک کند.
به گزارش خبرگزاری رویترز دکتر جرمیا استالمر استا ممتاز پزشکی پیشگیری در دانشگاه شمال غرب در شیکاگوی آمریکا که در این تحقیق شرکت داشته است، در این باره گفت: "فشار خون درصد زیادی ار افراد بین 20 تا 60 سال بالا میرود، و در میانسالی بسیاری از افراد به بیماری پرفشاری خون مبتلا میشوند."
او افزود: "ما به دنبال عوامل تغذیهای هستیم که ممکن است به پیشگیری از بالارفتن فشار خون کمک کنند و اسیدهای چرب امگا-3 بخشی کوچک اما مهم در این عوامل تشکیل میدهند."
در این تحقیق رابطه فشارخون و رژیم غذایی را 4680 مرد و زن 40 تا 59 ساله در ژاپن، چین، انگلیس و آمریکا مورد بررسی قرار گرفت. پژوهشگران تاثیر 17 متغیر مختلف بر فشار خون از جمله سن، جنس، وزن، مصرف نمک و ورزش را در نظر گرفتند.
نتیجه آن بود که افرادی که رژیم غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا-3 مصرف میکنند، به طور متوسط فشار خون اندکی کمتر از افرادی دارند که رژیم غذایی آنها حاوی مقادیر زیادی از این ماده نیست.
دکتر هیروتسوگو اوشیما از دانشگاه علوم پزشکی شیگا در اوتسو در ژاپن میگوید: "در مورد فشار خون بالا ، کاهش هر میلیمتر جیوه مهم است و اثر هر ماده مغذی ظاهرا کوچک اما مستقل است، بنابراین بر روی هم آنها میتوانند تاثیر قابلتوجهی در کاهش فشار خون داشته باشند."
البته میزان اسیدهای چرب امگا-3 در همه ماهیها یا مغزها و دانههای خوراکی یکی نیست. ماهیهای چرب مانند قزلآلا، ماهی آزاد و ماهی ماکرو مقادیر زیادی از اسیدهای چرب امگا-3 دارند.
گردو، دانه کتان و روغن کانولا هم منبع خوبی از اسیدهای چرب امگا-3 هستند و این بررسی نشان داد که همان منافع خوردن ماهی را دارند.
ثابت شده است که خوردن اسیدهای چرب امگا-3 با نمو بهتر مغز و خطر کلی کمتر ابتلا به سرطان و بیماری قلبی نیز همراه است.
فشار خون بالا چیست؟
فشار خون بالا به فشار خون سیستولی 140 میلیمتر جیوه یا بالاتر و فشار خون دیاستولی 90 میلیمتر جیوه یا بالاتر اطلاق میشود.
فشار خون نیرویی است که خون بر روی دیواره رگهای شما اعمال میکند. هر بار که قلب شما میتپد، خون را به درون شریانها تلمبه میکند. در این هنگام فشار خون شما در بالاترین حد خود است و فشار سیستولی یا ماکزیموم خوانده میشود.
هنگامی که قلب شما - در فاصله بین دو ضربان - در حال استراحت قرار میگیرد، فشار خون شما پایین میآید که به آن فشار دیاستولی یا مینیمم میگویند.
هنگامی فشار خون شما طبیعی است که فشار ماکزیمم شما 120 میلیمتر جیوه یا پایینتر و فشار مینیمم شما 80 میلیمتر جیوه با پایینتر باشد.
اگر فشار خون ماکزیمم 140 میلی متر جیوه یا بالاتر و فشار خون مینیمم شما 90 میلی متر جیوه یا بالتر باشد، فشار خون شما بالا است. هر دو عدد فشار خون ماکزیمم یا مینیمم اهمیت دارد.
اگر در سه نوبت جداگانه اندازهگیری فشار خون شما بالا باشد، احتمالا به بیماری پرفشاری خون مبتلا هستید.
در صورتی که فشار ماکزیمم شما بین 120 تا 139 میلیمتر جیوه و فشار مینیم شما بین 80 تا 89 باشد؛ شما به "پیش-فشار خون بالا" یا "پیش-پرفشاری خون" مبتلا هستید.
افرادی که در این گروه قرار میگیرند، با احتمال بیشتری نسبت به افراد دیگر ممکن است به بیماری فشارخون بالا یا پرفشاری خون مبتلا شوند، مگر اینکه اقداماتی برای پیشگیری به عمل آورند.
به جز موارد کمی که فشار خون بالا مربوط به یک عامل با بیماری زمینهای است که با درمان آن فشار خون به حد طبیعی باز میگردد، در اغلب موارد در افرادی که دچار فشار خون بالا تشخیص داده میشوند، علت مشخصی برای فشار خون بالا به دست نمیآید.
این بیماران مجبورند در سراسر عمر با رعایت رژیم غذایی و/یا مصرف دارو فشار خون خود را طبیعی نگه دارند.
نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است اگر مبتلا به پرفشاری خون هستید، با اقدامات درمانی فشار خون شما به حد طبیعی بازگشته است، بیماری شما علاج نشده است و تنها تحت کنترل است. بنابراین نباید درمانها را قطع کنید.
طبقه بندی فشار خون
فشار خون بالا به دو مرحله یک و دو تقسیم میشود:
طبقهبندی فشار خون در بزرگسالان (بر حسب میلی متر جیوه)
رده فشار خون
فشار خون ماکزیمم
(سیستولی)
فشار خون مینیمم
(دیاستولی)
طبیعی
کمتر از 120
کمتر از 80
پیش-پرفشاری خون
120 تا 139
80 تا 89
پرفشاری خون
مرحله یک
140 تا 159
90 تا 99
مرحله دو
160 یا بالاتر
100 یا بالاتر
این طبقهبندی برای افراد 18 ساله یا بزرگتر است که دارویی برای فشار خون بالا مصرف نمیکنند، دچار بیماری وخیم کوتاهمدتی نیستند، و بیماریهای دیگری مانند دیابت یا بیماری کلیوی ندارند.
هنگامی که فشار خون سیستولی و دیاستولی شما در دو رده متفاوت قرار میگیرد، از رده بالاتر برای طبقهبندی استفاده کنید، برای مثال اگر فشار خون 160 روی 80 در مرحله دوی فشار خون بالا قرار میگیرد.
افراد مبتلا به دیابت یا بیماری کلیوی اگر فشار خون 130 روی 80 میلیمتر جیوه یا بالاتر باشد، استثنائا در رده پرفشاری خون یا فشار خون بالا قرار میگیرند.
ازدیاد فشار خون چیست ؟
ممکن است اخیرا متوجه شده باشید که به ازدیاد فشار خون(یا هیپرتانسیون)مبتلا هستید ویا در گذشته ممکن است به این بیماری دچار شده باسد .احتمالا پرسشهای زیادی درباره اینکه فشار خون چیست ،چگونه می توانید آن را درمان کنید واز همه مهمتر چگونه می توانید با آن زندگی کنید ذهن شما را به خود مشغول کرده اند .یا این که ممکن است هم اکنون تحت درمان این بیماری قرار گرفته باشید ،احتمال دارد هنوز سوالات فراوانی برای شما مطرح باشند .ممکن است پرسشهای مهمی را که باید ازپزشک معالج خود بپرسید ندانید وحتی ممکن است نسبت به طرح این سوالات بیم داشته باشید.
هدف این است که به شما در درک بهتر معنای فشار خون وچگونگی درمان آن کمک شود.
تمام اطلاعات جدیدی که دراین بخش فرا می گیرید ممکن است موجب طرح سوالات تازه در ذهن شما گردد که این پرسشها را می توانید با پزشک معالجتان ، کارشناسان یا حتی اعضای خانواده خود درمیان بگذارید واز همه مهمتر آن که می توانید نقش فعال دردرمان بیماری فشارخون خود به عهده بگیرید .ماهمچنین می خواهیم شما راتشویق کنیم که در سایر جنبه های مراقبتهای بهداشتی خود ،نقش نخست را بازی کنید .برای این که بتوانیم برای این منظور یاریتان دهیم ،شمارا از سایر عواملی که در سلامتی شما نقش دارند نیز آگاه می کنیم .
آشنایی با مفاهیم فشارخون
برای درک مفهوم فشار خون بهتر است مختصری راجع به اعضای مهم بدن در کنترل فشار خون نقش بازی می کنند ،اطلاعاتی کسب کنیم .پس از آن که هریک از اعضا را جداگانه معرفی کردیم،می توانیم مجموعه آنها رادر کنار هم قرار دهیم ودریابیم که چگونه ممکن است بیماری فشار خون ایجاد شود.با فراگرفتن این اطلاعات جدید،بهتر است این نکته را به خاطر بسپارید که هنوز حتی برای پزشکان و دانشمندانی که ازدیاد فشار خون را بررسی می کنند پرسشهای بدون پاسخ بسیاری مطرح است .
اعضای بدن که در کنترل فشار خون حائز اهمیت اند متعلق به دستگاه قلبی عروقی (قلب . رگها که خون را منتقل می کنند)هستند .
چه چیزی باعث ازدیاد فشارخون می شود؟
بیماری فشار خون شایعترین بیماری مزمن در آمریکاست .درواقع میلیونها آمریکایی به ازدیاد فشارخون مبتلا هستند .(هر چند آمارجامعی از شیوع عارضه فشار خون در ایران موجودنیست،شیوع این بیماری در کشور ما نیز قابل توجه است.) علت 90تا95درصدموارد بیماری فشار خون ،ناشناخته است .این نوع ازدیاد فشار خون را اغلب به نام اولیه یا اسانسیل می خوانند زیرا مکانیسم آن مشخص نیست.هنگامی که علت بیماری فشارخون مشخص است،با عنوان ازدیاد فشار خون ثانویه ازآن یاد می شود زیرا در این حالت ازدیاد فشار خون ثانویه به یک بیماری خاص طبی تلقی می شود.
فشار خون اولیه (اسانسیل)
90%مبتلایان به افزایش خون ،به نوع ((اولیه))این بیماری مبتلا هستند .اگر چه علت دقیق این بیماری مشخص نیست ،در بسیاری از مبتلایان به این نوع ازدیاد فشار خون ویژگیهای مشترک خاص وجود دارد.ممکن است برخی از عوامل خطرساز احتمال بروز ازدیاد فشار خون را افزایش دهند .باید توجه داشت که این عوامل خطر ساز باعث ایجاد فشار خون بالا نمی شوند بلکه در بسیاری از مبتلایان همراه با ازدیاد فشارخون دیده می شوند.شناسایی این عوامل بسیارحائز اهمیت است زیرا برخی از این عوامل را می توان اصلاح کردکه ممکن است به کاهش فشار خون بینجامد.
سن : هر چند،هر کسی در هر سنی ممکن است به بیماری فشار خون مبتلا شود ،این بیماری بیشتر در افراد مسن دیده میشود .هر چند این بیماری رااغلب هنگامی تشخیص می دهند که شخص بین سنین 35-50 سالگی است ،اما در بسیاری از افراد الگوی ثابت از بیماری فشار خون تا سنین بسیار بالاتر مشاهده نمی شود .هر چه سن تشخیص فشار خون در فرد مبتلا پایینتر باشد،در صورت عدم درمان طول عمر مود انتظار وی کوتاهتر خواهد بود .به همین دلیل ،درمان ازدیاد فشار خون اهمیتی به سزا دارد.
جنس : درافراد جوانتر از 50 سال ،بیماری فشار خون درمردان شایعتر است .ولی تا 55 سالگی شیوع این بیماری در هر دو جنس به تسائی می رسد.در مجموع خانمهادرتمام سنین بهتر این بیماری را پشت سر می گذارند وموارد مرگ ناشی از عوارض فشار خون کمتر از مردان درانها دیده می شود.