تحقیق مقاله تغذیه و بهداشت دندان

اصطلاحات کلیدی:

پوسیدگی دندان در اثر شیشه شیر کودک الگوی پوسیدگی در دندانهای جلوی کودکان دو ساله به بعد که پوسیدگی شیشه شیر پرستاری نیز نامیده می‎شود از مجاورت بیش از حد مایعات حاوی قند در زمان خواب ناشی می گردد.

سنگریزه calculus - یک سفت شدگی سخت سنگ مانند که در روی دندانها و بوسیله آهکی شدن پلاک دندانی تشکیل می گردد.

چگونگی و کیفیت پوسیدگی (خاصیت ایجاد پوسیدگی)- خواص پیش برنده پوسیدگی یک غذا

پوسیدگی دندانی- بیماری که در آن اسید تولید شده توسط متابولیسم قندی میکروارگانیسم ها به حمله باکتریها منجر گردیده و باعث کم شدن مواد معدنی مینای دندان و تخریب ساختمان دندان می‎شود.

عاج دندان- مهم ترین و اصلی ترین بافت آلی دندان که مغز آن را می پوشاند و در تاج توسط مینای دندان و در ریشه ها توسط سیمان پوشیده می‎شود.

بی دندانی (فقدان دندان)- از دست دادن قسمتی یا کامل دندانهای طبیعی

مینای دندان- ماده ای بسیار سخت غیرآلی سفید، بلورین و متراکم که عاج دندان (دنتین) را پوشانده و محافظت می نماید.

آپاتیت فلوراید- شکلی از یون فلوئور که در عاج و مینای دندان همراه با کلسیم و فسفر تشکیل می گردد.

التهاب فلوراید (fluorosis) - حالتی که از مجاورت مینای دندان با مقادیر فراوان فلوراید ناشی می گردد که با خالهای گچی سفید سطح مینا مشخص می گردد که تا رنگهای قهوه ای پیش روی می نماید و در نهایت بصورت خال خالی تظاهر می نمایند.

لثه- قسمتی از مخاط دهان که تاج های بیرون نزده دندانها را می پوشاند و دور تا دور گردن آنهایی که بیرون آمده اند را در بر می‎گیرد:

لثه ها (gums) :

شیار لثه ای- فضای V شکل کم عمق و سطحی اطراف دندان که توسط سطح دندان در یک سمت و در سوی دیگر امتداد اپیتلیوم لثه پیوند خورده است.

رویهم قرار گرفتن دندانهای بالا و پائین در موقع بسته بودن دهان (جفت شدگی)- ارتباط دندانهای متضاد در آرواره های بالا و پایین: جفت شدگی کامل زمانی است که دندانهای جلو و عقب فک بالا و پائین کنار هم قرار می گیرند.

بیماری دور دندانی- التهاب بافت لثه ای با پیامد تخریب ساختارهای استخوانی پایه و سرانجام از دست دادن دندان

پلاک- لایه نازک (Film) بیرنگ و چسبناک میکروارگانیسم ها، پروتئینهای بزاقی، اجزای معدنی و پلی ساکاریدهایی که به دندانها و لثه ها می چسبند.

استرپتوکوک موتانس- یک باکتری دهانی درگیر در تشکیل پوسیدگی دندانی

خشکی دهان ناشی از فقدان ترشح طبیعی- خشکی دهان ثانویه بر ناکافی بودن یا فقدان بزاق

رژیم غذایی و تغذیه نقش مهمی در رشد دندان، استحکام بافت دهان و لثه، قدرت استخوان و پیشگیری و مهار بیماریهای حفره دهان ایفا می نمایند. رژیم غذائی براساس موارد زیر از تغذیه تمایز یافته است: رژیم غذایی اثری موضعی بر استحکام دندان دارد که نوع، شکل و تکرار غذاها و نوشیدنیهای مصرفی تاثیری مستقیم روی دندانها دارند. تغذیه اثری عمومی و سیستمیک دارد. تأثیر ماده غذائی وارد شده بطور عمومی بر رشد و حفظ حفره دهان اثر می گذارد. بدلیل سرعت آن در میزان برداشت، مخاط دهان بویژه به تغییرات وضعیت ماده مغذی حساس می‎باشد.

زمانیکه رژیم غذائی و تغذیه بر حفره دهانی تأثیر می نمایند، تأثیر معکوس آن یعنی اثر حفره دهانی بر مواد غذایی و تغذیه قوت می گیرد، وضعیت حفره دهانی بر توانانی آن بر رژیم غذائی کافی و متعاقب آن تعادل ماده غذایی تأثیر می گذارد. بیماریهای دندانی به فراتر از پوسیدگی دندان گسترش می یابند. از دست دادن دندان یا ادنتولیسم (edentulism) در حدود 40% افراد بالای 65 سال روی می‎دهد و می‎تواند تأثیر مهمی بر ورود غذا بگذارد. بیماری اطراف دندانی شایع در بزرگسالان، لثه ها را تخریب نموده و ممکن است بر استحکام و ثبات دندان اثر نماید. پوسیدگی دندان با الگوهای متفاوتی در گروههای سنی مختلف روی می‎دهد. در حالیکه مجموع شیوع تخریب در ایالات متحده از 60 به 40% کاهش یافته است، انهدام ریشه و تاجی در جمعیت بزرگسال و سالخورده افزایش یافته است.

سرطان دهان که اغلب به طور ثانویه با ورود توتون و الکل روی می دهد، می‎تواند اثری مهم و قابل توجه بر توانایی خوردن داشته باشد. سرطان دهان با نیاز افزایش یافته به کالری (انرژی) و ماده غذایی با کار سینومای دهانی ترکیب شده است.

علاوه بر این بیماریهای اولیه حفره دهانی، بیماریهای حاد و مزمن بسیار دیگری که جای زخم (sequelae ، سلکها) دارند بر توانایی خوردن اثر می گذارند. بیماری قندی (دیابت) که به طور ضعیف مهار شده می‎تواند به سندرم انهدام دهان، کاندیدیازیس و خشکی دهان ناشی از فقدان ترشح طبیعی (Xerostomia) منجر گردد که آنها یکی پس از دیگری قدرت خوردن و اشتهای به غذا به خطر می افتد. تظاهرات دهانی بیماریهای سرکوب کننده ایمنی نظیر AIDS (سندرم کمبود ایمنی اکتسابی) نیز بر اشتهای به غذا، خوردنیها و نیازهای ماده غذایی اثر می گذارند.

عوامل تغذیه ای در رشد دندان: رشد اولیه دندان از 2 تا 3 ماهگی دوره جنینی آغاز می گردد. معدنی شدن در حدود 4 ماهگی این دوره آغاز می‎شود و در تمام مدت سالهای اولیه دوره نوجوانی ادامه می یابد. بنابراین مواد غذائی مادری دندانهای بیرون آمده را با مواد مناسب ساختمانی کمک نماید. جدول 1-26 اثرات کمبود مواد غذایی بر رشد دندان را شرح می‎دهد. تصویر 1-26 بخشهای یک دندان را نشان می‎دهد.

دندانها با معدنی شدن یک پروتئین زمینه ای (ماتریکس) تشکیل می گردند. در عاج (دنتین dentin) پروتئین بصورت کلاژن که به ویتامین C برای ساخته شدن طبیعی بستگی دارد معرفی گردیده است. تنها 05/0% از مینای دندان شامل پروتئین است که در شکل مشابه کراتین می‎باشد و بنابراین بمنظور تشکیل آن به ویتامین A نیازمند است. ویتامین D برای روند رشد دندان اساسی و بنیادین می‎باشد که کلسیم و فسفر به شکل هیدروکسی آپاتیت بلورین در آن رسوب کرده اند.

فلوراید اضافه شده بر هیدروکسی آپاتیت، خواص منحصر به فرد مقاومت در برابر پوسیدگی در دوره های رشد قبل از تولد و پس از آن را تأمین می نماید.

رژیم غذائی و تغذیه در همه مراحل رشد، بیرون زدگی و حفظ دندان مهم می باشند. پس از بیرون زدگی دندان، رژیم غذایی و ادامه ورود ماده غذایی بر رشد و معدنی شدن، استحکام مینای دندان و نیز الگوهای بیرون زدن دندانهای دائمی اثر می گذارد. تاثیرات موضعی رژیم غذایی بویژه کربوهیدراتهای قابل تخمیر و تعداد دفعات خوردن، تولید اسیدهای آلی توسط باکتریهای دهانی و میزان انهدام را تعیین می نمایند. در تمامی عمر، تداوم تغذیه و رژیم غذایی بر دندان، استخوان و استحکام مخاط آن، مقاومت در برابر عفونت و طول عمر دندان اثر می نمایند.

پوسیدگی دندان: یک بیماری عفونی دندانهاست که در آن متابولیت های اسید آلی تولید شده از طریق متابولیسم میکروارگانیسم های دهان به کم شدن تدریجی مواد معدنی مینای دندان منجر می گردد که با تسریع تخریب ساختمان دندان از طریق تجزیه پروتئینی (proteolytic) دنبال می‎شود. پوسیدگی روی سطح هر دندان می‎تواند رخ دهد: جفت شونده، زبانی، بین دو سطح مجاور، ریشه و تاج.

علت شناسی : (Etiology) علت شناسی پوسیدگی دندانی مربوط به عوامل متعددی می گردد. چهار فاکتور بایستی همزمان موجود باشند (به تصویر 2-26 نگاه کنید): 1- یک میزبان مستعد یا سطح دندان: 2- میکروارگانیسم هایی نظیر استرپتوکوک موتانس در پلاک دندانی یا محیط دهان 3- کربوهیدراتهای قابل تخمیر که بعنوان ماده ای برای متابولیسم باکتریها و 4- زمانی برای باکتریها در دهان تا کربوهیدراتهای قابل تخمیر را متابولیزه نموده اسیدها را تولید نمایند و در یک قطره از بزاق با PH تا 5/5. زمانیکه PH به زیر 5/5 افت نماید، باکتریهای دهانی می‎توانند روند پوسیدگی را ‎آغاز کنند.