حسابداری
مقدمه
امروزه حسابداری آنقدر دچار تغییر و تحول گشته که بخش های دولتی را از بخش خصوصی و کلان را از خرد جدا نموده ، زمانی که مالیات در قوانین کشورها شکل جدی و کاربردی بخود گرفت و شرکت ها و کارمندان مجبور به پرداخت مالیات شدند دولت برای محاسبات فنی مالی خود ناچار به تربیت افرادی شد که بتوانند این مهم را به پایان برسانند. دوره کاردانی حسابداری با گرایشهای دولتی و مالیاتی یکی از رشته های آموزش عالی است که هدف آن آموزش و تربیت کاردانهای مالی محاسباتی و مالیاتی درنظام مالی دولتی و سطوح مختلف سازمان هزینه و خزانه دار یکل و همچنین سازمان تشخیص مالیات می باشد . هدف دوره تامین نیروی انسانی متخصص مالی محاسباتی و مالیاتی وزارت اقتصادی و دارایی و سایر دستگاههای اجرایی از رده های شغلی ، حسابدار ، کمک حسابرس، کمک کارشناس مالی ، معاون ذیحساب و هم چنین کمک ممیز ، ممیز ، کمک کارشناس مالی و مالیاتی و حسابرس مالیاتی و سایر شاغل صف و ستاد در حوزه فنی ، مالی و اداری در وضعیت مطلوب تحصیلات دانشگاهی در مقطع کاردانی می باشد.
طول مقطع تحصیلی و شکل نظام
طول متوسط دوره کاردانی حسابداری با گرایشهای دولتی و مالیاتی 2 تا 3 سال است که دروس آن حداقل در 5 نیمسال برنامه ریزی شده است.
طول هر نیمسال تحصیلی 17 هفته فعال آموزشی است و هر واحد درس به صورت نظری 17 ساعت و به صورت عملی 34 ساعت خواهد بود.
دانشجویان از نیمسال دوم تحصیل هر هفته 22 ساعت زیر نظر کارشناسان و افراد خبره ، در مشاغل مختلف و تخصصی وزارت امور اقتصادی و دارایی به کارورزی اشتغال خواهند یافت تا آموخته های نظری خود را با دستاوردهای تجربی کامل کنند.
صنعت و بازار کار
بنابر طبیعت واحدهای گذرانده شده و کارورزی های ضمن آموزش ، دانش آموختگان این دو رشته در مقطع کاردانی حسابداری قابلیت های لازم جهت تصدی مشاغل زیر را خواهند داشت.
نیروی انسانی متخصص مالی محاسباتی و مالیاتی وزارت اقتصادی و دارایی در سایر
دستگاههای اجرایی به عنوان:
حسابدار ،
کمک حسابرس،
کمک کارشناس مالی ،
معاون ذیحساب و
هم چنین کمک ممیز ،
ممیز ،
کمک کارشناس مالی و مالیاتی و
حسابرس مالیاتی
سابداری یا به تعبیری زبان تجارت روشهایی است قراردادی که توسط استادان ،
کارشناسان و یا انجمنهای حرفه ای حسابداران تدوین گردیده است و به
تدریج مورد قبول همگان قرارگرفته است و قابل تصحیح و تغییر می باشد. برای حسابداری تعاریف گوناگونی عنوان شده است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :
فرآیند تشخیص، اندازه گیری و گزارش اطلاعات اقتصادی که برای استفاده کنندگان اطلاعات مزبور امکان قضاوت و تصمیم گیریهای آگاهانه را فراهم می سازد.
حسابداری عبارتست از خدمتی که با فراهم کردن اطلاعات مالی مورد نیاز مدیران، پرداخت
کنندگان مالیات، اداره کنندگان و سایرین جهت تصمیم گیریهای آگاهانه انجام می پذیرد.
حسابداری عبارتست از فن تفسیر، اندازه گیری و توصیف فعالیتهای اقتصادی. در حسابداری هدف بر این قرار گرفته است که با بنیانگذاری یکسری ضوابط و قراردادها اطلاعات لازم را برای حل مسایل مالی یک موسسه بدست آوریم .
تاریخچه حسابداری
چرتکه یکی از قدیمی ترین
ابزار حسابداری
در عصری که جوامع بشری همواره در حال پیشرفت های علمی و صنعتی و اقتصادی
می باشند و با توجه به اینکه نقش فعالیتهای مالی در هر پیشرفت و توسعه ای غیر
قابل انکار می باشد نیاز به توسعه حسابداری روز به روز افزایش می یابد
در قرون وسطی مرسوم بوده است که فرمانروایان مالیاتها را جمع آوری می کردند و آنرا
در جهت رفع نیازهای مالی مربوط به توسعه املاک به مصرف می رساندند.در آن زمان
یکی از وظایف حسابداران تهیه صورتی از اموال افراد برای خزانه داری فرمانروا به منظور
اخذ مالیات بود . از دیگر وظایف حسابداران آن زمان می توان به تهیه گزارش سفر افرادی
که به کار تجارت بین کشورها اشتغال داشتند اشاره کرد. این گزارش در پایان هر سفر
تهیه می گردید و هدف از آن تعیین سود و زیان مربوط به آن سفر بود. در قرن سیزدهم و
چهاردهم به دلیل رشد عملیات تجارتی تحولاتی در سیستم نگهداری حسابها به وجود آمد.
لوکا پاچیولی ( LUCA PACIOLI ) یک کشیش ایتالیایی و درواقع یک ریاضیدان
بود که توانست با انتشار کتاب ریاضیات لوکا پاچیولی موجب گسترش فن دفترداری دوطرفه در سراسر اروپا گردد.وی در این کتاب که چند فصلش اختصاص به حسابداری داشت توانست مهارت تجزیه و تحلیل گری خود را در جهت توصیف سیستم حسابداری دوطرفه به کار برد.با وجود اینکه دراین کتاب هیچ اشاره ای به دوره مالی ، چگونگی تهیه صورتهای مالی و نگهداری حسابهای مربوط به دارائیهای ثابت وجود ندارد و نیز تمایزی بین اموال شخصی صاحب موسسه وسازمان تجاری وی نگذاشته است ، به دلیل سادگی و
داشتن ارزشهای علمی در طی قرون پانزدهم و شانزدهم به اغلب زبانها ترجمه شد و
مورد استفاده قرار گرفت
از زمان به وقوع پیوستن انقلاب صنعتی در انگلستان ، نیاز به حسابداری به شکل چشمگیری افزایش یافت . پس از انقلاب صنعتی امریکا هم از آنجا که سرمایه های شخصی زیادی در شرکتها وارد گردید و موجب توسعه هر چه بیشتر آنها شد و در نتیجه باعث به وجود آمدن غولهای صنعتی قرن بیست و یکم شد سیستمهای حسابداری از اهمیت بیشتری برخوردار گردیدند و حسابداری نیز با پیشرفت وضعیت اقتصادی توسعه و تکامل پیدا نمود.
ابزار و مفاهیم پایه حسابداری
حساب
دوره مالی
دفتر روزنامه
دفتر کل
دفتر معین
درآمد
هزینه
سرمایه
دارایی
بدهی
سند حسابداری
مراحل حسابداری
فرایند حسابداری دارای چهار مرحله به شرح زیر می باشد:
ثبت فعالیتهای مالی
طبقه بندی اقلام ثبت شده
خلاصه کردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش به پول
تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده
انواع حسابداری
حسابداری خود به رشته های مجزا و تخصصی تقسیم می شود که این رشته ها عبارتند از :
حسابداری مالی عمومی
حسابداری دولتی
حسابداری صنعتی قیمت تمام شده
حسابداری مالیاتی
حسابداری بودجه ای
حسابرسی
حسابداری سیستمها
حسابداری موسسات غیر انتفاعی
حسابداری اجتماعی
مفروضات حسابداری
باید دانست که مفاهیم حسابداری مفروضاتی هستند که مبنای صورتهای مالی و سایر
اصول حسابداری می باشند و به چهار دسته به شرح زیر طبقه بندی می گردند:
فرض داشتن شخصیت حقوقی جداگانه
فرض تداوم فعالیتهای مالی
فرض وجود واحد اندازه گیری
فرض دوره مالی
اصول حسابداری
اصول حسابداری به شش دسته کلی تقسیم می شوند :
اصل قیمت تمام شده
اصل وضع هزینه های همان دوره از درآمد همان دوره
اصل افشای حقایق
اصل قابل اعتماد بودن
اصل قابلیت مقایسه
اصل ثبات رویه
نقش حسابداری مالیاتی در توسعه اقتصادی
نقش حسابداری مالیاتی در توسعه اقتصادی در این دهه با توجه به سیاستهای اقتصادی نقش «مالیات» به عنوان تنها راه چاره تأمین منابع مالی دولت، جهت اجرای طرحهای ملی عمرانی به عنوان ارائه گردشِ ساز و کار اقتصادی کشور، اهمیتی خاص و اولویتی اساسی یافت است.
«مالیات» به مثابه همزادی برای دولت تلقی میشود؛ از نخستین ادوار شکلگیریِ دولت تا کنون، باج و خراج و عوارض و مالیات، به عنوان خزانه دولتها به شمار میرفتهاند؛ در دو قرن اخیر و به طور مشخص، در نیمه دوم قرن بیستم، نقش مالیات در کلیه شئون زندگی اجتماعی جوامع، تعیین کننده بوده است.
روند توسعه کشورها، نمایانگر این نکته است که نقش دولتها در مؤسسات اقتصادی و نهادهای صنعتی کشور، به وسیله مالیات بیش از پیش افزایش یافته است، به طوری که نرخ متوسط مالیات در کشوری مانند ایالات متحده آمریکا، به رقمی حدود چهل درصد بالغ میشود.
قوانین مالیاتی در دوران معاصر و عصر خردگرایی، نه به عنوان باج و خراج و هزینه دربار شاهان، بلکه به مثابه ابزاری در جهت رشد اقتصادی به شمار میروند؛ زیرا «مالیات» نه تنها متضمن ایجاد در آمد دولتهاست، بلکه باید در راستای سیاستهای مالی و پولی کشور وصول و هزینه شود، و یکی از مهمترین هدفهای وصول مالیات اجرایی، اصل تعدیل ثروت و عدالت اجتماعی است.
از آن جا که در کشور ما همیشه روابط دولت و ملت بر پایه خرد و اختیار استوار نبوده و جنبه باج و خراج مالیات بر سایر جنبههای آن حاکم بوده است، فرهنگ مشارکت عمومی در هزینههای اجتماعی از طریق پرداخت مالیات بسیار ضعیف بوده و فاصله گسترده دولت، از ملت موجب شده است که عملاً پرداخت نکردن مالیات، نوع امتیاز اجتماعی تلقی شود.
هم زمان با رشد سرمایه در کشور، در دوران «صفویه» و «قاجاریه» و سپس کشف نفت، از آن جا که «رانت ارزی نفت» بیدردسرترین درآمد محسوب میشد، نقش مالیات در اقتصاد ملی تا پیش از سال 1358 ش ناچیز بوده است.
از سال 1359 ش به بعد که موضوع مالیات به علت کاهش قیمت نفت و تحریمهای اقتصادی برجسته شد، عدهای نیز با توسل به اعتقادات مذهبی مردم و تقابل خُمس و زکات با مالیات عملاً وصول مالیات را نوعی بدعت در حکومت اسلامی میدانستند تا آن جا که سرانجام پس از جرو بحثهای طولانیِ فقهی، سرانجام دولت توانست مالیات را به عنوان در آمد حقه اجتماعی بقبولاند؛ زیرا وظایف سنگین دولت، مانند آموزش و پرورش، بهداشت عمومی، تأمین امنیت و … ایجاب میکند که به نوعی از در آمدهای خاص غیر نفتی دسترسی داشته باشد تا بتواند مسئولیتهای خود را به انجام رساند.
در جهان کنونی مبنای متداول مالیاتی بر سه جزء «دارایی»، «هزینه» و «مصرف» استوار است و در ایران، اصل استوار مالیاتی بر اخذ مالیات از «درآمد» مبتنی میباشد. که با توجه به شرایط کشور، هیچگاه این امر نتوانسته است به شکل اصولی تحقق پذیرد؛ زیرا در کشورهای جهان سوم، مخارج دولتها، بسیار گزاف است و سازمان عریض و طویل دولت، هزینههای خود را از راه کسر بودجه و استقراض از شبکه بانکی و چاپ اسکناس بدون پشتوانه (و در دوران تعدیل با فروش ارز در بازار آزاد) تأمین میکند و چون این روش تأمین مالی، آسان، ساده و زودرس است، دولتها چندان به مالیات توجه ندارند، در نتیجه، بار مالی ناشی از این تصمیمات که همانا ایجاد تورم و فشار مالی ناشی از کاهش قدرت خرید بوده، بر دوش مردم یا مصرف کنندگان نهایی تحمیل شده است.
دلیل روی نیاوردن دولتها در این گونه جوامع به مالیات مستقیم (شامل مالیات بر دارایی، ثروت و درآمد) عبارت است از: تعلق داشتن دارایی، ثروت و بخش عظیمی از درآمد جامعه به اقشاری خاص که همان دولتمردان یا وابستگان به آنها میباشند و این اقشار خود را ذاتاً معاف از مالیات میدانند؛ و همچنین ضعف دستگاه وصول مالیات که یا قدرت و توانایی لازم جهت گرفتن این گونه مالیاتها را ندارد و یا مالیات را به او نمیپردازند.
بررسی مالیات بر ارزش افزوده در حسابداری مالیاتی .زمینه های گوناگون میشود
تغییر و تحول در اقتصاد کشور و در نتیجه تغییر در نحوه تولید و توزیع ثروت و درآمد، مستلزم بازنگری و تجدید نظر در انواع مالیاتها و نحوه وصول آنهاست. اجرای مالیات بر ارزش افزوده در بیش از 120 کشور جهان نشان دهنده مقبولیت و کارایی این نظام در فراهم کردن یک منبع درآمد قابل اتکا و مطمئن برای دولتهاست. اجرای این مالیات با نرخ ثابت و یکسان از یکسو پیش بینی میزان درآمد دولت و در نتیجه امکان برنامه ریزی بهتر را فراهم مینماید و از سوی دیگر، دوره های کوتاه مدت وصول آن، تداوم تأمین تقدینگی خزانه دولت را تضمین میکند.
بالافصل اول : ضرورت اجرای مالیات بر ارزش افزوده
یکی از منابع اصلی درآمد دولتها مالیات است که تحت عناوین مختلف وصول میشود. درآمد حاصل از مالیات، بخش قابل ملاحظه ای از بودجه دولتها را تشکیل میدهد و درکشورهایی که مالیات از نظام قانونی و مردمی برخوردار است، بیش از 60% بودجه عمومی را تشکیل میدهد. دراقتصاد ایران، متناسب با رهنمودهای کلی سند برنامه سوم توسعه، به منظور کاهش اتکای بودجه دولت به درآمد نفت مقرر شد تا سهم درآمدهای مالیاتی در ترکیب منابع درآمدی دولت با گسترش پایه های مالیاتی از طریق وضع مالیات بر ارزش افزوده افزایش یابد. از اینرو، متناسب با مفاد ماده 59 قانون برنامه سوم توسعه، سازمان امور مالیاتی کشور زیر نظر وزارت امور اقتصادی و دارایی تاسیس شد. از جمله وظایف این سازمان در راستای اصلاح و تحول نظام مالیاتی و مکانیزه نمودن سیستم مالیاتی کشور، اجرای مالیات بر ارزش افزوده میباشد. دلایل انتخاب مالیات بر ارزش افزوده در بین کشورهای مختلف متفاوت بوده است، لیکن تجربه کشورهای استفاده کننده این مالیات حاکی از موارد عدیده ذیل به عنوان مزایا و ضرورت اجرای این نوع مالیات میباشد: