ناهنجاریهای رفتاری نوجوانان و نحوه برخورد با آن
عدم رعایت حریم عفاف و حجاب از علل اصلی بروز آسیبهای اجتماعی است
خبرگزاری فارس: نماینده قوه قضائیه در شورای فرهنگی اجتماعی زنان عدم رعایت حریم عفاف و حجاب و بالا رفتن سن ازدواج را از علل اصلی بروز آسیبهای اجتماعی دانست.
فاطمه بداغی در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبری فارس «توانا»، اظهار داشت: حجاب و عفاف اصلا مفهوم زنانه ندارد؛ بلکه مفهومی فراتر از لباس و زنان دارد و به عبارتی رعایت حریم عفاف و حجاب به معنای امکان پاکزیستی و اعتقاد محوری در زندگی جاری انسانهاست.
وی بیان داشت: جامعه ما نسبت به رعایت دستورات اخلاقی دین اعم از پوشش، نحوه رفتار، سادهزیستی، دوری از تجملات و هر چیزی که به حیطه حریم اخلاقی اسلامی مربوط شود، دچار نقصان است؛ بر همین اساس در زندگی روزمره اجتماعی، رفتار عرفی غیراخلاقی زیاد است؛ که نمونه بارز آن بحث اسراف است که مقام معظم رهبری بارها به آن اشاره داشتهاند؛ نمونه دیگر آن، وضعیت نامناسب پوشش و رفتار برخی از دختران و پسران است که برای جلوگیری از آن باید از بر روی آییننامه حجاب و عفاف کار شود.
بداغی یکی دیگر از آسیبهای اجتماعی را که برای آن هیچ تدبیر روشنی وجود ندارد را بحث مرحله تجرد عنوان کرد و گفت: معلوم نبودن سن مطلوب ازدواج و اینکه دوران تجرد تا چه زمانی موجه است و همین طور افزایش میانگین سن ازدواج حتی در جوامع روستایی از آسیبهای اجتماعی مطرح در این حوزه است.
وی اظهار داشت: امروزه پسران و دختران تا به استقلال مالی، اقتصادی، شغلی و تحصیلی نرسند، زیر بار ازدواج نمیروند و این یکی از دلایل بالا رفتن سن ازدواج به شمار میرود؛ که بسیار آسیبزاست و بیشتر جنبه فرهنگی دارد و ناشی از چشم و همچشمی، جهیزیه سنگین و مهریه بالاست؛ بنابراین یکی از راههای پیشگیرانه برای جلوگیری از بروز آسیبهای اجتماعی و تضمین جامعه سالم، ازدواج به موقع است.
نماینده قوه قضائیه در شورای فرهنگی اجتماعی زنان در ادامه یکی دیگر از آسیبهای اجتماعی را سرنوشت زنان بعد از انحلال خانواده ذکر کرد و گفت: تحقیقات نشان میدهد، در سالهای اخیر بازگشت زنان پس از طلاق بویژه وقتی که بچهدار هستند به خانه پدری کمتر شده است.
وی اضافه کرد: یکی دیگر از معضلات و آسیبهای متوجه زنان، نداشتن مسکن بعد از فوت شوهر و طلاق است؛ به طوری که امنیت آنان به خطر میافتد و ممکن است به دلیل نداشتن حامی، حتی در دام باندهای کلاهبرداری و سرقت بیفتند و یا زمینه گرفتاری آنها در باندهای فساد و فحشا ایجاد شود.
این حقوقدان بحث زنان بزه دیده و زنان بزهکار اتفاقی را یکی دیگر از آسیبهای اجتماعی دانست که متوجه زنان است و گفت: باید تدابیری به وجود آید که زنان بزه دیده دوباره مرتکب بزه نشوند؛ در این راستا باید اماکنی برای بازپروری زنان معتاد و بزهکار ایجاد شود تا در صورت معتاد شدن زنان، جایگاه آنان را در خانواده حفظ کند.
وی بیان داشت: با وجود اینکه خوشبختانه آمار در خصوص اعتیاد زنان خیلی سرسامآور نیست، ولی امکانات ما برای بازپروری زنان معتاد مطلوب نمیباشد.
بداغی تصریح کرد: در بحث قاچاق مواد مخدر، اغلب زنان قربانی میشوند و بعضا توسط پدران یا شوهرانشان در باندهای قاچاق وارد میشوند؛ در این راستا قانونگذار باید برای کسانی که موجب بکارگیری زنان در باندهای بزهکاری میشوند، تشدید مجازات را در قانون تعیین کند.
وی در ادامه افزود: همه چیزهایی که برای مردان دربردارنده آسیبهای اجتماعی است، برای زنان به جهت موقعیت حساس آنان خطر بیشتری دارد؛ بر همین اساس فقر و اعتیاد همانطور که برای مردان آسیبزاست برای زنان نیز به مراتب آسیبزاست.
نماینده قوه قضائیه در شورای فرهنگی اجتماعی زنان بحث آگاهی زنان را در پیشگیری از بروز آسیبهای اجتماعی لازم دانست و گفت: زنان باید با خطرات اجتماعی آشنا شوند و در این زمینه آموزشهای لازم را فرابگیرند.
وی با اشاره به فرار دختران به عنوان یکی دیگر از آسیبهای اجتماعی اظهار داشت: اگر دختران به تنهایی و بدون اجازه و حمایت خانواده، محل زندگی خود را ترک کنند، به طور قطع در دام مجرمان خواهند افتاد؛ بنابراین باید با کنترل پایانهها و ترمینالها و مراکز ورودی شهرهای بزرگ و شناسایی هویت افراد و علت رفت و آمد آنان از بروز چنین معضلاتی جلوگیری کرد.
مهمترین راه پیشگیری و مقابله با آسیبهای اجتماعی ورود از منظر دین است
معاون سیاسی و امنیتی استانداری کهگیلویه و بویراحمد، مهمترین راه پیشگیری و کاهش معضلات در همه بخشها و مقابله با آسیبهای اجتماعی را توجه بیشتر به حوزه فرهنگ، اخلاقیات، معنویات و ورود از منظر دین دانست.
نادر منتظریان در نشست کارگروه بانوان استان در یاسوج گفت: ضرورت دارد بانک آمار و اطلاعاتی از همه آسیبهای اجتماعی ملی و بومی که استان متوجه آن است از سوی کمیته ها در سطح مناطق مختلف شناسایی و در این کارگروه مطرح و مورد بررسی قرار گرفته و برای پیشگیری، مقابله و درمان آن برنامه ریزی و اولویت بندی انجام پذیرد.
وی نقش حوزه بانوان را در کاهش آسیبهای اجتماعی و تشکیل بانک اطلاعاتی اساسی دانست و افزود: با توجه به اینکه بسیاری از آسیبهای اجتماعی متوجه خانواده و بانوان در جامعه می باشد، ضرورت دارد، برنامه هایی که در این حوزه اجرا می شوند در راستای تقویت باورهای دینی و بیداری و آگاهی بخشی بانوان به آسیبها و مضرات معضلات اجتماعی باشد.
منتظریان، نقش حوزه های فرهنگی بخصوص آموزش و پرورش را در پیشگیری و کاهش آسیبهای اجتماعی بسیار موثر دانست و افزود: هرجایی که احساس شود آسیب بیشتری وجود دارد، باید با جدیت بررسی کرد و ریشه آسیبها را شناسایی و نسبت به کاهش آن برنامه ریزی کرد.
مدیرکل دفتر امور بانوان و خانواده استانداری هم، یکپارچگی و هماهنگی در سیاستها و خط مشهای کلی دستگاههای فرهنگی برای شناسایی و پیشگیری آسیبهای اجتماعی و بخصوص در خانواده و حوزه بانوان را ضروری دانست و گفت: برای پیشگیری و مقابله باید راهکارها و پیشنهادات مطابق با میزان آسیبها در هر منطقه ارایه گردد تا در کار گروه ، تصمیمات اتخاذ شده بررسی و مصوب گردد.
ناهید جلیل پور، همچنین بررسی و تلفیق برنامه های دراز، میان و کوتاه مدت مرتبط با حوزه بانوان و خانواده را در چار چوب برنامه های کلی در سطح کشور و تدوین اولویتهای پژوهشی این حوزه و ارزیابی و نظارت بر عملکردهای دستگاههای اجرایی را از وظایف مهم کار گروه برشمرد.
وی ، شناسایی مشکلات و نیازهای بانوان و خانواده در بخشهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و بهداشتی و یکپارچه بودن همه دستگاهها بخصوص فرهنگی در کاهش نابرابریهای جنسیتی و فراهم کردن زمینه برای مشارکت همه جانبه بانوان در همه عرصه ها را از وظایف مهم کارگروه بیان کرد.
جلیل پور یاد آور شد: بسیاری از شاخصهای مختلف درحوزه بانوان و خانواده در سطح استان ، همپای توسعه در همه بخشها و حوزه های مختلف حتی در بسیاری موارد جلوتر از آنها، رشد چشمگیر و امیدوار کننده ای داشته اما متاسفانه در بحث طلاق رشد منفی 8/4درصدی داشته ایم.
وی یک از راههای مقابله با این پدیده شوم را بالا برن سطح آگاهیهای دینی و معنوی، کاهش خشم و افزایش خویشتن داری، ارتقاء سطح مهارتهای زندگی و ایجاد فرصت اشتغال زوجین عنوان کرد و گفت: ضرورت دارد، راهکار مناسب در این خصوص تبیین ، برنامه ریزی و چاره اندیشی شود.
نقش دستگاه قضایی در کاهش آسیب های اجتماعی
بر اساس بند5اصل156قانون اساسی یکی از وظایف خطیرقوه قضاییه پیشگیری ازوقوع جرم می باشدوبدون توجه به این وظیفه مهم بحث درمان ومبارزه با مجرمان به هیچ نتیجه مثبت وسازنده ای نخواهد رسید.
اقدامات پیشگیرانه که به منزله واکسیناسیون جامعه درمقابل جرائم و آسیبهاست، می تواند به 2صورت متجلی گردد:
1/قسمتی از این اقدامات اساساً مربوط به زمانی است که هنوز جرم وآسیب اجتماعی تحقق نیافته است.
2/بخش دیگری از این اقدامات مربوط به زمان پس از وقوع آسیبهای اجتماعی است.
اقدامات اولیه در سالم سازی جامعه نقش عمده ایفا میکندو اقدامات ثانویه درراستای بازسازی مجرم وفرد آسیب دیده است.
در قوه قضاییه اقدامات پیشگیرانه اولیه که صورت پذیرفته بدین شرح است:
1)ایجاد ستاد حفاظت اجتماعی: قوه قضاییه به موجب آیین نامه ای در23مهر1383ستاد حفاظت اجتماعی که متعاقباًدرسال1385به ستاد مردمی پیشگیری وحفاظت اجتماعی تغییر نام یافت رادرقوه قضاییه تشکیل داده است. که این تشکیلات تا حدی جامعه رااز سقوط در بزهکاری هاباز داشته وحفاظت ومراقبت می کند.پایه اصلی این نهاد بر دوش مردم استوار است. هسته های این ستاد درتمامی محلات و صنوف متشکل از اقشار مختلف مردم بوده وظیفه دارند با رویکرد هدایت وارشاد نسبت به سالم سازی محیط واجتماع اقدام و درمواردی که پیشگیری امکان پذیر نباشد مراتب راازطریق سلسله مراتب به دادسرا گزارش نمایند.به عنوان نمونه هسته این ستاد دراستان اصفهان اقدامات پیشگیرانه زیر را انجام داده است:
1-طی وصول گزارشات پیوسته در خصوص آزار واذیت اراذل واوباش خیابانی ومزاحمتهای مکرر آنهابرای دانش آموزان مدارس دخترانه طرحی از طرف ستاد اصفهان ارائه گردیدبا عنوان امنیت تردد که با هماهنگی آموزش وپرورش ناحیه چهار اصفهان وکلانتریهای مربوطه طرح مذکوربه نحواحسن انجام وموجبات رضایت دانش آموزان وخانواده های آنان ومسئولان مدارس را فراهم آورد.
2-برگزاری همایشهایی درخصوص آشنایی جامعه به خصوص اعضاء ستاد با عوارض مصرف مواد مخدروروانگردانها ودر معرض نمایش گذاردن همان موادوعکسهائی از افرادی که دردام آن گرفتارشده اند درقالب نمایشگاه جانبی درمحله های جرم خیزشهر از جمله محله نصرآباد-خوراسگان وحوالی خیابانهای هفتون و بیست وچهارمتری و...
3-چاپ جزوه های آموزشی آشنایی با موادروانگردان وکتاب اصول حفاظتی وتوزیع آن درکلیه اداره جات استان ودادگستری شهرستانها وحتی دادگستری استانهای کشور
4-هماهنگی بامراکز ترک اعتیادجهت معرفی معتادانی که قادربه پرداخت هزینه ترک خود را نداشته با کمترین قیمت ومشاوره رایگان تا زمان بهبودی افراد مذکور.
5-هماهنگی با مراکز خیریه جهت معرفی خانواده های کم در آمدکه ممکن است براین اساس اقدام به انجام جرم نمایند یا تاکنون افرادی ازاین خانواده ها جرمی مرتکب شده اند.
6-اجرای طرح امر معروف ونهی از منکر درمراکز پرترددشهر در ایامی از قبیل عصرهای پنجشنبه با کمک گرفتن از اعضاء تحصیل کرده وبا رعایت کلیه موازین شرعی ،اخلاقی وقانونی که بسیار نتیجه بخش بوده و باعث تشویق اکثر اقشار جامعه قرار گرفته است.
7-تشکیل جلساتی جهت بررسی موضوعاتی که در خصوص آگاه سازی دانش آموزان با خطرات انحرافی مواجه هستند با سخنرانی قضات دادگستری درمدارس.
8-شناسا ئی محلات آسیب پذیر وتشکیل هسته های مردمی در آن محلات با استفاده از معتمدان محله وامام جماعت محترم همان محله وتشکیل هسته های تخصصی در اداره جات وکمک گرفتن از آنها در خصوص انجام طرحهای مختلف ستاد(زیرا که این ستاد مردمی بوده است وخود مردم باید فعالیت داشته باشند تا جامعه ای سالم وبدون جرم محیا گردد).
9-تهیه شناسه جغرافیائی جرم در استان اصفهان با استفاده از کمک اساتید وقضات با تجربه دادگستری با عنوان شناسایی کامل محله ها وذکر جرائمی که در آنجا صورت می گیرد به انضمام شهرستانهای تابعه استان اصفهان جهت برخورد باجرائم مختلف نیز دیگر کارهایی بوده که درراستای پیشگیری از وقوع جرم این ستاد انجام داده است .
10-تقویت هسته های پایانه های مسافربری در جهت ساماندهی وضعیت شرکتهای مسافربری وشناسایی دختران وزنان فراری درترمینالها وهماهنگی لازم با سازمان بهزیستی جهت رسیدگی به مشکلات آنها
2)قوه قضاییه نسبت به تدوین لایحه پیشگیری از جرم در راستای سیاست پیشگیری در ماده97برنامه چهارم توسعه اقدام نموده است.
)ایجاد معاونت تحقیقات وپژوهش: تحقیقات می تواند برای پیشرفت درپیشگیری از آسیبهای اجتماعی عامل مهمی باشد.مطالعات اجتماعی وفرهنگی جوامع این موقعیت را به ما می دهد که بتوانیم بسیاری از جرائم وآسیبها را پیش بینی کرده وبا ارائه راهکارهای اجتماعی وفرهنگی مربوط به همان جوامع از آسیبها جلوگیری کنیم.
4)تشکیل دفاتر حمایت از زنان وکودکان: که بنا به دستورالعمل مورخ8/10/81ریاست محترم قوه قضاییه درکلیه دادگستری های کشور تشکیل گردیده اند ووظائف ذیل را بعهده دارند:
الف:نظارت برروند رسیدگی مربوط به پرونده های زنان واطفال ونوجوانان بزهکار به ویژه در امر تسریع در رسیدگی-صدور احکام متناسب واهتمام به اصلاح وتربیت آنان
ب:حمایت از زنان واطفال ونوجوانان بزه دیده
ج:ارتقاء کیفی آموزش قضات دادگاههای اطفال
5)تشکیل واحد های ارشادومعاضدت قضایی: واحد ارشاد ومعاضدت قضایی در کنار محاکم خانواده می توانددر اصلاح فی مابین زوجین به منظور استحکام بنای خانواده وجلوگیری از طلاق وارشاد در طرح دعاوی برای هدایت مراجعین به کانالهای درست نقش بسزایی داشته باشدومانع از هم پاشیدگی خانواده ها گردد.خصوصاً آنکه ماده2شیوه نامه اجرایی نحوه ارشاد ورسیدگی به پرونده های مطالبه مهریه اشعارمیدارد:((واحد ارشادومعاضدت قضایی بادعوت از طرفین به صلح وسازش وتلاش در جهت رفع مشکل از روشهای غیر قضایی وباتکیه بر نقاط قوت نهاد خانواده،اقدام خواهد نمود)).
بهر حال اگر قبول کنیم که میان بیماری جسمی ومشکلات اجتماعی افرادشباهتهایی وجود دارد،همانند سازمان تامین اجتماعی،وجود واحدهای معاضدت قضایی برای مشاوره وصلح وسازش امری پسندیده است.
حال به بررسی آسیبهای اجتماعی در حوزه زنان و ارائه راهکار در جهت پیشگیری از این آسیبها می پردازیم:
مراحل تدوین یک برنامه پیشگیری عبارتند از:
1:سنجش نیازها
2:تعیین اهداف کلی پیشگیری
3:شناسایی منابع مورد نیاز
4:شناسایی منابع مالی موجود
5:مشخص نمودن وظائف دستگاههای مجری
6:اقدام
7:ارزیابی
8:بازبینی برنامه