پیشگفتار
سپاس بیکران خدای را که گویندگان از دستیابی به ستایش او باز می مانند و شمارگران به شمارش نعمتهای او دست نمی یابند و کوشند گان از حق گذاری او ناتوانند خدایی که همتای بلند پرواز به ادراک او راه نمی یابند و ژرفاندیش خرد تیز بین به او در نمی رسد .
خداوندی که کتاب را برای هدایت بندگان خود نازل فرمود و هر آنچه که مورد نیاز بشر بود در آن بیان فرمود . رسول اکرم (ص) نیز مانند دیگر پیامبران که امت خود را بی چراغ هدایت و بی نشان ندادن راه روشن ترک نکردند .
امت سلام را با برجای گذاشتن « ثقلین » ترک فرمود : امام علی (ع ) در این خصوص می فرماید ( آن حضرت کتاب خدای را در میان شما بر جای گذاشت که روشنگر حلال و حرام و واجب و مستحب ناسخ و منسوخ و رخصت و عزیمت ، خاص و عام ، پند و امثال ، مرسل و محدود ، محکم و مشابه می باشد و کتاب هدایت است .
حمد خداوند یکتا و بی همتای که مسیر هدایت بندگان را نشان داده است و توفیق فراگیری قرآن کربم را به ما عنایت فرمود . این کتاب که برای همه قابل فهم است و برای هدایت به طریق بهتر بر پیامبر خاتم نازل شده است از هر گونه کثری منزه است ( قرانا عربیا عیرذی عوج ) و هر کس در آن تدبر نماید راه راست می یابد و چون کلام بشریت و منشائی غیر از ذات الهی ندارد در آن افتاد وتناقض دیده نمی شود .
مقدمه
با گذشت بیش از 1420 سال از نطول قرآن و تلاش و کوشش قرآن دوستان و قرآن پژوهان هنوز مورد توجه اندیشمندان اسلامی و غیر اسلامی بوده و در طول این سالیان متمادی کوششهای فراوانی در این زمینه صورت گرفته است . چرا که به فرموده مولا علی u دریای علوم و سرچشمه دانش و پایگاه دادوری و دادگستری است .
قرآن کتابی است که خداوند آن را سیراب کننده تشنگان علم ، بهار دلهای فقیهان و دانشمندان و آخرین مقصد نیکان و پاکان قرار داده است .[1]
« امام صادق u نیز درباره این کتاب گرانمایه می فرماید : قرآن زنده جاوید است و هرگز از بین نمی رود همچون شب و روز در همه زمانها آمد و شد دارد و سیری چون آفتاب دارد و همان سان که به مسلمانان صدر اسلام روشنی می بخشید ، به آیندگان نیز نور افکنی و روشنی خواهد داد » .
از آن حضرت پرسیدند که این چه رازی است که هر چه قرآن بیشتر می شود و بیشتر مورد بحث قرار می گیرد بر طراوت و تازه گیش افزوده می گرد ؟ فرمود : چون قرآن که برای مردم یک عنصر و زمان معین و یا برای گروهی خاص نازل نشده است بلکه قرآن رای همه زمانها و همه مردم نازل شده است بدین سبب همیشه نو است و برای مردم هر زمان تازگی دارد .
البته عقول بشری در راه شناخت کلام خدا گام برداشته و هر یک به فرا خود حال خود از این بی کران تابید اخیر گرفته ، ولیکن هر کدام از دید خود و به عمر فهم و درک خودئ از معشوق خبری آورده و به قدر تشنگی از این چشمه صافی نوشیده اند شاید بیشتر از هر کتاب دیگری در دنیا مورد بحث و گفتگو قرار گرفته باشد و روزی نمی گذرد که کتابی در این باره نشر نیابد .
خلف لکم عبر من آثار الماضین قبلکم
از آثار گذشتگان ، برای شما عبرتها بر جای مانده است .
امام علی u
عظمت و اهمیت قرآن کریم
کلام الله مجید آخرین کتاب آسمانی ، منشوری جاودانی و برنامه ای متعالی از مکتبی انسان ساز است که بر حضرت محمد (ص) پیامبر رحمت آخرین پیامبر نازل شده و آن حضرت در انجام رسالت بزرگ خود ، دورانهای گوناگون و دشواری را با بردباری و استقامت بی مانندی سپری نمود و در رسالت خویش لحظه ای عظمت ننمود .
در عرصه ای از تاریخ که فصاحت و بلاغت بیان بسیار مطرح بود با بیانی فصیح و بلیغ در بین مردم مطرح شد و با گستردگی مطالب به همه آنچه در زندگی انسان تا ابد نیاز می باشد اشاره فرموده و از آنجا که کلیت خاص خود دارد در هیچ دوره ای از زمان کهنه و فرسوده نمی گردد نوری است که پروردگار به وسیله آن جهانیان را بسوی راستین و صراط مستقیم رهنمون می سازد قرآن دعوت بسوی حق - خیر - فضیلت - وحدت و اندیشیدن است درمان بیماریهای قلب و شفای امراض درون و پاک کننده آلودگیهای نفس و روشنائی بخش تاریکی های گمراهی و ضلالت ها و وسوسه ها و هوا و هوسهاست دریای عمیق و شگرفی است که پایان ندارد و چشمه گوارائی است که تشنگان را همواره سیراب می سازد و فیضش هرگز تمام شدنی نیست پس به این عروه وثقای الهی دست زنیم و به این وادی ایمن راه یابیم . قرآن کریم معجزه جاویدان رسول مکرم اسلام (ص) و سرلوحه زندگی آن حضرت می باشد در طول تاریخ اسلام همواره مورد توجه بوده و افراد از سه روش نسبت به این آیت الهی شناخت پیدا کرده اند :
گروه اول در اثر اتحاد با حقیقت آن را می شناسند مانند پیامبر اکرم (ص) وائمه اطهار که اهل بیت رسول ا… (ص) هستند و به منزله جان رسول خدا (ص) می باشند.
وقتی حقیقت کلام خدا بر روح و جان رسول اکرم (ص) نازل شد برای آن حضرت جای هیچگونه ابهام نخواهد بود و با دریافت آ›ن حقیقت که خود عین معرفت می باشد.[2]
کلام الهی را به طور کامل خواهد شناخت .
گروه دوم : در اثر مشاهده جمال و جلال آن ، آن را می شناسند که تبیین این کشش خاص برای کسی که از آن بارقه سهمی و از آن نفحه نصیبی ندارند میسوریت و گروه سوم ، قرآن را با بررسی ابعاد گوناگون اعجاز می شناسند .
اگر چه کاملترین این شناخت ، همان معرفت عمیقانه و عارفانه گروه اول است که در مرحله عقل قرآن مسنهثل و در مرتبه طبیعت قرآن ناطق می باشند ولیکن شناخت طبقه دوم از بهترین نوع شناخت هاست که با مشاهده آیات انفسی قرآن بسوی این هدف والا جذب شده و با کششی قرآن وارد در پای بیکران آن می شوند و با پیک وحی محشور شد ، و با سفیر قرآن هم صحبت می گردند و از آنجا که دلباخته کلام خدا شده اند آنچنان قرآنرا با ایمان می خوانند که قرآن با تمام گوشت و خون آنها مخلوط خواهد شد و اینان برجسته ترین چهره های انسانی بعد از انبیاء و معصومینu می باشند .
اما شناخت گروه سوم که با بررسی ابعاد اعجاز آمیز قرآن کریم آن را شناخته اند ، چون قرآن شناسی آنان از روزنه های بیرونی است و کلام خدا را از پشت پرده های الفاظ و مفاهیم آن می بینند و قهرا تماس مستقیم با خود قرآن نداشته اندازه حد ظاهری و حجاب اصطلاحات فراتر نمی رود .
امام صادق u می فرمایند[3] کسی که قرآن بخواند و جوان و مومن می باشد قرآن با گوشت و خون او آمیخته شود خداوند برای او سفره کرامت و نیکوئی قرار دهد و قرآن حجت او در روز قیامت گوید : ای پرودگار اگر عامل به دستورات من بوده است اجرا او را عطا فرما و خداوند اجری بیش از عملش به او عطا کند و بپوشاند لباس های بهشتی برای او . و برایش تاجی از کرامتش قرار دهد پس فرماید آیا راضی شدی؟ پس قرآن فرماید : ای پروردگار ، میزان رغبت او به ما بیشتر است عطا شود به الو خلدهایی از راست و چپ و وارد بهشت شود و گفته شود به او بخوان آیه ای و صعود کن تا آن حدی که قرآن راضی شود و فرمای راضی شدم .
قرآن دلیل است که به سوی بهترین طریق هدایت می کند و کتاب تفصیل و جدایی حق از باطل است . کتاب بیان است که هر لحظه انسان را به سعادتی سوق می دهد و معارفی در همه زمینه ها به انسان می دهد ، معارفی در رابطه با عظمت الهی ، تاریخ پیدایش نوع انسان ، سرگذشت اقدام وامت های گذشته علوم متفاوت شگفتیهای خلقت و عظمت آن و صد ها معرفت دیگر ، چرا که « ولا رطب ولا یابس الا فی کتاب مبین .[4]
این کتاب پایه گذار تمدن بزرگ اسلامی است و هدف آن ساختن جامعه ای از بهترین اسنانها و بهترین امت هاست تا امنت الهی در زمین به بهترین شکل خود خلافت نماید .
لذا انس با کتال خدا بهترین و جاودانه ترین یافته ای است که تقوای به دل و عمل به چشم و دست و دل و موفقیت از عنایت اوست و این چنین است که مونس دلهای بی قرار در شبهای دراز می گردد و طراوت زبانها و امید قلبها در هجوم تیرگی هاست .
تا قیامت می زند قرآن ند ندا کای گروهی جهل را گشته فدا
من کلام حقم و قائم به ذات قوت جان جان و یاقوت زکات
نور خورشیدم فتاده بر شما لیک از خورشید ناگشته جدا
جغرافیای تاریخی مکانهای یاد شده در قرآن کریم
خداوند متعال در این کتاب در تعداد قابل توجهی از آیات خود به بیان وقصص برخی از امم گذشته پرداته است لیکن غرض از این قصص حکایت وقایع تاریخی نیست زیرا تاریخ در مقام جزئیان وقایع و تعیین سال و ماه حدوث واقعه هاست در حالیکه قرآن صریحا توجه به اینگونه تعینات را بی اهمیت دانسته و در این راستا در بیان قصه اصحاب کهف به آن اشاره می کند .
و می فرمایند : و لبثوا فی کهفهم ثلاث مائه تسنین و زدادو اتسعا قل الله اعلم بما لبثوا .[5] قرآن هدف بیان تاریخ را عبرت و موعظه بیان فرموده است و لذا در آیات متعدد انسانها را به تفکر و تدبر و عبرت گرفتن از سرگذشت گذشتگان دعوت فرموده است از جمله قرآن کریم با بیان اسمی مکانهای این امن ها و اماکن قابل توجه دیگر و افراد مطرح اهمیت آنها را بیان داشته است زمانی که بیش از 10 بار ز ( مسجد الحرام ) یاد می کند توجه و ارزش مکان را بیان می فرماید که قلب جهان اسلام است .
[1] : نهج البلاغه ، خطبه 198
[2] : قل تعالوا ندع ابنائنا و ابنائکم و نیسائنا و نیسائکم و انفسنا و انفسکم . سوره آل عمران آیه 61
[3] : مجلسی ، محمد تقی ، بحارالانوار ج 89 ، ص 180
[4] : سوره انعام ، آیه 59
[5] : سوره کهف ، آیه 24 و 25