تحقیق مقاله آشنایی با حسابداری مالیاتی

آشنایی با حسابداری مالیاتی

حسابداری یا به تعبیری زبان تجارت روشهایی است قراردادی که توسط استادان ، کارشناسان و یا انجمنهای حرفه ای حسابداران تدوین گردیده است و به  تدریج مورد قبول همگان قرارگرفته است و قابل تصحیح و تغییر می باشد. برای حسابداری تعاریف گوناگونی عنوان شده است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :

فرآیند تشخیص، اندازه گیری و گزارش اطلاعات اقتصادی که برای استفاده کنندگان اطلاعات مزبور امکان قضاوت و تصمیم گیریهای آگاهانه را فراهم می سازد.

حسابداری عبارتست از خدمتی که با فراهم کردن اطلاعات مالی مورد نیاز مدیران، پرداخت کنندگان مالیات، اداره کنندگان و سایرین جهت تصمیم گیریهای آگاهانه انجام می پذیرد.

حسابداری عبارتست از فن تفسیر، اندازه گیری و توصیف فعالیتهای اقتصادی. در حسابداری هدف بر این قرار گرفته است که با بنیانگذاری یکسری ضوابط و قراردادها اطلاعات لازم را برای حل مسایل مالی یک موسسه بدست آوریم .

تاریخچه حسابداری مالیاتی

چرتکه یکی از قدیمی ترین ابزار حسابداری مالی

در عصری که جوامع بشری همواره در حال پیشرفت های علمی و صنعتی و اقتصادی می باشند و با توجه به اینکه نقش فعالیتهای مالی در هر پیشرفت و توسعه ای غیر قابل انکار می باشد نیاز به توسعه حسابداری روز به روز افزایش می یابد .

در قرون وسطی مرسوم بوده است که فرمانروایان مالیاتها را جمع آوری می کردند و آنرادر جهت رفع نیازهای مالی مربوط به توسعه املاک به مصرف می رساندند.در آن زمان یکی از وظایف حسابداران تهیه صورتی از اموال افراد برای خزانه داری فرمانروا به منظور اخذ مالیات بود . از دیگر وظایف حسابداران آن زمان می توان به تهیه گزارش سفر افرادی که به کار تجارت بین کشورها اشتغال داشتند اشاره کرد. این گزارش در پایان هر سفر
تهیه می گردید و هدف از آن تعیین سود و زیان مربوط به آن سفر بود. در قرن سیزدهم و چهاردهم به دلیل رشد عملیات تجارتی تحولاتی در سیستم نگهداری حسابها به وجود آمد.

لوکا پاچیولی ( LUCA PACIOLI ) یک کشیش ایتالیایی و درواقع یک ریاضیدان بود که توانست با انتشار کتاب ریاضیات لوکا پاچیولی موجب گسترش فن دفترداری دوطرفه در سراسر اروپا گردد.وی در این کتاب که چند فصلش اختصاص به حسابداری داشت توانست مهارت تجزیه و تحلیل گری خود را در جهت توصیف سیستم حسابداری دوطرفه به کار برد.با وجود اینکه دراین کتاب هیچ اشاره ای به دوره مالی ، چگونگی تهیه صورتهای مالی و نگهداری حسابهای مربوط به دارائیهای ثابت وجود ندارد و نیز تمایزی بین اموال شخصی صاحب موسسه وسازمان تجاری وی نگذاشته است ، به دلیل سادگی و داشتن ارزشهای علمی در طی قرون پانزدهم و شانزدهم به اغلب زبانها ترجمه شد و مورد استفاده قرار گرفت .

از زمان به وقوع پیوستن انقلاب صنعتی در انگلستان ، نیاز به حسابداری به شکل چشمگیری افزایش یافت . پس از انقلاب صنعتی امریکا هم از آنجا که سرمایه های شخصی زیادی در شرکتها وارد گردید و موجب توسعه هر چه بیشتر آنها شد و در نتیجه باعث به وجود آمدن غولهای صنعتی قرن بیست و یکم شد سیستمهای حسابداری از اهمیت بیشتری برخوردار گردیدند و حسابداری نیز با پیشرفت وضعیت اقتصادی توسعه و تکامل پیدا نمود.

امروزه حسابداری آنقدر دچار تغییر و تحول گشته که بخش های دولتی را از بخش خصوصی و کلان را از خرد جدا نموده ، زمانی که مالیات در قوانین کشورها شکل جدی و کاربردی بخود گرفت و شرکت ها و کارمندان مجبور به پرداخت مالیات شدند دولت برای محاسبات فنی مالی خود ناچار به تربیت افرادی شد که بتوانند این مهم را به پایان برسانند. دوره کاردانی حسابداری با گرایشهای دولتی و مالیاتی یکی از رشته های آموزش عالی است که هدف آن آموزش و تربیت کاردانهای مالی محاسباتی و مالیاتی درنظام مالی دولتی و سطوح مختلف سازمان هزینه و خزانه دار یکل و همچنین سازمان تشخیص مالیات می باشد .

نقش‌ حسابداری مالیاتی در توسعه اقتصادی

در این دهه با توجه به سیاست‌های اقتصادی نقش «مالیات» به عنوان تنها راه چاره تأمین منابع مالی دولت، جهت اجرای طرح‌های ملی عمرانی به عنوان ارائه گردشِ ساز و کار اقتصادی کشور، اهمیتی خاص و اولویتی اساسی یافت است.«مالیات» به مثابه همزادی برای دولت تلقی می‌شود؛ از نخستین ادوار شکل‌گیریِ دولت تا کنون، باج و خراج و عوارض و مالیات، به عنوان خزانه دولت‌ها به شمار می‌رفته‌اند؛ در دو قرن اخیر و به طور مشخص، در نیمه دوم قرن بیستم، نقش مالیات در کلیه شئون زندگی اجتماعی جوامع، تعیین کننده بوده است.روند توسعه کشورها، نمایانگر این نکته است که نقش دولت‌ها در مؤسسات اقتصادی و نهادهای صنعتی کشور، به وسیله مالیات بیش از پیش افزایش یافته است، به طوری که نرخ متوسط مالیات در کشوری مانند ایالات متحده آمریکا، به رقمی حدود چهل درصد بالغ می‌شود.قوانین مالیاتی در دوران معاصر و عصر خردگرایی، نه به عنوان باج و خراج و هزینه دربار شاهان، بلکه به مثابه‌ ابزاری در جهت رشد اقتصادی به شمار می‌روند؛ زیرا «مالیات» نه تنها متضمن ایجاد در آمد دولت‌هاست، بلکه باید در راستای سیاست‌های مالی و پولی کشور وصول و هزینه شود، و یکی از مهم‌ترین هدف‌های وصول مالیات اجرایی، اصل تعدیل ثروت و عدالت اجتماعی است.از آن جا که در کشور ما همیشه روابط دولت و ملت بر پایه خرد و اختیار استوار نبوده و جنبه باج و خراج مالیات بر سایر جنبه‌های آن حاکم بوده است، فرهنگ مشارکت عمومی در هزینه‌های اجتماعی از طریق پرداخت مالیات بسیار ضعیف بوده و فاصله گسترده دولت، از ملت موجب شده است که عملاً پرداخت نکردن مالیات، نوع امتیاز اجتماعی تلقی شود.هم زمان با رشد سرمایه در کشور، در دوران «صفویه» و «قاجاریه» و سپس کشف نفت، از آن جا که «رانت ارزی نفت» بی‌دردسرترین درآمد محسوب می‌شد، نقش مالیات در اقتصاد ملی تا پیش از سال 1358 ش ناچیز بوده است.از سال 1359 ش به بعد که موضوع مالیات به علت کاهش قیمت نفت و تحریم‌های اقتصادی برجسته شد، عده‌ای نیز با توسل به اعتقادات مذهبی مردم و تقابل خُمس و زکات با مالیات عملاً وصول مالیات را نوعی بدعت در حکومت اسلامی می‌دانستند تا آن جا که سرانجام پس از جرو بحث‌های طولانیِ فقهی، سرانجام دولت توانست مالیات را به عنوان در آمد حقه اجتماعی بقبولاند؛ زیرا وظایف سنگین دولت، مانند آموزش و پرورش، بهداشت عمومی، تأمین امنیت و … ایجاب می‌کند که به نوعی از در آمدهای خاص غیر نفتی دسترسی داشته باشد تا بتواند مسئولیت‌های خود را به انجام رساند.در جهان کنونی مبنای متداول مالیاتی بر سه جزء «دارایی»، «هزینه» و «مصرف» استوار است و در ایران، اصل استوار مالیاتی بر اخذ مالیات از «در‌آمد» مبتنی می‌باشد. که با توجه به شرایط کشور، هیچ‌گاه این امر نتوانسته است به شکل اصولی تحقق پذیرد؛ زیرا در کشورهای جهان سوم، مخارج دولت‌ها، بسیار گزاف است و سازمان عریض و طویل دولت، هزینه‌های خود را از راه کسر بودجه و استقراض از شبکه بانکی و چاپ اسکناس بدون پشتوانه (و در دوران تعدیل با فروش ارز در بازار آزاد) تأمین می‌کند و چون این روش تأمین مالی، آسان، ساده و زودرس است، دولت‌ها چندان به مالیات توجه ندارند، در نتیجه، بار مالی ناشی از این تصمیمات که همانا ایجاد تورم و فشار مالی ناشی از کاهش قدرت خرید بوده، بر دوش مردم یا مصرف کنندگان نهایی تحمیل شده است.

دلیل روی نیاوردن دولت‌ها در این گونه جوامع به مالیات مستقیم (شامل مالیات بر دارایی، ثروت و درآمد) عبارت است از: تعلق داشتن دارایی، ثروت و بخش عظیمی از درآمد جامعه به اقشاری خاص که همان دولتمردان یا وابستگان به آن‌ها می‌باشند و این اقشار خود را ذاتاً معاف از مالیات می‌دانند؛ و همچنین ضعف دستگاه وصول مالیات که یا قدرت و توانایی لازم جهت گرفتن این گونه مالیات‌ها را ندارد و یا مالیات را به او نمی‌پردازند.

تعریف مالیات   :   وجوهی که دولت برای تامین هزینه های خود از اشخاص اخذ می نماید مالیات نامیده می شود مانند مالیات برارث - حق تمبر - مالیات بردرآمد املاک - مالیات بر درآمدحقوق - مالیات بردرآمد مشاغل مالیات بردرآمد اشخاص حقوقی - مالیات بردرآمد اتفاقی  

 مالیات برارث   :   مالیاتی است که درنتیجه فوت شخص اعم ازفوت واقعی یا فرضی براموال باقی مانده متوفی طبق قانون تعلق می گیرد  

   نرخ مالیات برارث نسبت به سهم الارث به شرح زیر است :

  ازسهم الارث هریک ازوراث طبقه اول سی میلیون ریال 000/000/30 ریال به عنوان معافیت کسر ومازاد به شرح مذکور مشمول مالیات میباشد .

رح

طبقه اول

طبقه دوم

طبقه سوم

تامبلغ 000/000/50ریال

5%

15%

35%

تامبلغ 000/000/200ریال نسبت به مازاد

15%

25%

45%

تامبلغ 000/000/500ریال نسبت به مازاد

25%

35%

55%

نسبت به مازاد 000/000/500

35%

45%

65%

  متراز 20 سال سن داشته یا محجور یامعلول ازکارافتاده باشد مبلغ 000/000/50 ریال خواهدبود .

    نمونه 1 :اظهارنامه مالیات برارث  

 تعریف حق تمبر   :    نوعی مالیات مستقیم است که ازطریق الصاق تمبرازمودی گرفته می شود  

  مثال : ازهربرگ چک که ازطرف بانکهاچاپ و به مصرف کنندگان ارائه میشود، مبلغ 200 ریال حق تمبر اخذ می گردد .

         ازکارنامه وگواهینامه دانش آموزان دوره ابتدایی , راهنمایی ومتوسطه مبلغ 1000 ریال به عنوان حق تمبر اخذ می شود

  تعریف مالیات بردرآمد املاک :   مالیاتی است که ازدرآمد شخص حقیقی یاحقوقی ناشی ازواگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع درایران پس ازکسر معافیت مقرر اخذ می گردد. 

   اظهارنامه مالیات بردرآمد املاک 

 مالکان مجتمع های مسکونی دارای بیش ازسه واحد استیجاری که بارعایت الگوی مصرف مسکن بنابه اعلام وزارت مسکن وشهرسازی ساخته شده یامی شوند درطول مدت اجاره ازصددرصد (100%) مالیات بردرآمد املاک اجاری معاف می باشند درغیراینصورت درآمدهرشخص ناشی از اجاره واحدیاواحدهای مسکونی درتهران تامجموع یکصدوپنجاه مترمربع زیربنای مفید ودرسایرنقاط تامجموع دویست مترمربع زیربنای مفیدازمالیات بردرامد ناشی ازاجاره املاک معاف می باشند

  ماده 57 : درمورد شخص حقیقی که هیچگونه درآمدی ندارد تامیزان معافیت مالیاتی درآمدحقوق موضوع ماده 84 قانون ازدرآمدمشمول مالیات سالیانه مستغلات ازمالیات معاف می باشد .ومازادطبق مقررات قانون مشمول مالیات می باشد .مشمولان این ماده باید اظهارنامه مخصوص طبق نمونه ای که ازطرف سازمان امورمالیاتی کشورتهیه خواهدشد به اداره امورمالیاتی محل وقوع ملک تسلیم واعلام نمایندکه هیچگونه درآمددیگری ندارند .اداره امورمالیاتی مربوط بایدخلاصه مندرجات اظهارنامه مودی رابه اداره امورمالیاتی محل سکونت مودی ارسال دارد .ودرصورتیکه ثابت شود اظهارنامه مودی خلاف واقع است مالیات متعلقه به اضافه یک برابر آن به عنوان جریمه وصول خواهدشد .

  نمونه اظهارنامه مستغلات موضوع ماده 57 

  دراجرای حکم این ماده حقوق بازنشستگی ووظیفه دریافتی وجوائز وسودناشی ازسپرده های بانکی درآمد تلقی نخواهدشد .

 ماده 59 : نقل وانتقال قطعی املاک به ماخذ ارزش معاملاتی وبه نرخ 5% وهمچنین حق واگذاری محل به ماخذ وجوه دریافتی مالک یاصاحب حق به نرخ دودرصد ( 2% ) درتاریخ انتقال از طرف مالکان عینی یاصاحبان حق مشمول مالیات می باشد .

  ماده 77 :  اولین نقل وانتقال قطعی ساختمانهای نوسازاعم ازمسکونی وغیره که بیش از دوسال ازتاریخ صدورگواهی پایان کارآنهانگذشته باشد علاوه برمالیات نقل وانتقال قطعی موضوع ماده (59 ) قانون مشمول مالیات مقطوع به نرخ 10 % به ماخذ ارزش معاملاتی اعیانی مورد انتقال خواهندبود .

  اشخاص حقیقی یاحقوقی مشمول مالیات دیگری ازبابت درآمد حاصل ازساخت وفروش موضوع این ماده نخواهند بود .

 تعریف مالیات بر درآمد حقوق   :   مالیاتی است که ازدرآمدشخص حقیقی درخدمت شخص دیگراعم ازحقیقی یاحقوقی ) درقبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال درایران برحسب مدت یاکارانجام یافته به طورنقدیاغیرنقد تحصیل می کند وصول می گردد . 

  ماده 84 : تامیزان یکصدوپنجاه برابر حداقل حقوق مبنای جدول حقوق موضوع ماده 1 قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب 1370 درآمدسالانه مشمول مالیات حقوق کلیه حقوق بگیران ازجمله کارگران مشمول قانون کار , ازیک یاچندمنبع ازپرداخت مالیات معاف می باشند .

  نرخ مالیات بردرآمدحقوق درمورد کارکنان مشمول قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت پس ازکسرمعافیتها 10%می باشد .معافیت مالیات حقوق درسال 81 ماهانه مبلغ000/600/1 ریال وسالانه 000/200/19 ریال می باشد .

  جدول بخشودگی مالیات حقوق بگیران 

  براساس اصلاحیه ماده 84 قانون مالیاتهای مستقیم میزان 60 برابر حداقل حقوق مبنا به 150 برابر اصلاح شده وبدین ترتیب درآمدمعاف ازمالیات از145 هزارتومان درماه به 160 هزارتومان افزایش می یابد 

  رئیس کل محترم سازمان امورمالیاتی باارسال دستورالعمل اصلاحیه قانون مالیات ها دستگاهها وموسسات دولتی تصریح کرده است: ازاول فروردین ماه سال 1382 این دستورالعمل لازم الاجراست دراین دستورالعمل آمده است :نرخ مالیات بردرآمد حقوق درمورد کارکنان مشمول نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت طبق ماده 84مصوب بهمن ماه1380پس ازکسرمعافیت های مقرر دراین قانون به نرخ مقطوع 10% محاسبه می شود درموردسایرحقوق بگیران نیز پس ازکسرمعافیتهای مقرر دراین قانون تامبلغ 42میلیون ریال درسال به نرخ 10 % ونسبت به مازادآن به نرخ های مقرر درماده 131 این قانون خواهدبود .