آوندها از سلول های دوکی شکل کامبیوم تشکیل می شوند و از آنها کوچکتر هستید . طول آوند به طور متوسط کمتر از 1 میلی متر می باشند . قطر آوندها بین 10 تا 200 میکرون هستش که در صورت بیشتر بودن از 200 میکرون با چشم غیر مسلح دیده میشن .
آوندها 7-23 % حجم چوب را تشکیل می دهند .
آوندها انتهای بازی داشته و به صورت سر به سر به هم متصل هستند و در محل اتصال آوندها به هم دریچه آوندی وجود دارد که به سه نوع تقسیم می شود :
انواع دریچه آوندی :
ساده ( در گونه های بلوط – اکالیپتوس-راش )
نردبانی ( در گونه های شمشاد – انجیلی – شاه بلوط – توسکا – فندق – عنبرسائل – لاله درختی )
مشبک
عناصر آوندها به طرق مختلفی قرار می گیرند و شکلهایی رو درست می کنند که میشه تقسیم بندی زیر رو براشون کرد :
مماسی
شعاعی ( در ممرز)
مواج-( در ملج و آزاد )
شعله آتش – ( در بلوط و جل )
اریب(مورب )- ( در توت )
سینوسی شکل
علاوه بر این تقسیم بندی تقسیم بندی دیگری نیز وجود دارد که حفرات آوندی در مقطع عرضی است :
منفرد
شعاعی
خوشه ای
** حفرات آوندها هیچ گاه به صورت مماسی به هم نمی چسبند .
منافذ آوندی نیز به صورت زیر تقسیم بندی می شوند :
نردبانی
متقابل نردبانی( در برش مماسی دیده می شوند )
متناوب
**بر روی دیواره آوندها هم منافذی وجود دارد که از نوع هاله دار و بدون سپر ( توروس) می باشند .
از نظر شکل خود آوندها هم تقسیم بندی زیر رو داریم :
مواج – گردو
تخم مرغی – بلوط
منقاری شکل – بارانک
خمیده – سرخ ولیک
بر روی دیواره ثانویه عناصر آوندها ضخامت مارپیچی از جنس خود دیواره وجود دارد که در گونه های زیر دیده می شود :
ممرز – نمدار – ملج – اوجا – لیلکی – توت – توس – آزاد – جل – گلابی – زیتون – ازگیل – شیردار
یکی از سوالات آسان و حتمی کنکور تقسیم بندی چوبها از نظر حفرات آوندی آنها در برش عرضی هستش که همون طور که میدونید به 3 دسته تقسیم میشن :
1- بخش روزنه ای : که آوندهای موجود در چوب بهاره بسیار قطور بوده و با چشم غیر مسلح دیده می شوند و تحول از چوب بهاره به تابستانه از نظر تغییر در اندازه قطر حفرات آوندی ناگهانی است .
2- نیمه بخش روزنه ای : حفرات آوندی در چوب بهاره نسبت به چوب تابستانه مشخص بوده ولی تحول تدریجی است .
3- پراکنده آوند : تفاوتی بین حفرات آوندی بهاره و تابستانه دیده نمی شود .
از جمله گونه هایی که بخش روزنه ای هستند و معروف هم هستند گونه های زیر هستند :
بلوط – لیلکی – آزاد – ون ( زبان گنجشک) – اقاقیا – ملج – اوجا – داغداغان
گونه های معروف پراکنده آوند :
خرمندی – راش – گردو – لرگ
هر چی به غیر از اینها بود میشه نیمه بخش روزنه ای! به همین راحتی !
نکته دیگه در مورد آوندها تیل هستش . تیل اصلا چیه ؟ همون طور که میدونید روی دیواره آوندها منافذی وجود داره همونهایی که هاله دار بودند و بدون توروس . اگه در اطراف اونها پارانشیم وجود داشته باشه این اتفاق میفته که پارانشیم از طریق منافذ دیواره آوند وارد آوند میشه و مسیر آوند رو مسدود میکنه . این اتفاق که میفته بهش تیل میگن . پس تیل در گونه هایی دیده میشه که : 1- منافذ روی آوندهاشون درشت باشه! 2- پارانشیم آوندی داشته باشند . 3- خشکسالی و این مسائل هم میتونه در ایجاد تیل نقش داشته باشه .
در گونه های زیر تیل دیده میشه :
بلوط سفید – اقاقیا – بلند مازو – آزاد – گردو – راش – ملج
نکته :!!! بلوط قرمز تیل نداره!!
تیل معایب زیر روداره :
1- چوب خشکنی رو سخت میکنه
2- اشباع چوب رو سخت می کنه
3- استفاده در خمیر کاغذ رو مشکل می کنه
مزیتشم : استفاده در درهای بطری
بلندترین عناصر آوندی رو گونه های زیر به ترتیب دارند :
توسکا > گردو > چنار > ممرز
بلندمازو هم بلندترین طول آوند رو داره . ( آخه میدونین که آوند از عناصر آوندی درست شده )
گونه هایی که کوتاه ترین آوندها را دارند : ون – لیلکی
** هر چه تعداد آوند ها در واحد سطح بیشتر باشه دانسیته چوب کمتره !
** هر چه قطر آوندها بیشتر باشه تعداد آوندها در واحد سطح کمتره !