تحقیق مقاله طراحی ، تولید و کاربرد مواد آموزشی

تکنولوژی آموزشی چیست؟

قبل از کاربرد مفهوم جدید تکنولوژی برنامه ریزان و معلمان در راه بهبود امر تدریس و حصول نتایج بهتر آموزش از مواد و وسایل آموزشی با مفهوم «سمعی و بصری» آن کمک می گرفتند.

مفهوم امروزه تکنولوژی آموزشی- سطحی وسیعتر از مفهوم قبلی داشته و صرفاً در کاربرد مواد و وسایل خلاصه نمی شود.

تکنولوژی آموزشی را می توان به «مهندسی آموزشی» تشبیه نمود که می تواند با استفاده از تکنیک هایی که می داند برای آموزشی طرحی ارائه دهد که ضمن تسهیل آن یادگیری سریع تر، موثرتر و پایدارتری را به همراه داشته باشد.

بهره گیری تکنولوژی از سایر علوم:

تکنولوژی آموزشی از علوم مختلف خصوصاً از علم روان شناسی (روان شناسی تربیتی) بهره ی زیادی می برد از دیدگاه تکنولوژی آموزشی امروزه ثابت شده آموزش موفق آموزشی است که مبتنی بر

خط زنجیره ای               طراحی ß اجراء ß ارزشیابی     باشد.

تعاریف تکنولوژی آموزشی

- تعریف لغوی تکنو به معنی فن و روش و لوژی به معنای شناخت

- معنی اصطلاحی- استفاده از یافته های علمی برای مقاصد آموزشی

- در طول زمان که تکنولوژی آموزشی دچار تغییر و تحول گردید تعاریف مختلفی نیز از آن ارائه گردید.

(1950)- آن رشته از فعالیتهای سیستمیک می دانستند که ماشین، مواد و تکنیک را برای رسیدن به هدفهای آموزشی و پرورشی به یکدیگر نزدیک می کرد.

- تعریف کمیته ملی مهندسی آمریکا- مجموعه ای از معلومات ناشی از کاربست علوم آموزشی، یادگیری در دنیای واقعی کلاس درس، همراه با ابزار و روشهایی که کاربست علوم نامبرده در بالا را تسهیل کنند. (آرمزی ودال 1353)

- از دیدگاه جی. آر. گاس: طرح سازمان یافته و استقرار یک سیستم فراگیری که از مزایای روشهای نوین ارتباطی جمعی، ابزار و وسایل بصری، سازمان بندی کلاس درس و روش های جدید تدریس بهره گیری می کند.

- تعریف مورد توافق همگان (تعریف جیمز براون و همکاران)

طراحی، اجراء و ارزشیابی سیستمیک تمامی فرآیند یادگیری و آموزش براساس هدف های مشخص و نتایج تحقیقات در زمینه های یادگیری انسانی و ارتباط و همچنین به کار گرفتن مجموعه ای از منابع انسانی و غیرانسانی به منظور ایجاد آموزشی موثرتر.

مراحل تکامل مفهوم تکنولوژی آموزشی (5 مرحله)

مرحله اول- مرحله ابزار و وسایل:

از سال 1900 کارخانه های سازنده ابزار شروع به ساختن انواع پروژکتورها کردند که این ابزارها قادر بودند تصاویری را بر روی پرده نمایش دهند و گاه همزمان صدا را نیز با تصویر تولید کنند.

- بیشتر هدف سرگرم کننده داشت و مواد مورد نیاز مدارس تولید نمی شد (جنبه تجارتی داشت).

- عدم توفیق (تحقیق در مورد کارایی آن صورت نگرفته بود- با اهداف هم خوانی نداشت. فرد متخصص جهت کار با آن وجود نداشت.

مرحله دوم- مواد آموزشی

در این مرحله صاحبان صنایع با توجه به دست یافتن به بازار فروش خوبی که پیدا کرده بودند شروع به تولید نرم افزار نموده و کلاسها پرجنب و جوش تر شدند، فیلمبرداری ها، عکاس ها، وارد میدان شده و شروع به تولید مواد کردند.

- در این دوره پژوهش هایی درباره ی تأثیر رنگ بر آموزش، اندازه و تصویر و همچنین تأثیر مشخصات تصویربرداری مورد توجه بیشتر بود.

- عدم توفیق- عناصر دیگری مثل معلم و شاگرد نیز در آموزش دخالت دارند که مد نظر قرار نگرفته بود.

مرحله سوم- مرحله نظامها درسی

- در این مرحله به این نتیجه رسیدن برای موفقیت در آموزش باید بین کلیه عناصری که به نحوی در آموزش دخالت دارند هماهنگی صورت گیرد. (این مرحله از سال 1950 به بعد در غرب مطرح شد).

ویژگی های این دوره:

توجه دقیق به نیازهای یادگیرندگان

متخصصین به کل یادگیری و آموزش مدرسه ای به عنوان یک نطام نگریستند.

از نظریه عمومی سیستم ها استفاده شد.

طراحی منظم آموشی (تدریس)- تکنولوژی آموزشی مد نظر قرار گرفت.

انواع خودآموزها و آموزش های برنامه ای به کار گرفته شد.

مرحله چهارم- نظام های آموزشی

در این دوره متخصصین دریافتند که متغیرهای دیگری بر آموزش موثرند که الزاماً جزء سیستم آموزشی نیستند.

- در این دوره به نیاز خاص فرد و نیاز جامعه توجه شد.

- از نظر جامعه شناسان- اقتصاددانان و روان شناسان و تحلیل کنندگان نظام به عنوان افراد متخص استفاده شد.

مرحله پنجم- نظامهای اجتماعی

در کشور ما در حد مقالات پراکنده می باشد.

مراحل تکامل مفهوم تکنولوژی در ایران

1- مرحله اول- از سال 1306 با ایجاد آزمایشگاه های فیزیک و شیمی و علوم زیستی آغاز شد و به دلایل زیر ناکام ماند:

- نداشتن کادر متخصص

- کمبود ابزار و وسایل

- عدم اعتماد به کاربرد وسایل

2- مرحله دوم- از سال 1341 با تأسیس اداره ی آموزشی فعالیت های سمعی و بصری در وزارت فرهنگ آغاز شد.

توجه به فیلم- خرید فیلمها و جشنواره های بین المللی و...

3- مرحله سوم- از سال 1353 آغاز- و با برگزاری دوره ی فوق لیسانس تکنولوژی به اوج رسید. ادامه ی آموزش های برنامه ای و تولید مواد بر اساس آن در همین سال توسط تلویزیون آموزشی شروع شد.

4- مرحله چهارم- ایجاد دانشگاه آزاد و پیام نور از شاخص های این دوره بود.

بر اساس نیازهای فردی و تربیت افراد متخصص مورد نیاز جامعه

رخداد اول : بهره گیری از مبحث ارتباط

رخداد دوم  : بهره گیری از نظریه عمومی سیستم ها

رخداد سوم  : تأثیر مبحث یادگیری شناختی در مقابل یادگیری رفتارگرا

سه رخداد مهم در تکامل تتکنولوژی

الگوهای طراحی منظم آموزشی:

برای طراحی منظم الگوهای مختلفی توسط صاحب نظران ارائه شد. ضمیمه

ونگ و والرسون- گرلاخ والی- ایندیانا- ویگر و بریگز- ویلبر و شرام- باناتی ، جیمز براون

طرح سیستمی پیام معروف به ایندیانا

مخاطب

ارزشیابی

هدف

محتوا

سازمان

وسیله

ارائه

مدل ویگر و بریگز

I هدفها

1- تعیین هدفهای کلی

2- تعیین هدفهای رفتاری

II- مخاطب

3- تعیین تکلیف یا تعیین سلسله مراتب یادگیری

4- تعیین رفتار ورودی و سنجش آن

III- 5- انتخاب محتوا

IV- سازمان

6- تعیین روش ها و فنون آموزشی

7- سازماندهی گروه ها

8- تنظیم زمان و فضا

V- 9- رسانه ها: انتخاب منابع انسانی و غیرانسانی

VI- 10- ارائه- اجرای تدریس

VII- ارزشیابی

11- ارزشیابی عملکرد

12- بازخورد

الگوی جیمز براون و همکاران

فراگیر

الف- اهداف

- اهداف کلی

- اهداف جزئی

- اهداف رفتاری

د- بازده

- ارزشیابی

- اصلاح طرح

ب- شرایط

- تجارب یادگیری

- گروه های تدریس و یادگیری

- شیوه های تدریس

ج- منابع

- نیروی انسانی

- مواد و وسایل آموزشی

- فضاهای آموزشی

- از دیدگاه تکنولوژی آموزشی هسته ی تمام فعالیت های آموزشی فراگیری می باشد.

تحلیل آموزشی- فرآیندی است که طی آن اهداف کلی آموزشی را به اهداف کوچکتری به عنوان اهداف جزئی و رفتاری تقسیم می نمائیم.

مرحله ی اول- اهداف

کلی-

جزئی-

اهداف رفتاری: همان عمل یا قابلیتی است که بروز آن را از فراگیر انتظار داریم.

ویژگی های اهداف رفتاری:

- رفتار

- شرایط: منظور تعیین شرایط و موقعیتی که فراگیر رفتار مورد نظر را در آن بروز می دهد.

در تعیین شرایط سه سئوال زیر مطرح است:

1- یادگیرنده در هنگام عملکرد چه وسایل یا منابعی در اختیار خواهد داشت؟ (امکانات)

2- یادگیرنده در هنگام عملکرد از چه وسایل یا منابعی محروم است؟ (محدودیت)

3- تحت چه شرایطی به عملکرد خواهد پرداخت؟ (اوضاع و احوال عملکرد)

معیار: حداقل میزان قابل قبول برای بروز رفتار را گویند.